Keçən il ölkə üzrə 64,1 milyard manatlıq sənaye məhsulu istehsal olunmuşdur

2024-cü il dünya iqtisadiyyatı üçün uğurlu olmadı. Qlobal iqtisadiyyatda ümumi daxili məhsul istehsalı azaldı, qarşılıqlı ticarətin səviyyəsi aşağı düşdü, inflyasiya yüksəldi. Ən maraqlısı isə odur ki, belə vəziyyətdə dünyanın nəhəng şirkətlərinin gəlirləri 2 trilyondan çox artdı, əvəzində  əhalinin yoxsulluq səviyyəsi artdı.

Bunun bir çox səbəbləri var. Ancaq mütəxəssislərin çoxunun fikri belədir ki, iqtisadiyyatdakı neqativ proseslərin başlıca səbəbi qlobal səviyyədə baş verən siyasi qarşıdurmalardır. Xüsusən Qərb və Şərq blokları arasındakı gərginlik, Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Yaxın Şərq hadisələri dünya iqtisadiyyatına sarsıdıcı zərbə vurur.

Azərbaycan dünyaya açıq və liberal-siyasi kursu götürmüş ölkədir. Yəni ölkəmiz dünyanın iqtisadi proseslərindən kənarda deyil. O üzdən, qlobal iqtisadiyyatda baş verən hər bir proses ölkəmizə bu və ya digər dərəcədə təsir göstərir. Odur ki, ölkəmizdə artıq çoxdan həyata keçirilən siyasətin təməlində iqtisadi dayanıqlığı və maliyyə sabitliyini qorumaq durur. Bunun üçün geniş iqtisadi islahatlar aparılır və bu proses ardıcıl olaraq davam edir. Həmin islahatlar sayəsində həm də qeyri-neft sektorunun dayanıqlı inkişafı təmin olunub. Yaxşı hal odur ki, bu sektor daha çox regionlarda inkişaf edir. Görülən işlər isə nəticəsiz qalmır, bir çox sənaye məhsulu hətta xarici bazara ixrac olunur.

Ötən ilin yekunları göstərir ki, dünyada baş verən neqativ proseslərə rəğmən, ölkəmizdə iqtisadi dinamika qorunaraq saxlanılıb və bir çox sahədə artım qeydə alınıb. Dövlət Statistika Komitəsinin verdiyi məlumata görə, 2024-cü ildə ölkə üzrə 64,1 milyard manatlıq və ya 2023-cü illə müqayisədə 1,1 faiz çox sənaye məhsulu istehsal edilmişdir. Məhsul istehsalı neft-qaz sektorunda 0,5, qeyri-neft-qaz sektorunda 7,3 faiz artmışdır. Ən diqqətçəkən fakt isə odur ki, ötən il sənayedə qeyri-dövlət sektorunun payı 81,4 faiz olmuşdur. Ümumi istehsalın 89,5 faizi sənaye məhsullarının istehsalı, 10,5 faizi sənaye xarakterli xidmətlərin göstərilməsi hesabına yaranmışdır. 

Hesabat dövrü mədənçıxarma sənayesində istehsalın ümumi dəyəri 41,2 milyard manat olmaqla əvvəlki ilə nisbətən 1 faiz artmışdır. Bu sahənin əsas məhsulu olan əmtəəlik neft hasilatı 29 milyon ton, əmtəəlik təbii qaz hasilatı 38,7 milyard kubmetr təşkil etmişdir. Əmtəəlik neft hasilatı əvvəlki illə müqayisədə 3,4 faiz azalsa da, əmtəəlik qaz hasilatı 6,2 faiz artmışdır. 

Emal sənayesinə gəldikdə, ötən il bu sahə üzrə 19 milyard 114,6 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuş və sənaye xarakterli xidmətlər göstərilmişdir. Ölkəmiz üçün ənənəvi olan toxuculuq sənayesi, geyim, dəri və dəridən məmulatların, ayaqqabıların istehsalı sahələrində 551,4 milyon manat dəyərində məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə geyim istehsalında 24,7, dəri və dəridən məmulatların, ayaqqabıların istehsalında 9,3, toxuculuq sənayesində 0,9 faiz artım deməkdir. 

Kimya sənayesi, əczaçılıq məhsullarının, rezin və plastik kütlə məmulatlarının istehsalı sahələrində 2 milyard 109,1 milyon manatlıq məhsul istehsal edilmiş, əvvəlki illə müqayisədə əczaçılıq məhsullarının istehsalı 81,5, rezin və plastik kütlə məmulatlarının istehsalı 18, kimya sənayesi məhsullarının istehsalı 6,5 faiz artmışdır. O cümlədən karbamid, azot, metanol, rezin və plastik kütlə məmulatlarından polietilendən başqa, digər plastmas kisələrin və çantaların istehsalı artmışdır. Həmçinin məsaməli plastik kütlədən digər plastinlər, lövhələr, plastmas içki qabları, flakonlar və oxşar məmulatlar, polietilendən kisə və çanta istehsalında da artım müşahidə edilmişdir. 

Məlumdur ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə aparılan nəhəng tikinti-quruculuq işləri tikinti materiallarına olan tələbatı artırmışdır. Elə sahə üzrə  1 milyard 423,3 milyon manatlıq məhsulun istehsal olunması (2023-cü illə müqayisədə 16,9 faiz çox) bu hesabadır. Bu dövr ərzində sement, beton, kərpic və oxşar məmulatların, betonyığma tikinti konstruksiyalarının, tikinti gips, sement klinkerlər, beton istehsalı xeyli artmışdır. 

Keçən il ölkənin metallurgiya sənayesi və hazır metal məmulatlarının istehsalı sahəsində də xeyli - 1 milyard 349,3 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur. Hazır metal məmulatlarının istehsalı sahəsində 38,9, metallurgiya sənayesi məhsullarının istehsalında 27,1 faiz artım müşahidə olunmuşdur. Həmçinin il ərzində mis məftillərin, alüminium məmulatların, armaturun, hazır metal məmulatların, metaldan digər məmulatların, izolyasiya olunmuş çoxnaqilli məftil, tros və digər məhsulların istehsalında artım qeydə alınmışdır. 

Kompüter, elektron və optik məhsulların, elektrik avadanlıqlarının istehsalı sahələrində isə keçən il 328,9 milyon manatlıq məhsul istehsal olunmuşdur. Əvvəlki illə müqayisədə elektrik avadanlıqlarının istehsalı 32,8, kompüter, elektron və optik məhsullarının istehsalı 4,7 faiz artmışdır. Bu sahədə ən çox artım isə ölçmə cihazlarının istehsalında olmuşdur - 2,1 dəfə. 

Rüstəm KAMAL,

"Azərbaycan"