Payız aylarında qrip və kəskin respirator virus infeksiyalarına yoluxma hallarında artımın baş verməsi təbiidir.
Bəs mövsümi xəstəliklərdən necə qorunmaq olar? Vaksinasiya respirator xəstəliklərindən insanları nə dərəcədə qoruyur? Mövzu ilə bağlı suallarımıza Kliniki Tibbi Mərkəzin həkim-infeksionisti Aişə Kərimova aydınlıq gətirdi.
Kəskin respirator virus infeksiyaları ən çox yayılan və epidemiyaya meyilli xəstəliklərdəndir
Həkimin sözlərinə görə, hər il payız və qış mövsümündə mütəmadi olaraq kəskin respirator virus infeksiyalarına yoluxma hallarında artım tendensiyası müşahidə edilir. Ölkəmizdə pandemiya dövründə vəziyyət məqbul idi, xəstə sayında ötən illərlə müqayisədə azalma var idi: "Bunun başlıca səbəbi pandemiya ilə əlaqədar tibbi maskadan istifadə, gigiyena-sanitariya qaydalarına və sosial məsafəyə riayət edilməsi idi".
İnfeksionist qeyd etdi ki, kəskin respirator virus infeksiyaları, əsasən, hava-damcı yolu ilə ötürülür və tənəffüs yollarının iltihablaşması ilə nəticələnir. Kəskin respirator virus infeksiyaları Yer üzərində ən çox yayılan və epidemiyaya meyilli xəstəliklərdəndir.
Bu qrup xəstəliklərə: qrip, paraqrip, adenovirus və rinovirusların törətdiyi xəstəliklər aiddir. Xüsusilə A, B, C tipli qrip viruslarına daha çox rast gəlinir. Onlar epidemiyaya çevrilərək yoluxma ehtimalını artırırlar. Bu viruslar 6-8 həftəlik bir müddəti əhatə edir.
Bütün kəskin respirator virus infeksiyaları üçün xəstəliyin ilkin əlamətləri demək olar ki, eynidir: hərarətin tədricən qalxması, baş və boğaz ağrıları, asqırma, öskürmə, iştahanın azalması, yuxunun pozulması və s. Viruslara yoluxma asqırma, öskürmə zamanı milyonlarla virusun ətrafa yayılması nəticəsində baş verir. Bu zaman digər xəstəliklər də (anginalar, uşaq serebral iflici, vərəm, böyrək xəstəlikləri və s.) kəskinləşir.
Həkimlər virusa yoluxmamaq üçün vaksinasiyanı vacib hesab edir
Qripin əsas profilaktik metodu vaksinasiya hesab edilir. Vaksin orqanizmin immunitetini artırır və əhalinin sağlamlığının qorunmasına yardım edir. Bununla bağlı infeksionist bildirir ki, risk qrupuna ağır xroniki xəstəliklərdən əziyyət çəkənlər, 65 yaşdan yuxarı şəxslər, hamilə və süd verən qadınlar, onkoloji xəstələr, xüsusilə də xəstəxana və baxım evlərində çalışan personal daxildir. Vaksinasiya olunmayan bu şəxslər qripi daha ağır keçirəcəklər.
Həkim bildirir ki, vaksinlərin qoruyuculuğu bir il olur. Ondan sonra növbəti ilin ştamına uyğun peyvənd hazırlanır və əsasən oktyabr-noyabr aylarında tətbiq olunmağa başlanılır. Bunun sayəsində immunitet 14 gündən sonra bərpa olunur. Təqribən vaksin olunmuş hər 10 şəxsdən 7-8-i immunitet qazanır. Peyvənddən sonra cüzi əzələ ağrısı, hərarətin bir az qalxması müşahidə edilsə də, ağır simptomlar yaşanmır.
A.Kərimova söyləyir ki, viruslardan qorunmaq üçün tibbi maska taxmaq, şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etmək, əlləri tez-tez sabunla yumaq və ya dezinfeksiya etmək lazımdır. Xəstəliyə yoluxmuş şəxslər isə mütləq qaydada birdəfəlik tibbi maskalar taxmalı və onları 4-6 saatdan-bir dəyişməlidirlər.
Mövsümi qriplər koronavirusdan kəskin fərqlənmir. Qripə tutulma zamanı asqırma, göz və burunətrafı nahiyələrin qızarması, burun axma şikayətlərinin daha ön planda olması, şiddətli baş ağrıları müşahidə edilir. Hər iki halda xəstə özünü ətrafdakılardan təcrid etməlidir. Narahatlıqları artarsa, mütəxəssislərə müraciət edib diaqnostik dəqiqləşdirmə aparılmasına ehtiyac var.
Viruslarla mübarizədə düzgün qidalanma da önəmlidir
Mütəxəssislər bildirirlər ki, balanslaşdırılmamış və yetərsiz qidalanma immuniteti zəiflədərək orqanizmi müdafiəsizləşdirir, xəstəliklərə yoluxma riskini artırır və onun gedişatını ağırlaşdırır.
Buna görə də xəstəlik zamanı əsas məqsəd maye və mineral balansını təmin etməkdir. Xüsusilə də rotavirus, adenovirus zamanı qida rasionlarından ətli, yağlı, qızarmış və çətin həzm edilən qidalar çıxarılmalıdır. Buğda unundan hazırlanmış çörək, yağsız ət, qatıq, meyvə və tərəvəz kimi əlavə şəkər qatqısı olmayan yumşaq qidalara üstünlük verilməlidir.
Bədən temperaturunun sabit saxlanılması və infeksion toksinlərin orqanizmdən xaric olunması üçün 1.5-2 litr maye qəbulu olmalıdır. Temperaturun qalxdığı dövrlərdə maye qəbulu artırılmalı və bədən yetərli enerji ilə təmin olunmalıdır. Enerji qaynağı kimi bəsit karbohidratlar olan rafinə edilmiş şəkər və şəkərli qidaların yerinə taxıl məhsullarına daha çox üstünlük verilməlidir.
Kəskin respirator virus infeksiyalarının profilaktikası zamanı məktəb, universitet və digər qapalı ictimai məkanlarda dezinfeksiya tədbirləri aparılmalı, otaqların havası mütəmadi olaraq dəyişilməli, qapı dəstəkləri tez-tez silinməlidir.
Ümumiyyətlə, hər bir xəstəlikdən, eləcə də kəskin respirator virus infeksiyaları və qripdən qorunmağın ən yaxşı yolu vaxtında aparılan profilaktik tədbirlər və peyvəndlərin vurulmasıdır.
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
