Vaxtında müraciət risklərdən daha etibarlı qorunmaq deməkdir

Dünyada ciddi iqlim dəyişikliyi baş verir və bu, həlli çətin problemlərlə müşayiət olunur. Vəziyyət o qədər təhlükəlidir ki, indi dünya işini-gücünü atıb bu bəla ilə mübarizə aparır. Çünki prosesin qarşısı vaxtında alınmasa, qarşıda bəşəriyyəti daha böyük fəsadlar gözləyə bilər.

Keçən il noyabrın 11-24-də Bakıda keçirilən COP29-da ən çox müzakirə edilən  məsələlər sırasında həmin fəsadlardan biri - iqlim dəyişikliyinin kənd təsərrüfatına vurduğu ziyanla bağlı olub. Bu da təsadüfi deyil - aqrar sektorda məhsulun və məhsuldarlığın yüksək olması birbaşa iqlimlə bağlıdır. Son dövrlər baş verən aşırı yağışlar, sel və quraqlıqların ən çox kənd təsərrüfatına ziyan vurması bu problemin ciddiliyindən xəbər verir. 

Təsəvvür edin ki, kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan fermer əlində olan bütün vəsaitdən istifadə edərək torpağa toxum əkir. Amma sel suları, dolu və ya quraqlıq üzündən məhsul əldə edə bilmir və iflasa uğrayır. Ən pisi odur ki, belə olan halda bunun ziyanı təkcə fermerə dəymir, geniş əhali kütləsi ərzaq çatışmazlığından və ya qiymət bahalığından əziyyət çəkməli olur. Daha uzağa getsək, dünyada ərzaq qıtlığı yaranır və dövlətlər ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı kimi problemi həll etməyə məcbur olurlar, onu da bacarsalar.

Bu bacarığın ən yaxşı yollarından biri isə aqrar sığortanın tətbiqidir. Məlumdur ki, bu gün Azərbaycanda kəndlinin əkin sahələrini və ev heyvanlarını sığorta etmək imkanı maddi cəhətdən yüksək deyil. Bunu bilən dövlət kəndliyə sahib çıxır - fermerlərin sığorta haqqının 50 faizini təmənnasız öz üzərinə götürür. Həmin hesaba ölkəmizdə əkin sahələrinin və mal-qaranın sığortası fermerlərimiz üçün artıq əlçatandır. Əgər, məsələn, 1 hektar taxıl sahəsinin və ya 1000 manatlıq taxıl məhsulunun sığortalanması kəndliyə 8-20 manata başa gəlirsə, niyə də olmasın?!

O səbəbdən, daha doğrusu, dövlət dəstəyi nəticəsində Azərbaycanda kənd təsərrüfatının davamlılığını təmin etmək və təsərrüfatların çoxsaylı riskdən qorunması məqsədilə tətbiq edilən aqrar sığortadan istifadə edən və faydalanan fermerlərin sayı artmaqdadır. Bu isə həm də sığorta ödənişlərinin artması deməkdir. Aqrar Sığorta Fondu (ASF) çoxsaylı hadisə nəticəsində bitkiçilik və heyvandarlıq sığortası üzrə fermerlərə indiyə qədər ümumilikdə 10 milyon manatdan çox ödəniş edib. Aqrar sığorta ödənişlərinin 77 faizdən çoxu bitkiçilik üzrə baş vermiş hadisələrə görə həyata keçirilib. İndiyə qədər əkinlərə dəyən zərərə görə ASF tərəfindən fermerlərə 7 milyon 784 min manat ödəniş olunub. Sığorta ödənişlərinin artımı fermerlərin aqrar sığorta sisteminə inamının yüksəldiyini və sistemin əhatəsinin artmasını göstərir.

2023-cü ildə aqrar sığorta hadisələri üzrə müraciətlər 30 rayondan qeydə alınmışdısa, keçən il ölkəmizin 50 rayonundan 1700-dən çox müraciət daxil olub. Müraciət sayı 2023-cü illə müqayisədə 42 faiz artıb. Həmin müraciətlər fondun sığorta etdiyi 400 min hektardan artıq əkin sahəsinin 140 min hektarını əhatə edir.

Sığorta hadisələrində əsasən qeyri-sabit təbiət hadisələri arasında güclü yağış, sel-subasma, leysan, fırtına, doluvurma üstünlük təşkil edir. Məhz buna görə də əsas zərər bitkiçilik sahəsində müşahidə olunur. Hazırda bütün bu hadisələr araşdırılır və müvafiq ödənişlər həyata keçirilir. Ötən il taxıl sahələrinə dəyən zərərlər üzrə sığorta ödənişlərinə başlanılıb, yaxın vaxtlarda pambıq sahələrinə dəyən zərərlərin də tənzimlənməsinə start veriləcək.

Kənd təsərrüfatı heyvanlarının sığortası şərtlərinə güzəştlərin tətbiq olunması bu sahədə də fermerlərin sığortaya marağının artmasına və zərər ödənişlərinin yüksəlməsinə səbəb olub. 2022-2024-cü illər ərzində heyvandarlıq sığortası üzrə fermerlərə ümumilikdə 2,5 milyon manata yaxın ödəniş edilib. Müraciətlər arasında heyvanların yoluxucu xəstəlikdən və yemdən zəhərlənmə nəticəsində tələf olması hallarına görə ödənişlər üstünlük təşkil edir. Bundan əlavə, vəhşi heyvanların hücumu, ilansancma, ildırımvurma, üçüncü şəxslərin hərəkətləri ödəniş olunan risklər arasındadır.

ASF yeni sığorta mövsümünün başlandığını bildirərək fermerləri təsərrüfatlarını vaxtında sığortalamağa çağırır. Fermerlər təsərrüfatlarını çoxsaylı riskdən qorumaq üçün fonda vaxtında müraciət etsələr, gələcəkdə qarşılaşacaq risklərdən qorunmuş olacaqlar. 

Rüstəm KAMAL,

"Azərbaycan"