Bir həftə əvvəl "Fitch" agentliyi Fransanın kredit reytinqini AA- səviyyəsində təsdiqləsə də, proqnozu "stabil"dən "neqativ"ə endirib. "Moody's" şirkəti  qərarını gələn cümə günü, "Standard & Poor's" kompaniyası isə noyabrda verəcək.

Keçən ay Kanadanın "Morningstar DBRS" agentliyi Fransaya siyasi problemlər barədə xəbərdarlıq edib. Bu barədə Beynəlxalq Fransız Radiosunun (RFI) saytı xəbər verir.

İyulda keçiriləcək növbədənkənar qanunvericilik seçkilərindən sonra yaranan fikir ayrılıqları çox ehtiyac duyulan fiskal islahatları gecikdirə bilər. Güman ki, Fransa 2027-ci il üçün nəzərdə tutduğu kəsir hədəflərinə nail ola bilməyəcək.

Brüsseldə yerləşən Bruegel analitik mərkəzinin iqtisadçısı Andre Sapirin bildirdiyinə görə, yüksək borc səviyyələri ilə birləşən siyasi qeyri-müəyyənlik heç də xoşagələn vəziyyət deyil.

Aİ qaydalarına görə, üzv ölkələr büdcə kəsirini ÜDM-in 3 faizindən, dövlət borcunu isə ÜDM-in 60 faizindən aşağı səviyyədə saxlamalıdır.

2000-ci illərin əvvəllərində Fransa Almaniya ilə müqayisə edilə bilən borc səviyyələri ilə bu sərhədlər daxilində idi. Lakin bir sıra uğursuz siyasət qərarları tədricən dövlət borcunun artmasına səbəb olub.

Artan büdcə kəsiri ilin sonuna qədər ÜDM-in 6 faizini keçə bilər. Milli borcun 3,5 trilyon avroya çatacağı proqnozlaşdırılır ki, bu da Fransanı Aİ-nin müəyyən etdiyi məhdudiyyətlər hüdudlarından xeyli kənarda qoyur.

Ekspertin dediyinə gorə, Paris çətin vəziyyətdədir. Siyasi və iqtisadi qeyri-müəyyənlik investorların xoşuna gəlmir. Onlar bu borcu saxlamağa görə daha çox faiz almaq istəyirlər. Beləliklə, Fransa pis bir dairəyə girir.

Fransanın borcu üzrə faiz ödənişlərinin 2027-ci ilə qədər 70 milyard avroya çatacağı gözlənilir.

Çikaqoda yerləşən maliyyə bazarı CME Group-un baş iqtisadçısı Erik Norland RFI-yə bildirib ki, borclara xidmət xərcləri artdıqda hökumətlər üç seçim qarşısında olur. Onlar  kəsir və borcun artmağa davam etməsinə ya icazə verə, vergiləri artıra, yaxud da xərcləri azalda bilərlər.

Lakin bu seçimlər çox cəlbedici deyil, çünki xərclərin azaldılması çox ağrılı ola bilər, xüsusən də əsas xidmətlərə təsir edərsə.

Baş nazir Mişel Barnye bu yaxınlarda xəbərdarlıq edib ki, sərt tədbirlər görülməsə, Fransanın düşdüyü borc tələsi ölkəni bazar spekulyasiyalarına qarşı həssas edəcək.

"Les Echos" qəzetinin yazdığına görə, Fransa gələn il 300 milyard avro orta və uzunmüddətli istiqrazlar alacaq, bununla da əvvəlki 285 milyard avroluq borclanma rekordunu qıracaq. Paris potensial olaraq avrozonada ən iri borcalana çevrilə bilər.

"Kapital" maliyyə jurnalı bildirib ki, yeni borcun böyük hissəsi vaxtı keçmiş kreditləri ödəmək üçün istifadə olunacaq. 

Fransa xəzinədarlığı nikbinliyini qorumağa çalışaraq ÜDM-in faizi kimi borc emissiyasının gələn il 10 faiz səviyyəsində qalacağını proqnozlaşdırır - bu, 2024-cü ildəki 9,8 faizdən bir qədər yüksəkdir.

Bununla belə, Fransanın borcunun yarıdan çoxu xarici investorların - bankların və ya pensiya fondları kimi qurumların əlindədir və bu, ölkənin maliyyə sabitliyi ilə bağlı narahatlıq yaradır.

Xarici investorların ən böyük qrupu yaponlardır. Bloomberg-ə görə, onlar iyul ayında Fransanın suveren istiqrazlarını kütləvi şəkildə satıblar və bu, Avropanın ən təhlükəsiz aktivlərindən birinin bəzi ən böyük sahiblərinin gözündə ləkələndiyini göstərir.

Yapon investorları iyul ayında 8,4 milyard avro dəyərində Fransa dövlət istiqrazları satıblar ki, bu da dörd ildən çox müddətdə ən böyük aylıq azalmadır.

Təhlilçilər bunun prezident Emmanuel Makronun sürpriz seçkilər təyin etmək qərarından sonra yaranmış siyasi qeyri-müəyyənliklə bağlı olduğunu deyirlər.

Sapir yapon investorlarının Fransanın kredit qabiliyyətinə şübhə etməyə başladıqlarını bildirib: "Fransa dövlətinin böyük kəsirini aradan qaldırmaq üçün pula ehtiyacı var. Bəs pulu haradan əldə etmək  olar? Xərcləri azaltmaqla və gəlirləri artırmaqla. Ancaq gəlirləri artırmaq üçün siyasi məkan varmı?"

Barnyenin baş nazir kimi ilk həftələrində tərtib edilən 2025-ci il büdcəsində kəsiri 5 faizə endirmək məqsədilə xərclərin azaldılması və vergi artımı üçün 60 milyard avro nəzərdə tutulub.

Lakin ifrat sol və ifrat sağçıların müxalifətdə olduqları bir vaxtda büdcə qanun layihəsinin bölünmüş Fransa parlamentindən keçib-keçməyəcəyi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.

Rizvan CƏFƏROV,

"Azərbaycan"