Niyə xəstələnirik?

Soyuq havaların gəlişi ilə insanlar tez-tez xəstələnir, qripə yaxalanırlar. Lakin bəzi insanlar da var ki, ümumiyyyətlə viruslara yoluxmurlar. Sanki gözgörünməz bir qalxanla viruslardan qorunurlar. 

ABŞ-nin Yale Universitetinin tədqiqatçıları bunun səbəbini araşdırıblar. Nəticələrə görə, bu vəziyyətin səbəbi qeyri-sağlam olmayan vərdişlər, insanın özünə vurduğu zərər və israrla təkrar etdiyi səhvlərdir. Daha az xəstələnmək, xəstələnəndə isə tez və asan sağalmaq ilk növbədə öz əlimizdədir.

İnsan orqanizmi təxminən 70 trilyon hüceyrədən ibarətdir. Səhhətimiz, fiziki və zehni fəaliyyətimiz bu mikrocanlılardan asılıdır. Əgər onlar sağlamdırsa, orqanizm də sağlam və gümrah olacaq. Əks halda isə orqanımız öz funksiyasını düzgün yerinə yetirə bilməyəcək. Nəticədə xəstəlik yaranacaq.

Orqanizm özünə zərər verən amilləri təmizləmək üçün immunitet sistemindən istifadə edir. Genetik quruluşumuz bəzi xəstəliklərə qarşı meyilli olur. Lakin genetik faktorlar dəyişməz taleyimiz deyil. Genlər səssiz, hərəkətsizdir, ta ki, aktivləşdirmək üçün siqnal alana qədər. Xəstəliklə əlaqəli bir genin olması mütləq həmin xəstəliyə yaxalanmaq demək deyil. Xəstəlik genlərini aktivləşdirəcək mənfi amillər azaldılsa, xəstəliyin yaranmasının da qarşısı alına bilər.  

Mütəxəssislər bildirirlər ki, soyuq viruslar vücuda daxil olduqda, burun və ağciyərdəki hüceyrələr qorunmaq üçün maneə yaradır. Tədqiqat zamanı burun hüceyrələrinin antiviral funksiyaya, bronxial hüceyrələrin isə oksidləşdirici stresə daha güclü reaksiya verdiyi məlum olub. Stresin orqanizmə vurduğu zərər düşündüyümüzdən də çoxdur. Araşdırmalar göstərib ki, stres səviyyəsi artdıqca, hüceyrələrin soyuq viruslara qarşı müdafiə mexanizmləri zəifləyir.

İmmun sisteminə mənfi təsir edən digər amil isə qidalanmadır. Zərərli və balanssız qidalanma nəticəsində son 10-15 ildə piylənmə halları demək olar ki, üç dəfə artıb. Digər tərəfdən, hər dörd insandan birində qaraciyər yağlanması, insulin müqaviməti və ürək-damar xəstəlikləri müşahidə edilir. 

Qidalanma hər canlıdakı kimi, insanın da təbiətinə uyğun olmalıdır. Təbiətdəki bəzi canlılar otla, bəziləri ətlə, bəziləri isə həm ətlə, həm də otla qidalanır. Hər bir canlının həzm orqanları özünə uyğun formalaşır. Təbiətə uyğun olmayan qidalar orqanizm tərəfindən yad maddə kimi qəbul olunur, qorunmaq üçün məhv edilir və ya zərərsizləşdirilir. Özünü qoruya bilmədikdə isə xəstəlik yaranır.

Qidaları uzun müddət saxlamaq üçün əlavə edilən konservantlar orqanizm üçün zərərlidir, onların "toxunduğu" zülal, yağ və şəkərlərin də keyfiyyəti aşağı düşür. Bunlar da bədən tərəfindən yad maddələr kimi qəbul edilir. Yediyimiz qidalar həzm sistemimiz tərəfindən ən kiçik hissələrə, zülallar amin turşularına, şəkərlər qlükozaya, meyvə və tərəvəzlər fruktozaya, vitaminlər minerallara, yağlar yağ turşularına parçalanır və bağırsaqdan sorulur. Proses pozulduqda bağırsaq florası zədələnir, xəstəliklər baş qaldırır.

Tədqiqatçılar hüceyrələrin zəifləməsinin səbəblərini daha dərindən araşdırmaq üçün burun hüceyrələrini nikotinə məruz qoyublar. Məlum olub ki, bu, hüceyrələri daha həssas edir. Bədənimiz bir infeksiya ilə qarşılaşdıqda immunitet sisteminin hüceyrələri aktivləşir və iltihabi prosesləri əlaqələndirən aşağı molekulyar çəki zülalları istehsal etməyə başlayır. Lakin tütün məmulatları bu prosesi ciddi şəkildə pozur.

İnsan immunitetini zəiflədən əsas amillərdən biri də gigiyenaya riayət etməməkdir. Bu bəzən fərdin özündən deyil, ətraf mühitdən də asılı olur. Ümumiyyətlə gigiyena şəraitinin pis olması, təmizlik qaydalarına fikir verilməməsi, lazımi qoruyucu tədbirlərin görülməməsi, bir sözlə, gigiyenik tədbirlərdən uzaqlaşmaq insanı viruslara qarşı müdafiəsiz edir.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"