Azərbaycanda əhalinin son siyahıyaalınmasının nəticəsi əsasında 2023-cü il oktyabr ayının 1-i vəziyyətinə əhalinin hesablanmış sayı 10 milyon 168 min 369 nəfər təşkil edib.
Dövlət Statistika Komitəsi Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələrinin məlumatlarına əsaslanaraq bildirir ki, cari ilin yanvar-sentyabr aylarında ölkə üzrə 85 min 352 körpə anadan olub. Bu göstərici ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə azalaraq 12,4-dən 11,2-yə düşüb. Doğulan körpələrdən 2574-ü əkiz, 102-si üçəm, 4-ü isə dördəm olub.
Doğumun səviyyəsi əvvəlki illərə nisbətən aşağı olsa belə, əhali əsasən təbii artımla və bir qədər də digər ölkələrdən köçub gələnlərin hesabına çoxalır. Təbii artım təzə doğulan uşaqların sayının dünyasını dəyişən insanların sayını üstələməsi deməkdir və belə hal heç də hər ölkədə baş vermir. Azərbaycanda isə bu xoşbəxtlik həmişə var! Rəqəmlər göstərir ki, cari ilin 9 ayında da dünyaya göz açan körpələrin sayı həyatdan köçənlərin sayını iki dəfəyə qədər üstələyib.
Yeri gəlmişkən: rəqəmlər 2022-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ölümün səviyyəsinin aşağı düşdüyünü də təsdiqləyir. Belə ki, bu ilin 9 ayında ölkədə 45 min 16 ölüm halı qeydə alınıb. Əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən göstəriciyə görə, ölümün səviyyəsi 6,1-dən 5,9-a enib.
Prezident İlham Əliyev "Siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı dayanır" deyir. Bu sözlərin arxasında Azərbaycan xalqının gündən-günə yüksələn rifah halını, dövlətin öz vətəndaşına sonsuz qayğısını ifadə edən böyük bir həqiqət dayanır. Bu həqiqəti bir çox fakt təsdiqləyir ki, onlardan biri də məhz ölüm hallarının azalmasıdır. Ötən müəyyən dövr ərzində koronavirus pandemiyası və erməni cəlladlarının cinayətləri nəticəsində yarımçıq qırılan ömürləri istisna etməklə, son illər ölkədə, ümumiyyətlə, ölümün səviyyəsi aşağı düşür, yaxud sabit qalır. Bunun səbəblərindən biri, əlbəttə ki, insanın gün-güzəranının yaxşılaşmasıdır. Bu mənada əhalinin gəlirlərinin çoxalması, əməkhaqqının getdikcə yüksəlməsi, pensiya və müavinətlərin artması böyük rol oynayır.
Azərbaycan vətəndaşının sağlamlığının qorunması dövlətin qarşıya qoyduğu ən mühüm vəzifələrdən biridir. Təsadüfi deyil ki, son illər əhaliyə göstərilən tibbi xidmətin səviyyəsi xeyli yüksəlib, müayinələrin sayı artıb, xəstələrin dərmanla təchizatı əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşıb. Dövlət büdcəsində səhiyyənin inkişafına ayrılan vəsaitin məbləği ilbəil artır. Ölkədə yeni müasir müalicə ocaqları inşa edilib və əvvəlkilər yenidən qurulub, tibbi sığorta tətbiq olunub.
Bütün deyilənlərlə yanaşı, insanı yaşadan digər amillər də var. Bunlar xalqımızın milli-mənəvi dəyərləridir. Çətin gündə bir yerdə olmaq, bir-birinin dərdinə şərik çıxmaq, xoş hadisələr baş verəndə sevinci bölüşmək, yaşa dolmuş valideynlərə övladların qayğısı ömrü uzadan amillər sırasındadır.
Söhbət doğulanların və ölənlərin sayından düşmüşkən, anadan olan oğlan və qız uşaqlarının xüsusi çəkisini göstərən rəqəmlərə də diqqət yetirək. Dünyaya göz açan körpələrin 53,3 faizini oğlan, 46,7 faizini qız uşaqları təşkil edib. Oğlan və qızların xüsusi çəkisində təbiətin özünün yaratdığı mütənasiblik yenə də pozulmaqdadır. Qeyd edək ki, bu hal bir sıra digər ölkələrdə də müşahidə edilir. Hətta bu ölkələrdən bəziləri körpələrin cinsinin arzuedilən olmadığı üçün hələ ana bətnində ikən məhv edilməsinə qanunla qadağa qoyulub. Fikrimizcə isə, vəziyyətdən çıxış yolu məsələyə şüur və vicdanla yanaşmaqdır. Konkret olaraq, dünyaya göz acacaq qız övladının məhvinə qərar verən valideyn əməlinin günah və cinayət olduğunu dərk etməlidir. Belə gənc ata-analar bir həyat həqiqətini unutmamalıdırlar - o körpənin bircə dırnağı üçün burnunun ucu göynəyənlər, illərlə müalicə alaraq varından-yoxundan çıxanlar, hətta ailəsi dağılanlar var.
Yeni doğulanların cins tərkibinin süni surətdə pozulması gələcəkdə genofondumuz üçün də böyük təhlükə yarada bilər. Bunun fəsadları indidən aydın görünməkdədir. Hazırda ölkədə kişilərin xüsusi çəkisi 49,8 , qadınların xüsusi çəkisi isə 50,2 faizdir. Halbuki on-on beş il əvvəl qadınların xüsusi çəkisi bundan böyük idi.
Təəssüf doğuran hallardan biri də boşanmaların artmasıdır. Onlar bir ara səngisə də, yenidən artıblar. Qeyd edək ki, sözügedən dövrdə yeni qurulan ailələrin də sayı azalıb. Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri cari ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində 39 min 134 nikah və 16 min 226 boşanma halları qeydə alıb ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayının azalaraq 6-dan 5,1-ə düşməsi, boşanmaların sayının isə 1,6-dan 2,1-ə qədər artması deməkdir.
Dövlət Statistika Komitəsinin açıqlamasında ölkə əhalisinin şəhər və kəndlərdə yerləşməsi haqqında rəqəmlər də öz əksini tapıb. Belə ki, hazırda əhalinin ümumi sayında şəhər əhalisinin xüsusi çəkisi 54,6 , kənd əhalisinin xüsusi çəkisi 45,4 faizdir. Bu rəqəmləri Prezident İlham Əliyevin cari il sentyabrın 29-da Zəngilanda keçirilən 2-ci Azərbaycan Milli Şəhərsalma Forumundakı çıxışında dediyi sözlərlə şərh edək: "Bu gün hər kəs urbanizasiyadan danışır. Bizdə də bu mövzu var. Bizim bu problemimiz uzun illərdir yaşanır - insanlar bölgələrdən, kəndlərdən şəhərə can atır. Çünki şəhərdə daha çox iş yerləri, məşğulluq imkanları var və özləri üçün daha yaxşı şərait yaratmaq istəyirlər. Amma bu gün biz onun şahidiyik ki, Bakıdan, Sumqayıtdan, Gəncədən, Mingəçevirdən, digər şəhərlərdən kəndlərə axın baş verir. Bu isə ilk növbədə Azərbaycan xalqının öz Vətəninə nə dərəcədə bağlı olduğunu göstərir. Onlar öz vətənlərində, əcdadlarının vətənlərində yaşamaq istəyirlər".
Qaldı ki Azərbaycanda daimi yaşamağa gələnlərin və ölkədən biryolluq köçənlərin sayına, bu sahədə də saldomuz müsbət - 888 nəfərdir. Belə ki, başa vurmaqda olduğumuz ilin ilk 9 ayında Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Miqrasiya Xidmətinin müvafiq qurumları həmişəlik yaşamaq üçün Azərbaycana 2860 nəfərin gəldiyini, 1972 nəfərin isə ölkədən birdəfəlik getdiyini qeydə alıblar. Bu faktların isə geniş şərhə ehtiyacı yoxdur. Onlar özləri də təsdiqləyir ki, Azərbaycanda yaşamaq və işləmək xoşdur.
Flora SADIQLI,
"Azərbaycan"
