11 Oktyabr 2024 09:00
2377
Səhiyyə
A- A+
Payız depressiyasına necə düşməyək?

Payız depressiyasına necə düşməyək?


Mövsüm dəyişiklikləri insanların sosial həyatına, əhvali-ruhiyyəsinə, enerji tənzimləməsinə, yuxu müddəti və qida qəbuluna birbaşa təsir edir. Hər 20 insandan biri mövsümi depressiyadan əziyyət çəkir.

Mövsümi depressiya fəsil dəyişikliyi zamanı, xüsusən payız və qış aylarında meydana çıxan depressiya növüdür. Depressiyanın bu növündən əsasən 18-30 yaşlı insanlar əziyyət çəkirlər. Araşdırmalar göstərir ki, qadınlar mövsümi depressiyadan kişilərə nisbətən daha çox problem yaşayırlar. Bu, hormonal dəyişikliklər və qadınların emosionallığının daha yüksək olması ilə əlaqələndirilir. Gün işığının azalması, insanların daha çox evdə qalması və sosial fəaliyyətlərin məhdudlaşması kimi faktorlar emosional vəziyyətə təsir edərək depressiya simptomlarını artırır.


İki həftədən çox çəkərsə...


Mövzu ilə bağlı qəzetimizə açıqlama verən Psixologiya Elmi Tədqiqat İnstitutunun sədri Elnur Rüstəmovun sözlərinə görə, mövsümi depressiyanın əsas simptomları enerji azlığı, yorğunluq, yuxusuzluq və ya həddən artıq yuxu istəyi, motivasiyanın azalması, şirniyyat və karbonhidratlı qidalara meyillilik, kədər, ümidsizlik, stres, sosial fəaliyyətdən uzaqlaşma və tək qalmaq istəyidir: "Daha az gün işığı alan ölkələrdə, xüsusilə şimalda yaşayan insanlar mövsümi depressiyaya meyilli olurlar. Gün işığı azaldıqca bədəndə serotoninin səviyyəsi düşür ki, bu da depressiya riskini artırır". 

Psixoloq bildirib ki, psixi sağlamlıq problemlərindən əziyyət çəkən insanlarda mövsümi depressiya riski daha yüksəkdir. Habelə ailəsində depressiya yaşayan insanlar daha çox risk qrupuna daxildirlər. 

Mövsümi depressiya müxtəlif simptomlarla özünü göstərir və həm emosional, həm də fiziki dəyişikliklərə səbəb olur. Elnur Rüstəmov bildirib ki, bu problemdən əziyyət çəkən insan özünü həmişə kədərli və ümidsiz hiss edir. Bu hisslər günlər, hətta həftələrlə davam edə bilər. Onlar əvvəllər həzz aldığı fəaliyyətlərə artıq maraq göstərmir, özlərini daim dəyərsiz və günahkar hiss edirlər. Bu hiss qidalanmaya da birbaşa təsir edir. Yemək istəyi azalır və ya əksinə, artır. Bu da çəki azalması və ya artması ilə nəticələnir.

Depressiyada olan şəxsdə narahatlıq hissi artır və lüzumsuz məsələlərə belə kəskin reaksiya verir. Yaddaş zəifliyi, qərarvermədə çətinlik və konsentrasiyanın pozulması da mövsümi depressiyanın əlamətləri arasında yer alır. Bu dövrdə insan ailə üzvlərindən, dostlarından və ictimai fəaliyyətlərdən uzaqlaşa bilər. Özünü təcridetmə meyli artır, ən sadə işlər belə yorucu gəlir. İnsan özünü həmişə yorğun hiss edir, bu da gündəlik fəaliyyətini çətinləşdirir.

Mövsümi depressiyada olan insanın üzləşdiyi ən önəmli problemlərdən biri yuxu nizamının pozulmasıdır. Bu zaman insan ya həddindən artıq yatmaq istəyir, ya da yuxusuzluqdan əziyyət çəkir. Gecə tez-tez yuxudan oyanma halları baş verir. Qısa yuxu müddətləri nəticəsində də bədəndə əlavə gərginlik yaranır. 

Psixoloq qeyd edib ki, depressiya simptomlarından bir neçəsi iki həftədən artıq davam edərsə, peşəkar psixoloq və ya psixoterapevtlə görüşmək lazımdır. Depressiyanın diaqnozu və müalicəsi üçün psixoloji dəstək vacibdir, çünki hər bir insanın fərdi təcrübəsi fərqli olur və uyğun müdaxilə ilə vəziyyət yaxşılaşa bilər.


Psixi sağlamlıq fiziki sağlamlıq qədər önəmlidir


Mövsümi depressiyaya yaxalanmamaq və ya onunla mübarizə aparmaq üçün əhəmiyyətli addımlar atıb, öz üzərimizdə çalışıb bəzi vərdişlərə yiyələnməliyik. Gündəlik fiziki aktivliyin bədəndə endorfini artırdığını deyən psixoloq gəzinti, qaçış, yoqa və ya rəqs kimi məşğuliyyətlərin həm bədən, həm də zehin üçün faydalı olduğunu vurğulayıb: "Hər gün qısamüddətli gəzintilər də zehni rahatlaşdırmağa və depressiya simptomlarını azaltmağa kömək edir. Stresi azaldan meditasiya və dərin nəfəsalma texnikalarını öyrənmək də əhvali-ruhiyyəni yaxşılaşdırır və narahatlıq hissini azaldır. Sağlam və balanslı qida rasionu enerji səviyyəsini artırır, ümumi ruh halını yaxşılaşdırır. Meyvə, tərəvəz və zülal əsaslı qidalara üstünlük vermək məsləhətdir.

Gün işığı azaldıqda D vitamini səviyyəsi aşağı düşür. Bu, depressiyaya təsir göstərən əsas faktorlardan biridir. Həkim məsləhəti ilə D vitamini əlavələri qəbul etmək faydalı ola bilər. Hər gün eyni saatda yatmaq və oyanmaq bədən ritminin balansda qalmasına kömək edir. Gecə yuxusu dərin və keyfiyyətli olduqda, insanın ruh halı daha yaxşı olur".

Sosial əlaqələri gücləndirməyin vacibliyini vurğulayan Elnur Rüstəmovun sözlərinə görə, ailə üzvləri və dostlarla görüşmək, söhbət etmək dəstək hissini artırır və təkliyi aradan qaldırır. Sosial dəstək depressiyanın azalmasına kömək edən əsas faktorlardan biridir. Maraq dairələrinizə uyğun könüllü qrup fəaliyyətlərində iştirak etmək inasna özünü daha yaxşı hiss etməyə, həm də yeni dostlar qazanmağa şərait yaradır. Yeni fəaliyyətlər qazanmaq psixoloji vəziyyətə olduqca müsbət təsir göstərir. Gündəlik həyatda kiçik hədəflər qoymaq və bu hədəflərə nail olmaq fərdin özünü daha pozitiv hiss etməyə kömək edir. Hər gün qısa bir fəaliyyət planı hazırlamaq və bu plana sadiq qalmaq həm iradəni gücləndirir, həm də ruh halını yaxşılaşdırır. Unutmamaq lazımdır ki, psixi sağlamlıq fiziki sağlamlıq qədər önəmlidir.


Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Tramp Seçicilər Kollegiyasının 230 səsini, Harris isə 205 səsini qazanıb

11:20
06 Noyabr

Azərbaycanın daha bir veteran cüdoçusu dünya çempionu olub  

11:18
06 Noyabr

AMEA-da “Vətən sevgisindən Zəfər marşına” adlı tədbir təşkil edilib  

11:13
06 Noyabr

Prezident İlham Əliyev Bişkekdə Türk Dövlətləri Təşkilatı Dövlət Başçılarının 11-ci Zirvə Görüşündə iştirak edir YENİLƏNƏCƏK  

11:08
06 Noyabr

Opera və Balet Teatrının təqdimatında ilk dəfə "Nəsimi" operası tamaşaya qoyulacaq  

11:03
06 Noyabr

Bu gün Bakı metrosu işçilərinin peşə bayramıdır  

10:58
06 Noyabr

Bişkekdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ilə görüşü olub YENİLƏNİB  

10:53
06 Noyabr

Azərbaycanın xarici işlər naziri TDT XİN Şurasının iclasında COP29-a hazırlıq işlərindən danışıb  

10:48
06 Noyabr

Azərbaycan diplomatı Bəhreyn qəzetində COP29 haqqında məqalə ilə çıxış edib  

10:43
06 Noyabr

Milli Kitabxanada Zəfər Günü münasibətilə virtual sərgilər təqdim olunub  

10:38
06 Noyabr

Bakıda yollardan birində svetoforların iş rejimi dəyişdirilib  

10:32
06 Noyabr

Dünya birjalarında neft ucuzlaşıb  

10:26
06 Noyabr

İqlim dəyişikliyi və insan hüquqları ilə bağlı müsabiqələr elan edilib  

10:20
06 Noyabr

Azərbaycan neftinin qiyməti 77 dolları ötüb  

10:15
06 Noyabr

Xankəndi və Füzuli şəhərlərinə onlayn ticarət platformalarından edilən sifarişlərin çatdırılmasına başlanılıb  

10:08
06 Noyabr

DİN: Ötən gün 45 cinayətin üstünün açılması təmin olunub  

09:47
06 Noyabr

Azərbaycanın Mərakeşdəki səfirliyində Zəfər Günü qeyd edilib  

09:41
06 Noyabr

Azərbaycan Türk dünyasının güclənməsinə daimi töhfələr verməklə onun birliyi amallarına sadiq qalır  

09:36
06 Noyabr

2025-ci ildə Rusiyada dövlət qulluqçuları üçün ümumi insan resursları platforması yaradılacaq  

09:31
06 Noyabr

6 noyabr – Azərbaycan Televiziyası və Radiosu Günüdür  

09:26
06 Noyabr

Donald Tramp seçkidə saxtakarlığa yol verildiyini bildirib  

09:21
06 Noyabr

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!