ABŞ-nin sabiq rəhbəri ilk növbədə Rusiya-Ukrayna savaşına son qoyacağına söz verib

ABŞ-nin keçmiş prezidenti və Respublikaçılar Partiyasından prezidentliyə namizəd Donald Tramp noyabrda keçiriləcək seçkilərdə qalib gələcəyi təqdirdə Ukraynadakı münaqişəyə son qoyacağını bəyan edib.
Pensilvaniya ştatının Filadelfiya şəhərində keçirilən demokrat rəqibi, ölkənin vitse-prezidenti Kamala Harrislə debat zamanı o, vəzifəyə başlamazdan əvvəl bu məsələni bağlaya biləcəyini vurğulayıb: "Mən bunu tez edəcəyəm və Ukrayna ilə Rusiya arasındakı müharibəni bitirəcəyəm. Əgər prezident seçilsəm, bunu prezident səlahiyyətlərinin icrasına başlamamışdan əvvəl edəcəm". O əlavə edib ki, qarşıdurmanı dayandırmaq və problemi həll etmək ABŞ-nin maraqlarına uyğundur. Bunu necə təşkil etməyi planlaşdırdığı barədə danışan Tramp qeyd edib ki, o, həm Rusiya Prezidenti Vladimir Putini, həm də Ukrayna lideri Volodimir Zelenskini çox yaxşı tanıyır: "Mənim onlarla yaxşı münasibətim var və onlar mənə hörmət edirlər. İki ildir ki, Bayden Putinə  zəng etmir..."
Trampın dediyinə görə, münaqişəyə son qoymaq üçün o, həm Putin, həm də Zelenski ilə danışacaq, onların görüşünün təşkilinə nail olacaq. Lakin Tramp Kiyevin qalib gəlməsini istəyib-istəmədiyi sualına cavab verməkdən yayınıb və Harrisin qarşıdurma başlamamışdan əvvəl Rusiya Prezidenti ilə görüşdüyünü və müharibənin qarşısını almaq üçün heç nə etmədiyini bildirib.
Demokratların namizədi rəqibinin ittihamlarını təbəssümlə qarşılayıb. Harris deyir ki, o, Putinlə görüşməyib, Zelenski ilə görüşüb, xüsusən də Rusiyanın xüsusi hərbi əməliyyatı başlamazdan əvvəl siyasətçini ABŞ kəşfiyyatının məlumatları ilə təmin edib. Harris ABŞ-nin "50 ölkəni Ukraynaya dəstək vermək üçün birləşdirdiyini" söyləyib və seçiləcəyi təqdirdə bu kursu davam etdirəcəyinə söz verib.
Demokratların namizədinin dediyinə görə, Ukrayna indi azad, müstəqil ölkə olaraq qalır. O bildirib ki,  Donald Tramp prezident olsaydı, Putin Kiyevdə oturub Polşadan başlayaraq Avropanın qalan hissəsinə baxardı.
Tramp cavab verib ki, o, prezident olsaydı, Putin Moskvada oturardı. Respublikaçıya görə, münaqişənin başlanmasında günahkar ABŞ-nin hazırkı administrasiyasıdır. Harrisin Rusiya və Ukrayna ilə sülh danışıqları apara bilməməsi onun Baydendən də pis olduğunu sübut edir: "Baydenin Putinlə necə danışacağı barədə heç bir fikri yox idi və indi vəziyyətin pisləşdiyini görürük. Bu, üçüncü dünya müharibəsinə gətirib çıxara bilər... Gəlin dərinə  getməyək, biz üçüncü dünya müharibəsi ilə "zarafat" edirik".
Tərəflər xalqın bugünkü vəziyyəti və seçiləcəkləri təqdirdə bunu necə dəyişəcəkləri ilə bağlı zidd baxışlarını ortaya qoyublar. Harris orta təbəqəyə yönəlmiş vergilərin azalması ilə bağlı vəd verib və iki il əvvəl Ali Məhkəmə tərəfindən ləğv edilmiş abort hüququnu bərpa etməyə çalışacağını söyləyib. 
Keçmiş prezident isə Floridada altıhəftəlik abort qadağasını dəstəkləmək qərarını müdafiə edib və abortun dövlət məsələsi olması barədə mövqeyini vurğulayıb.
Xarici siyasətlə bağlı suallar da istisna olmayıb. Tərəflər Ukrayna ilə yanaşı, Yaxın Şərqdəki vəziyyəti, ABŞ qoşunlarının 2021-ci ildə Əfqanıstandan mübahisəli şəkildə çıxarılmasını və Vaşinqtonun Çinlə münasibətlərini müzakirə ediblər.
Tərəflər debatın böyük hissəsini ABŞ daxilindəki vəziyyətin müzakirəsinə həsr ediblər. Burada əsas mövzular inflyasiya, vergilər, qeyri-qanuni miqrantlarla bağlı problemlər, səhiyyə sistemi, irqi və abort məsələləri olub. 
Miqrasiya mövzusunu şərh edən Tramp deyib ki, Baydenin dövründə 21 milyon insan hər ay ABŞ sərhədini keçib, bir çoxu ölkəyə həbsxanalardan və ruhi xəstəxanalardan gəlib: "Harris bu ölkəni məhv edir. Əgər o ABŞ-nin prezidenti seçilərsə, ölkəmizin uğur şansı olmayacaq".
Harris Trampın miqrantlarla bağlı ittihamlarını təbəssümlə qarşılayıb, Respublikaçının iqtisadi təkliflərini tənqid edib. Onun fikrincə, Tramp yalnız yeni tariflərin tətbiqinə diqqət yetirib. Harrisin isə orta təbəqənin, o cümlədən mənzil bazarında vəziyyətini yaxşılaşdırmaq planı var: "Mən Amerika xalqının ambisiyalarına, istəklərinə və arzularına inanıram". Vitse-prezident rəqibi kimi yalnız zənginlər üçün deyil, bütün amerikalılar üçün çalışacağını vəd edib.
Müzakirələr zamanı Trampın əsas diqqəti Bayden administrasiyasına görə həm ABŞ-də, həm də dünyada baş verən problemlərə yönəlib. Respublikaçı dəfələrlə qeyd edib ki, Harris artıq 3,5 ildir bu administrasiyanın bir hissəsidir və seçkidən sonra nəyisə dəyişdirəcəyinə söz verməkdənsə, müəyyən tədbirlər görməyə başlaya bilər. Bundan əlavə, Tramp Harrisi əsas məsələlərdə mövqeyini dəfələrlə dəyişən və hətta bəzi yollarla onun kampaniyasını kopyalayan "marksist" adlandıraraq, rəqibinin hər hansı sözlərinə etibar edə biləcəyinə şübhə ilə yanaşıb. Cavab olaraq Harris diqqəti bütövlükdə Trampın prezidentliyini tənqid etməyə, onu keçmişin bir hissəsi kimi qələmə verməyə çalışmağa və öz rəhbərliyi altında ABŞ üçün parlaq gələcək vəd etməyə yönəldib.
Hər iki komanda debatı müsbət qiymətləndirib. Tramp bu debatları demək olar ki, karyerasının ən yaxşısı hesab edib, Harrisin kampaniyası isə oktyabrda növbəti raund hazırlığı haqqında danışmağa başlayıb. Kimin qalib gəldiyinə gəlincə, vəziyyət klassikdir - respublikaçılar öz namizədlərinin, demokratlar isə öz namizədlərinin adını çəkirlər.
Qeyd edək ki, debat ərəfəsində Tramp və Harris sorğuların reytinqində bərabər idilər.

Rizvan CƏFƏROV,
"Azərbaycan"