Müxtəlif səbəblərə görə dünya qeyri-bərabər səviyyədə inkişaf edib. Belə mənzərə iqlim dəyişikliklərinin coğrafiyasında da özünü göstərir. Yəni inkişaf etmiş Avropa ölkələri qitədə tullantısız enerji əldə etmək üçün milyardlarla avro investisiya qoya bilir. Lakin Afrika ölkələrinin belə bir imkanları yoxdur və o üzdən düşdükləri acınacaqlı durumdan çıxmaq üçün onlara dəstək verilməlidir.
Onu da qeyd edək ki, Afrika ölkələrində ətraf mühitin çirklənməsində elə həmin inkişaf etmiş ölkələr günahkardır. Onlar artıq neçə onilliklərdir Afrika ölkələrinin təbii sərvətlərini amansızcasına istismar edirlər və bu zaman heç bir normalara əməl etmirlər. Bu yolla özlərinə rahat və firavan həyat təmin edən Avropa dövlətləri Afrika və dənizaşırı ölkələrə fəlakətli həyat "bəxş" edirlər. Buna görə də iqtisadi və texnoloji cəhətdən geridə qalan həmin ölkələr təkbaşına bu problemlərin aradan qaldırılmasının öhdəsindən gələ bilmirlər.
Amma Azərbaycanda keçirilən COP29 həmin ölkələrdə bir ümid yaradıb. Belə ki, Prezident İlham Əliyev həmin dövlətlərə dəstək göstərilməsinin vacib olduğunu bütün dünyaya bəyan edib. Dövlətimizin başçısının bu ədalətli mövqeyi hələ də müstəmləkə zülmündən, siyasi, maddi və mənəvi zülmdən əziyyət çəkən ölkələrdə özgüvənliyi artırıb.
COP29 çərçivəsində Fransa və Niderlandın müstəmləkəsi altında olan Afrika ölkələri və dənizaşırı ərazilərin nümayəndələrinin keçirdiyi "Yaşıl və müstəmləkəsiz dünya naminə həmrəylik" adlı dinc aksiyanın iştirakçısı, "One St Martin" Assosiasiyasının prezidenti Roda Arrindell bildirib ki, o, müstəmləkə zülmü altında necə əziyyət çəkdiklərini dünyaya göstərməyə çalışır: "COP29-a gələndə heç bir gözləntim yox idi. Sadəcə iştirak üçün gəlmişdim. Ancaq Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bizim Fransa və Niderlandın müstəmləkəsi altında olduğumuzu tanıyan mesajını eşidəndə çox təəccübləndim. Çünki müstəmləkəçi dövlətlər tez-tez adalarımızın müstəmləkə olmadığını söyləyirlər. Onlar deyirlər ki, onların əraziləridir, onların dənizaşırı əraziləridir, onlar bərabərhüquqlu tərəfdaşlardır. Ancaq yerlərdə reallıq çox fərqlidir. Ona görə də COP29-da Azərbaycan Prezidentinin çıxışından ruhlandıq. O, çox yaxşı Liderdir, reallığı öz həmkarlarına deməyə cəsarəti çatan Liderdir".
Məlum olduğu kimi, Şimali Afrikanın ən zəngin ölkəsi olan Liviya Amerika və Avropa ölkələrinin hərbi təcavüzü nəticəsində xarabazarlığa dönüb. Hazırda bu ölkə ciddi sosial-iqtisadi və ekoloji problemlər yaşayır. Dövlətin ikiyə bölünməsi, iqtisadi gerilik bu ölkəyə öz ekoloji problemlərini müstəqil şəkildə həll etməyə imkan vermir. Liviyanın "Climate Action Network" təşkilatının nümayəndəsi Semi Almabruk deyir ki, COP sessiyalarında mütəmadi iştirak edir: "Azərbaycanda COP29 konfransı yüksək səviyyədə təşkil olunub. Burada dünyanın bir çox ölkəsindən liderlər, ekspertlər, nümayəndələr iştirak edirlər. Onlar bir-biri ilə öz təcrübələrini bölüşür, danışıqlar aparır, əməkdaşlıqlar qururlar. İstəyirəm ki, burada verilən vədlər söz olaraq qalmasın, onlar icra olunsun. Xüsusən iqlim dəyişikliyindən ən çox zərərçəkən ölkələr dəstəklənsin. Dünya çox sayda təbii fəlakətlərdən əziyyət çəkir, o cümlədən mənim ölkəm Liviya da. Elə ölkələr var ki, onlarda lazımi infrastruktur yoxdur. Mənim bu konfransdan gözləntilərim var. Dünya indi kritik vəziyyətdədir. Hazırda insanlar iqlim dəyişmələrinin zərərləri barədə daha çox məlumatlıdırlar. Biz birgə səylər nəticəsində bu problemin öhdəsindən gələ bilərik".
Cənubi Afrikanın "Indalo Inclusive" qeyri-kommersiya təşkilatının direktoru və əməliyyatlar üzrə müdiri Rest Kancu inkişaf etmiş dövlətlərin inkişaf edən ölkələri "yaşıl enerji"yə keçiddə dəstəkləmələrinin zəruri olduğunu vurğulayır: "Biz öz növbəmizdə bu işə lazım olan töhfəni verməyə hazırıq. Başqa ölkələrdən olan tərəfdaşlardan lazımi bilikləri əldə etməyə çalışırıq".
- Rüstəm KAMAL,
- "Azərbaycan"
