13 Sentyabr 2024 09:05
762
Mədəniyyət
A- A+
Qanlı illərdən soraq verən məkan

Qanlı illərdən soraq verən məkan

 

Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyi gənclərin daim maraq dairəsindədir

 

Muzeydə hər şey 87-94 il öncəni - ötən əsrin məşum otuzuncu illərini xatırladır. Kandarına qədəm qoyduğun dəhlizlər də, sanki üzərinə qan, nalə, fəryad hopmuş qalın divarlar da, içərisindən günahsız insanların ümidlə "boylandığı" dəmirqapılı "məhbəslər" də... "İstintaq" kameraları, "cəza" mexanizmləri, "edam" otaqları da eləcə qalır. Bir yanda Cavid əfəndi "sorğu-suala tutulur", digər məkanda Tağı Şahbaziyə "işgəncə verilir", başqa tərəfdə Müşfiq "güllələnir..."   
Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) inzibati binasında Siyasi Repressiya Qurbanları Muzeyinin ekskursiya zalları və eksponatları o qədər təbii işlənib ki, bura üz tutan hər kəs nəinki ziyarət müddətində, binanı tərk etdikdən sonra da həmin dəhşətli zamanın təəssüratlarından, mühitin ağrı-acılarının təsirindən uzun müddət çıxa bilmir. Adıçəkilən muzeyin 2019-cu ildə Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi münasibətilə DSX-nin inzibati binasında yaradılması da təsadüfi deyil. 1925-ci ildən sonra burada ovaxtkı hökumətin əsas repressiv orqanları fəaliyyət göstərib, zirzəmidə məhbusların saxlanma kameraları, istintaq otaqları, ölüm hökmü çıxarılanların güllənmə yeri olub. 1920-1950-ci illərdə aparılan amansız repressiya siyasəti nəticəsində on minlərlə ictimai və dövlət xadimi, elm, mədəniyyət, ədəbiyyat, incəsənət nümayəndələri, sıravi vətəndaşlar bu məkanda ən ağır cəzalara məhkum ediliblər.
Müzeyin əsas zalında - "Danışan sənədlər" guşəsində repressiya aparatı ilə bağlı 1920-1930-cu illərdə qəbul edilmiş sənədlərin surətləri verilib. Azərbaycanda bu iyrənc ssenarini "qanunlaşdıran" ilk sənədlərdən biri kimi Bakı şəhər komendantının 26 may 1920-ci il əmrində əks olunmuş "Hansı evdən güllə atılsa, həmin ev top atəşinə tutulacaq, 16 yaşından 50 yaşına qədər olan hər kəs mühakiməsiz güllələnəcək" müddəası xalqımıza qarşı qəddarlığın açıq-aydın nümunəsidir. İlk qurbanlar isə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin tanınmış simaları - parlament və hökumət üzvləri olmuşlar. 
Növbəti lövhə təhsil almaq üçün Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tərəfindən Avropaya göndərilən gənclərin vətənə qayıdandan sonra məruz qaldıqları repressiyalara həsr edilib. Belə ki, xalqa xidmət üçün geri dönmüş 56 ali təhsilli mütəxəssisin 38-i güllələnib və ya sürgün olunub.
Siyasi repressiya qurbanı olan qadınlara həsr edilmiş lövhədə güllələnmiş beş ziyalı xanım - Xədicə Qayıbova, Mədinə Qiyasbəyli, Nemət Məlikova, Panfiliya Tanailidi və Ayna Sultanova, həmçinin "xalq düşmənlərinin" islah-əmək düşərgələrində cəza çəkən həyat yoldaşları haqqında məlumatlar verilib. 
1950-ci illərin ikinci yarısında siyasi rerpessiya qurbanlarına bəraət verilməsinə baxmayaraq, bolşevizmin hökmranlığı illərində belə məlumatların yayılmasının yasaqlanması üzündən yalnız müstəqillik illərində - 15 mart 1996-cı ildə Ulu Öndər Heydər Əliyevin imzaladığı "Siyasi repressiya qurbanlarının reabilitasiyası haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununda bütün bu hadisələrə ilk dəfə hüquqi qiymət verilib.
Muzeyin yaradılmasında əsas məqsədlərdən biri də repressiya qurbanlarının xatirəsinə ehtiramla yanaşı, yaxın keçmişimizin qanlı səhifələri haqqında gənc nəslin düzgün məlumatlandırılmasıdır. 

Qurban MƏMMƏDOV,
"Azərbaycan"

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Azərbaycan millisi UEFA Millətlər Liqasında növbəti oyununu keçirib 

21:57
14 Oktyabr

Bakıda Macarıstanın Milli Günü qeyd edilib

21:54
14 Oktyabr

Sahibə Qafarova Parlamentlərarası İttifaqın 149-cu Assambleyasında çıxış edib

21:04
14 Oktyabr

Milli Məclisin sədri: İnnovasiya Azərbaycanın inkişaf gündəliyində mühüm yer tutur  

20:53
14 Oktyabr

Azərbaycan Qazaxıstandan ən populyar 10 hava istiqaməti arasında yer alır

20:41
14 Oktyabr

Milli Məclis Parlamentlərarası İttifaqla birlikdə COP29 çərçivəsində parlament görüşü təşkil edəcək  

20:22
14 Oktyabr

Nazir: Azərbaycanda Macarıstanın 26 şirkəti fəaliyyət göstərir

20:07
14 Oktyabr

Millətlər Liqası: Azərbaycan - Slovakiya oyunu başlayıb

20:04
14 Oktyabr

Praqada Ermənistanın mina terrorunun qurbanlarına həsr olunmuş fotosərgilər açılıb

19:58
14 Oktyabr

Numan Kurtulmuş: Zəngəzur dəhlizinin açılması Türk dünyasına böyük imkanlar yaradacaq

19:53
14 Oktyabr

Ombudsman: Beynəlxalq ictimaiyyət Ermənistanın mina terroruna səssiz qalmamalıdır

19:50
14 Oktyabr

“Lada”nın yeni “üzv”ü təqdim olunacaq

19:41
14 Oktyabr

Mars atmosferindən batareya hazırlanıb

19:33
14 Oktyabr

Azərbaycan 75-ci Beynəlxalq Astronavtika Konqresində təmsil olunur 

19:21
14 Oktyabr

Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri “Fəxri ağsaqqal” döş nişanı ilə təltif olunublar

19:17
14 Oktyabr

Polşa mina sahələri yaradacaq

19:17
14 Oktyabr

NATO nüvə təliminə başlayır  

19:09
14 Oktyabr

Növbəti 50 ildə gözlənilən önəmli astronomik hadisələr

18:58
14 Oktyabr

İran parlamentinin sədri: Azərbaycanla münasibətlərə xüsusi əhəmiyyət veririk

18:53
14 Oktyabr

Prezident İlham Əliyev Danimarkanın Azərbaycanda yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfirinin etimadnaməsini qəbul edib YENİLƏNİB  

18:49
14 Oktyabr

Rəsədxana: Oktyabrın 15-16-da geomaqnit qasırğası gözlənilir

18:37
14 Oktyabr

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!