Azərbaycanda iqtisadi islahatların uğurla aparılmasında dövlətin sahibkarlara verdiyi dəstək mexanizmləri mühüm rol oynayır. Özəl sektorun inkişafı üçün dövlət tərəfindən atılmış addımlar - sahibkarlara güzəştli kreditlərin, stimullaşdırma məqsədilə investisiya təşviqi sənədlərinin verilməsi ölkədə kiçik və orta sahibkarlıq subyektlərinin sayının artmasına, mühüm investisiya layihələrinin icrasına yol açır.

Sahibkarlığın inkişafına nail olmaq üçün təbii ki, ölkədə əlverişli mühitin yaradılması mühüm şərtdir. Həmin mühit azad biznes və özəl sektora dövlət dəstəyidir. Bu, o deməkdir ki, dövlət tərəfindən təmin edilən azad bazar institutu ölkədə sahibkarlığın inkişafına şərait yaratmaqla bərabər, həm də biznes sahəsində fəaliyyət göstərənlərə geniş imkanlar verir. Bəllidir ki, bu gün iqtisadiyyatın genişləndirilməsi, kiçik və orta biznesin dayanıqlı inkişafının təmin edilməsi və nəticə etibarı ilə özəl sektorda gəlirliliyin və istehlak mallarının istehsalının artırılması Azərbaycanda prioritet istiqamətlərdən biri hesab olunur. Prezident İlham Əliyevin 2021-ci ilin fevarlında imzaladığı "2030: sosial iqtisadi inkişafa dair milli prioritetlər" həm iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, həm də sahibkarlığın inkişafı üçün bir bazadır. 

Əldə olunan hər bir uğurun kökündə rəqabətli mühitin yaradılması və bu əlverişli şəraitdən doğru istifadə etmək dayanır. Bəs əlverişli mühit nədir? Rəqabət mühiti dedikdə inhisarçılıq olmadan mümkün şəraitdən, imkanlardan bərabər şəkildə istifadə nəzərdə tutulur. Əlverişli mühitin olmadığı, yaxud bu və ya digər səbəblərdən məhdudlaşdırıldığı halda bazar iqtisadiyyatından söhbət gedə bilməz. Ona görə də hökumətlər belə bir mühitin yaranması, onun təşviq edilməsi üçün fərqli yanaşmalar ortaya qoyurlar. Bu baxımdan Azərbaycan da istisna deyil. 

 Ölkəmizdə şəffaf rəqabət mühiti mövcuddur. Bundan ilk növbədə sahibkarlar yararlanırlar. Məsələn, sənaye parklarının rezidentlərinin qeydiyyata alındıqları tarixdən 10 il müddətinə əmlak və torpaq, gəlir və mənfəət vergilərindən, istehsal məqsədilə aldıqları texnikanın, texnoloji avadanlıqların və qurğuların idxalı zamanı ƏDV-dən və 7 il müddətinə gömrük rüsumlarından azad olunması məhz şəffaf mühitdən xəbər verir. Bu mühitin təkmilləşdirilməsi və genişləndirilməsi isə dövlət dəstəyi sayəsində mümkün olur. Bunlar  Azərbaycanda həyata keçirilən iqtisadi inkişaf strategiyasının, sahibkarlığa verilən dəstəyin  göstəriciləridir. Çünki iqtisadiyyatın davamlı və tarazlı inkişafının təmin edilməsi, regionların inkişafının sürətləndirilməsi ölkəmizin sosial-iqtisadi inkişafının hazırkı mərhələsinin prioritet vəzifələrindəndir. 

Bu vəzifələri özündə ehtiva edən əsas şərtlərdən biri də dövlətlə sahibkarlar arasında tərəfdaşlığın institusional formada həyata keçirilməsidir. Sahibkarlığın İnkişafı Fondu (SİF), İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyi (İZİA), Azərbaycanda İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Fondu (İİTF), İpoteka və Kredit Zəmanət Fondu (İKZF),  Biznes Tədris mərkəzləri  dövlət-sahibkar  münasibətlərinin sivil müstəvidə inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır. Bu  təsisatların hər biri sahibkarlarla  birgə işləyir, iş adamlarının qarşılarına çıxan çətinliklərin həll olunmasında dəstəklərini əsirgəmirlər. SİF tərəfindən sahibkarlara verilən güzəştli kreditlər isə onlara öz layihələrini vaxtında həyata keçirməyə təkan verir. Məsələn, 2024-cü ilin 9 ayı ərzində sahibkarların 4116 layihəsinə  SİF tərəfindən 167,6 milyon manat güzəştli kredit verilib. Fondun məlumatına görə, bu dövr ərzində SİF-in güzəştli kreditlərdən 327 qadın sahibkar da yararlanıb və onların layihələrinə ümumilikdə 9,9 milyon manat güzəştli kredit verilib. 123 gənc sahibkar isə təqdim etdikləri layihələr üzrə ümumilikdə 4,6 milyon manat güzəştli kredit əldə edib.

Bu məsələdə İKZF-nin da iştirakını qeyd etməliyik. Fondun məlumatına görə, indiyədək müvəkkil banklar tərəfindən fondun zəmanəti ilə sahibkarlara güzəştli şərtlərlə 500 milyon  manatdan artıq kredit verilib ki, bunun da 65 milyon 155 min manatı cari ilin yanvar-sentyabr aylarının payına düşür. Mexanizm çərçivəsində bu günədək zəmanət verilmiş kreditlərin orta müddəti 30 ay, İKZF tərəfindən sahibkarlıq kreditləri üzrə hesablanmış faizlərin bir hissəsinə subsidiyanın verilməsi hesabına sahibkarların ödəyəcəyi kreditlər üzrə faktiki faiz dərəcəsi 6 faiz, bir sahibkara ayrılan kreditin məbləği isə 30 min manatdan 5 milyon manatadək olub. Kreditlər sənaye məhsullarının istehsalı və emalı, kənd təsərrüfatı və qida sənayesi, tikinti sektoru, turizm və infrastrukturun inkişafı ilə bağlı sahələrə, maşın və avadanlıq istehsalına, ticarət və xidmət sektoruna yönəldilib.

Züleyxa ƏLİYEVA,

"Azərbaycan"