Müasir dünyamızda elm və texnologiya çox sürətlə inkişaf edir və bu, ilk növbədə insanın daha rahat yaşamasına hesablanır. Ancaq insanın onların təyinatını dəyişməsi, yaxud düzgün istifadə etməməsi, üstəlik, təbiətə istismarçı münasibəti fəsadlar yaradır və bundan ən çox ziyanı da elə insanın özü çəkir.
Son iki əsrdə təbii sərvətlərin düzənsiz və amansız istismarı bəşəriyyəti fəlakət həddinə gətirib. Hətta o dərəcədə ki, indi bütün dünya yığışıb həmin fəsadların aradan qaldırılması üçün çalışır. Elə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının himayəsi altında hər il keçirilən sessiya (COP) da bu məqsədə qulluq edir.
İqlim dəyişikliyi, ekoloji fəlakət insanın səhhətindən tutmuş iqtisadiyyatın bütün sahələrinəcən mənfi təsir göstərir. Lakin onun ən çox kənd təsərrüfatına ziyan vurmasının sübuta ehtiyacı yoxdur. Əslində isə iqlim dəyişikliyinin aqrar sektora mənfi təsiri elə birbaşa insana vurulan zərbədir. Əbəs yerə bu gün ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı bütün ölkələr üçün strateji hədəf sayılmır ki...
Aqrar sektoru arzuolunmaz vəziyyətə ilk növbədə sənayenin inkişafı naminə təbii resurslardan düzgün istifadə olunmaması salıb. Nəticədə indiki leysanlar və quraqlıqlar, kəskin soyuqlar və anomal istilər əkin-biçin sahələrini yaman günə qoyur.
Amma təbii fəlakətdir deyib əlimizi yana sala da bilmərik. Heç bir canlı, o cümlədən insan yeməsə, içməsə yaşaya bilməz. O üzdən dünyada kəndlini əkib-becərməyə təşviq edən bir çox güzəştlər tətbiq olunur. Onlardan biri də aqrar sığortadır. Azərbaycanda aqrar sığorta zamanı hesablanmış sığorta haqqının 50 faizi fermerlərə dəstək məqsədilə dövlət tərəfindən ödənilir. Bu o deməkdir ki, kəndli cüzi məbləğ ödəməklə öz təsərrüfatını yaranacaq risklərdən qoruya bilir. Lakin Azərbaycanın aqrar sığorta sistemində təkmilləşmə prosesi davam edir. Yeniliklər aqrar sığortanın əhatə dairəsinin artırılması, fermerlərə məxsus əkin sahələrinin daha düzgün və səmərəli sığortalanması məqsədi daşıyır.
Ölkəmizdə dövlət dəstəyi ilə təqdim olunan aqrar sığorta mexanizmi çərçivəsində bəzi bitki növlərinin sığortası üzrə şərtlərdə dəyişiklik edilib. Aqrar Sığorta Fondunun (ASF) məlumatına görə, yeniliklər aqrar sığortanın əhatə dairəsinin artırılması, fermerlərə məxsus əkin sahələrinin daha düzgün və səmərəli sığortalanması, sığorta hadisəsi zamanı fermerlərə dəyən zərərlərin daha yaxşı qarşılanması məqsədini daşıyır. Bu səbəbdən çiyələk, şəkər çuğunduru və tütün bitkisinin sığorta şərtlərində dəyişiklik edilib. Belə ki, ASF İdarə Heyətinin qərarı ilə təsdiq edilmiş "Çiyələk bitkisi üzrə aqrar sığorta məhsulunun şərtləri"ndə 1 hektar üzrə nəzərdə tutulan maksimal məhsuldarlıq miqdarı indiyədək olan 400 sentnerdən (40 tondan) 700 sentnerə (70 tona) qaldırılıb. Bu dəyişiklik çiyələk sahələrindən yüksək məhsuldarlıq əldə elən fermerlərə məhsulu bütünlüklə sığortalamağa imkan verir. İdarə Heyətinin digər qərarı ilə "Şəkər çuğunduru bitkisi üzrə aqrar sığorta məhsulunun şərtləri"nə dəyişiklik edilib. Yenilik nəticəsində sığorta məqsədləri üçün şəkər çuğundurunun minimal qiyməti 1 sentner üçün 6 manat müəyyən edilib.
Növbəti dəyişiklik tütün bitkisinin sığortasına aiddir. "Tütün bitkisinin sığortası üzrə aqrar sığorta məhsulunun şərtləri"nə edilmiş yeniliyə əsasən, sığorta məqsədləri üçün tütün bitkisinin çəkisinə olan tələblər dəyişib. Belə ki, tütün bitkisinin 1 hektardan məhsuldarlığının maksimum miqdarı 200 sentner müəyyən olunub. Bundan başqa, şərtlərə dəyişilik edilməsi nəticəsində sığorta məqsədləri üçün tütün bitkisinin maksimum qiyməti 1 sentner üçün 30 manat müəyyənləşdirilib.
Qeyd edək ki, 2019-cu ildə təsis edilən və 2020-ci ildə fəaliyyətə başlayan ASF tərəfindən fasiləsiz olaraq monitorinqlər, araşdırmalar aparılır, fermerlərdən daxil olan müraciətlər təhlil edilir və sığorta məhsullarının şərtləri davamlı olaraq təkmilləşdirilir. Fondun məlumatına görə, hər il sığorta mexanizmindən faydalanan fermer və təsərrüfatların sayı, toplanan sığorta haqları, sığortalanan əkinlərin sahəsi, eləcə də sığorta ödənişləri artır. Təkcə cari ilin yanvar-iyul aylarında ölkə üzrə 11,3 milyon manat aqrar sığorta haqqı toplanıb. Onun 10,2 milyon manatı bitkiçilik, 1,1 milyon manatı heyvandarlıq sığortasından formalaşıb.
Ödənişə gəldikdə, həmin dövr fermerlərə 3,25 milyon manat sığorta ödənişi edilib. Bunun 2,573 milyon manatı bitkiçilik, 678 min manatı heyvandarlıq sığortasıdır. Təkcə iyulda fermerlər 386 min manat sığorta ödənişi alıblar. Həmin məbləğin 330 min manatı bitkiçilik, 57 min manatı heyvandarlıq sığortası olub. Bundan əlavə, 8,2 milyon manatlıq sığorta ehtiyatı yaranıb və ilin sonuna qədər ümumilikdə 11,4 milyon manat sığorta ödənişi gözlənilir.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
