Heyvanların özünü yox, onların yediklərini yemək lazımdır

Düzgün qidalanma sağlam həyat tərzinin əsas tərkib hissəsidir. Yaş artdıqca orqanizmdə faydalı maddələr daha pis sovrulur, enerji xərclənməsi, metabolik proseslər dəyişir və immun sistemi zəifləyir. 

Bədənin qocalması müxtəlif növ toxumaların hüceyrələrinin sayının azalması, onların deqradasiyası ilə əlaqələndirilir. Bu isə orqanizmin özünübərpası üçün lazım olan qida maddələrinin kifayət qədər həzm olunmaması ilə əlaqədardır. Buna görə də insanlar yaşlandıqca mikro və makro elementlərə, zülallara, yağlara, karbohidratlara və liflərə daha çox ehtiyac duyurlar. Tədricən qida rasionundakı heyvan və bitki məhsulları arasındakı nisbət dəyişir.

Hər kəsin keyfiyyətli və sağlam qidalanma siyahısı olmalıdır

Mütəxəssislər xüsusilə 50 yaşdan sonra bitki əsaslı qidalanma tərzinə üstünlük verməyi tövsiyə edirlər. Bu, sağlam yaş almaq üçün olduqca  önəmli faktordur. Demək olar ki, bütün xroniki xəstəliklər, xüsusən də hipertoniya, şəkərli diabet, ürək-damar xəstəliklərindən və piylənmədən əziyyət çəkənlər heyvan mənşəli, xüsusilə işlənmiş qidaların həddindən artıq istehlakından uzaq durmalıdırlar.

Təbii protein mənbəyi olan heyvan ətindən imtina etmək o qədər də asan deyil. Türkiyəli professor Osman Müftüoğlu deyib ki, hər kəsin keyfiyyətli və sağlam qidalanma siyahısı olmalıdır. Siyahını  hazırlayanda  təkcə zövq, istək və iqtisadi imkanlara deyil, həm də sağlamlıq risklərinə, problemlərə diqqət yetirmək lazımdır. Ən vacib məsələ: heyvanların özlərini yox, yediklərini yeməliyik. 

Qidalanma siyahısını tərtib etmədən öncə insulin müqavimətinin olub-olmadığı müəyyən edilməlidir. O.Müftüoğlunun sözlərinə görə, bunun üçün gecə boyu 12 saat ac qaldıqdan sonra səhər tezdən laboratoriyada insulin müqavimət testi verilməlidir. Dərhal sonra "xüsusi hazırlanmış sınaq yeməyi"  qəbul edilməlidir. Qan nümunələri yeməyin ilk dişləməsindən 60 və 120 dəqiqə sonra yenidən götürülməlidir. Bu nümunələrlə yeməkdən sonra qan şəkəri və insulin səviyyəsi müəyyən edilir. Nəticə 405 rəqəminə bölünür. Bu, insulin müqavimət nömrəsidir. İnsulin 5-dən, qan şəkəri isə 100-dən az olmalıdır.

Qida rasionu ədviyyatlarla zənginləşdirilməlidir

Qida rasionunda tərəvəzlərin qəbuluna xüsusi diqqət edilməlidir. Tərəvəzlər çiy və ya müxtəlif üsullarla, vitaminləri qorunaraq bişirilib qəbul edilməlidir. Sağlam və balanslı qidaları müxtəlif faydalı ədviyyatlarla zənginləşdirmək lazımdır. Bunlardan ən öndə gələni sarıkökdür. Ədviyyatların kralı hesab edilən sarıkök sağlamlığı hər cəhətdən dəstəkləyir. Əsrlər boyu ənənəvi tibdə istifadə olunan sarıkökə Asiya mətbəxində çox üstünlük verilir. Güclü antiinflamatuar təsiri olduğu sübut edilən ədviyyat iltihabı azaldır, bədəndəki zərərli sərbəst radikalların sıradan çıxmasına kömək edir, əzələ ağrılarını kəsir. 

Son illər aparılan araşdırmalarda sarıkökün daha çox istifadə edildiyi ölkələrdə xərçəng xəstəliyinə yaxalananların sayının dəfələrlə az olduğu müəyyənləşib. Onun xərçəng hüceyrələrinin böyüməsinə maneə törətdiyi sübut edilib.

Şərqdə qədim zamanlardan müalicəvi vasitə kimi istifadə olunan ədviyyatlardan biri də hildir. O, ürəyin fəaliyyətini yaxşılaşdırır, sinir sistemini möhkəmləndirir, beynin fəaliyyətini və qan dövranını yaxşılaşdırır, depressiya və stresi azaltmağa kömək edir, insanı gümrahlaşdırır, orqanizmin yaşlanmasının qarşısını alır.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, tərkibindəki vitaminlər, minerallar, antioksidantlar sayəsində mixək də yaşlı nəslin sağlamlığına yaxşı təsir edir. Yaş artdıqca damar divarının və hüceyrə membranlarının bütövlüyünü qoruyub saxlamaq olduqca önəmlidir. Mixək də damarların möhkəmləndirilməsi üçün faydalıdır. O, təkcə sərbəst radikallara deyil, həm də orqanizmdə iltihaba səbəb ola biləcək digər amillərə qarşı da müqavimət göstərir. Ümumilikdə isə ədviyyatları qəbul etməzdən öncə orqanizmin individual özəlliklərinin nəzərə alınması vacibdir.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"