Müharibə şəraitində olan ölkələr yoxsulluğun bütün aspektləri üzrə ən yüksək göstəricilərə malikdirlər

Dünyada 1,1 milyard insan həddindən artıq yoxsulluq şəraitində yaşayır. Onların demək olar ki, yarısı - 455 milyon nəfəri münaqişələrin olduğu və ya qeyri-sabitliyin hökm sürdüyü ölkələrdədir. Bu barədə BMT-nin 17 oktyabr - Yoxsulluğun Aradan Qaldırılması Beynəlxalq Günü ilə bağlı dərc edilmiş hesabatında məlumat verilir. 

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı (UNDP) və Oksford Universiteti 6,3 milyard insanın yaşadığı 112 ölkə ilə bağlı son on illik statistikanı təhlil edib və 20 ölkədə əlavə sorğu keçirib. İşin nəticələrinə əsasən çoxölçülü və ya ifrat yoxsulluğun qlobal indeksi üzrə yenilənmiş hesabat hazırlanıb.

Eyni zamanda hesabatın müəllifləri münaqişələrin təsirinə məruz qalan ölkələrdə məlumatların toplanmasının problemli olduğunu vurğulayıblar. Mövcud sübutlar yoxsulluğun və münaqişənin bir-biri ilə əlaqəli olduğunu göstərir.

Məsələn, müharibə şəraitində olan ölkələrdə orta hesabla əhalinin 34,8 faizi yoxsulluq şəraitində yaşadığı halda, münaqişələrin olmadığı ölkələrdə əhalinin yalnız 10,9 faizi yoxsuldur. UNDP-nin rəhbəri Axim Ştayner bildirib ki, son illərdə münaqişələr intensivləşib və bu, milyonlarla insanı evlərindən didərgin salıb, həyatlarını məhvə sürükləyib, onları dolanışıqdan məhrum edib.

Müharibə şəraitində olan ölkələr çoxölçülü yoxsulluğun bütün aspektləri arasında ən yüksək göstəricilərə malikdirlər və bu, münaqişənin həssas təbəqəyə dağıdıcı təsirini göstərir. Məsələn, münaqişədən təsirlənən ölkələrdə yoxsulların 25 faizindən çoxu elektrik enerjisindən məhrumdur, daha sabit regionlarda isə bu göstərici 5 faizdir. Oxşar fərqlər uşaq ölümü, qidalanmaya çıxış və uşaqların təhsili kimi sahələrdə də müşahidə olunur.

Münaqişədən ən çox təsirlənən ölkələrdə yoxsulluğun azaldılması da ləng gedir. Hesabatda xüsusilə Əfqanıstanın təlatümlü dövründə yoxsulların sayının 2015-2023-cü illər arasında 5,3 milyon artdığı qeyd olunur.

Açıqlanan məlumatlara görə, yoxsulların yarıdan çoxu 18 yaşınadək uşaqlardır. Qlobal miqyasda uşaqların 27,9 faizi, böyüklərin isə 13,5 faizi yoxsulluq içində yaşayır.

Eyni zamanda 828 milyon yoxsul insanın lazımi sanitar şəraiti, 886 milyon insanın isə mənzil şəraiti yoxdur. 

BMT-nin məlumatına görə, 76 ölkə isə ən azı bir müddət ərzində yoxsulluğu azalda bilib. Yalnız doqquz ölkədə (Benin, Kamboca, Komor adaları, Esvatini Krallığı, Keniya, Mozambik, Filippin, Tanzaniya və Trinidad və Tobaqo) yoxsulluğun əhəmiyyətli dərəcədə azalması müşahidə edilmişdir.

Çoxölçülü yoxsulluq təkcə vəsait çatışmazlığına deyil, həm də müəyyən xidmətlərə çıxışın olmamasına aiddir.

Rizvan CƏFƏROV,

"Azərbaycan"