Ölkə əhalisinin 61 faizi E.Makronun istefasını istəyir
2025-ci ilin ilk sorğuları göstərir ki, fransızları üç məsələ narahat edir: Baş nazir Fransua Bayrunun əvvəlki Nazirlər Kabineti kimi zəif olan yeni hökumətinin gələcəyi, üç hissəyə bölünmüş parlamentdə mövcud vəziyyət və Milli Assambleyanın yenidən buraxılması ehtimalı, habelə təkcə siyasi rəqiblərinin deyil, həm də ölkə əhalisinin əksəriyyətinin tələbi ilə Prezident Emmanuel Makronun mümkün istefası.
Prezident E.Makronun ənənəvi Yeni il nitqi keçən illə müqayisədə daha az inamlı səslənib. Bir neçə əsas telekanalda yayımlanmasına baxmayaraq, o, cəmi 9,7 milyon tamaşaçı cəlb edib.
Əvvəlki illərdən fərqli olaraq bu dəfə Makron təkcə siyasi vəziyyətin qeyri-sabitliyini deyil, həm də buna görə birbaşa məsuliyyətini qeyd edib. O etiraf edib ki, parlamentin buraxılması həll yollarından daha çox assambleyaya fikir ayrılığı gətirib.
Prezidentin parlamentdəki parçalanmanın həllinə kömək edəcəyinə ümid etdiyi tədbirlər sakitlikdən daha çox qeyri-sabitlik yaradıb. Bununla belə Makron öz məsuliyyətini bəyan etməklə kifayətlənməyib. Həmvətənlərini təşvişə salaraq tezliklə yenidən ölkəyə müraciət edəcəyinə söz verib.
"Le Figaro" qəzetinin keçirdiyi "Odoxa-Backbone" sorğusuna görə, fransızların 86 faizi dekabrda təyin olunan Baş nazir Fransua Bayrunun istefasının qaçılmaz olduğunu düşünür. Onun hökuməti təyin olunduqdan üç ay sonra etimadsızlıq səsverməsi ilə üzləşən sabiq baş nazir Mişel Barnyenin əvvəlki kabinetinin taleyini təkrarlamaq riskini daşıyır. Parlamentdə davamlı sabotajla üzləşən Prezident onu buraxmaq barədə düşünə bilər. Jan-Lyuk Melanşonun "Yenilməyən Fransa"sı məhz bunu gözləyir, ifrat sağçı "Milli Birliy"in rəhbəri Marin Le Pen isə ötən ayın ortalarında partiyasının növbədənkənar prezident seçkilərinə hazırlaşdığını elan edib. O, "demokratik həll" tələb edən hökumət böhranının "xoşbəxt nəticəsi"nə ümid etdiyini gizlətmir.
Belə bir ehtimal var ki, Prezident üçün aktual məsələləri parlamentdən keçirmək çox çətinləşdiyi üçün o, bunları referenduma çıxarmaq niyyətindədir. 2017-ci ildə hakimiyyətə gələndən bəri E.Makron belə bir konstitusiya alətindən istifadəni daim qeyd etsə də, hələ ki, bu yöndə addımlar atmayıb. Ola bilsin ki, indiki vəziyyətdə bu, Prezidentin loyallığına əmin olmadığı parlamenti kənarda qoymaqla, xalqla birbaşa əlaqə yaratmaq cəhdidir. Lakin o da nəzərə alinmalıdır ki, məsələn, referendumla büdcənin qəbulu mümkün deyil.
Fransızları belə mürəkkəb problemlərin həllinə cəlb etmək üçün ilk növbədə parlamentin hər iki palatasından referendumun mətni, vaxtı və təyinatı ilə bağlı razılıq əldə etmək lazımdır. Aydındır ki, bu, nə Prezidentin, nə də hökumətin ümumi dil tapacağına əmin olmadığı Milli Assambleya və Senatın qanun layihəsinə yeni cəlb olunması deməkdir.
Üstəlik, Fransada keçirilən son iki referendumun tarixi hakimiyyətə bəzi xoşagəlməz dərslər verib. İyirmi il əvvəl, 2005-ci ildə prezident Jak Şirakın dövründə keçirilən referendumda fransızlar Avropa Konstitusiyasını rədd etmişdilər, lakin onların qərarına heç kim qulaq asmamışdı. Sual yaranır: referendum Makronun istəklərinə zidd keçərsə, o, başqa cür hərəkət edəcəkmi? İkinci hal isə 1969-cu ildə Prezident Şarl de Qoll tərəfindən təyin edilmiş və onu istefaya getməyə məcbur etmiş referendumdur. Prezident Makron tez-tez heyranlığını bölüşdüyü Şarl de Qolldan nümunə götürəcəkmi? Üstəlik, son sorğulara görə, fransızların 61 faizi Makronun istefasını istəyir.
Bu ideya Prezidentin əsas opponentləri tərəfindən böyük həvəslə qarşılanıb. Onlar prezidentlik müddətinin başa çatması və ya ölkədə icra hakimiyyətinin onların əlinə keçməsi məsələsini gündəmə gətirdiyi halda hər an belə referendum keçirməyə hazırdırlar. Bunun qarşısını almaq üçün Prezident referendum təyin edərkən düşünməlidir ki, fransızların "hə" və ya "yox" cavabı problemi həll etmək əvəzinə onun istefasına çevrilməsin.
Rizvan CƏFƏROV,
"Azərbaycan"
