Avropada əmindirlər ki, Azərbaycan Prezidentinin imzası olan yerdə bütün layihələr  həyata vəsiqə alır

Ötən həftə Bakı "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin sayca 9-cu iclasına evsahibliyi etdi. Bu dəfəki toplantını əvvəlkilərdən fərqləndirən məqam onun "Yaşıl Enerji" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclası ilə birlikdə keçirilməsi idi. Bu sıradan format dəyişikliyi kimi görünsə də,  həqiqət odur ki, Azərbaycan Avropaya təbii qazla yanaşı, həm də "yaşıl enerji"nin ixracı ilə bağlı möhkəm təməllər yaradır.

İlham Əliyevin qətiyyəti ilə reallaşan "Cənub qaz dəhlizi"

İllər öncə bəzilərinə, əsasən də müəyyən xarici siyasi və iqtisadi dairələrə "Cənub qaz dəhlizi"nin reallaşması xəyal kimi görünə bilərdi. Bəlkə də haqlı idilər, çünki o illərdə Avropaya doğru yeni təbii qaz kəmərlərinin inşası ilə bağlı təşəbbüslər edilmiş, lakin  onları reallaşdırmaq mümkün olmamışdı. Məsələn, bir neçə gün əvvəl Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbanın xatırlatdığı NABUKKO layihəsi kimi. İllər öncə NABUKKO ətrafında müzakirələr aparılsa da, layihə həyata vəsiqə almadı.
Amma Xəzərdən Avropaya qədər 3500 km məsafə qət edən "Cənub qaz dəhlizi" layihəsində Prezident İlham Əliyevin imzası vardı. O imza ki, bir qədər əvvəl Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzurum kimi nəhəng layihələrin həyata vəsiqə almasını təmin etmişdi. Odur ki, "Cənub qaz dəhlizi" təşəbbüsü meydana çıxanda Avropa İttifaqı bu layihəyə ilk gündən siyasi və iqtisadi dəstəyini əsirgəmədi. Çünki Aİ rəsmiləri buna qədər müxtəlif enerji layihələrinin reallaşmasında İlham Əliyevin qətiyyətini, siyasi iradəsini görmüşdülər. 
"Cənub qaz dəhlizi" ilk gündən Prezident İlham Əliyevin siyasi qətiyyəti ilə reallaşmağa başladı. Azərbaycan Prezidenti Avropa İttifaqının ayrı-ayrı dövlətlərini, beynəlxalq maliyyə qurumlarını bu layihənin ətrafında sıx səfərbər etdi, onları vahid komanda halında birləşdirdi. Eyni zamanda  Aİ Xəzərdən hasil olunan təbii qazın Avropaya çatdırılması üçün ölkəmizlə fəal əməkdaşlıq etdi. Bütün bunların nəticəsidir ki, enerji təhlükəsizliyinin dövlətlərin milli təhlükəsizliyi halına gəldiyi qlobal şəraitdə Azərbaycanın təbii qazı Avropa bazarlarına ixrac olunur. Ən mühümü odur ki, Avropa  Azərbaycan Prezidentinin uzaqgörənliyini və müdrikliyini görür və yüksək qiymətləndirir. Rumıniya Prezidenti Klaus Yohannisin dediyi kimi: "2022-ci ildə biz görünməmiş enerji çağırışları ilə üzləşdik. Qazın çatışmaması və ya münasib əlçatan qaz təchizatının olmaması, qiymətlərin dəyişkənliyi və bazarda qeyri-sabitlik baş verdi. Bu çağırışlar kompleks siyasəti və tənzimləyici qaydaları tələb edir. Avropa bazarına Xəzər qazının nəqli barədə Prezident Əliyev tərəfindən Azərbaycan adından şəxsən verilmiş təminatlar bazarlar üçün ən çətin anda çoxdan tələb olunan sabitlik və proqnozlaşdırmanı təmin etdi".
Hazırda Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan arasında enerji sahəsində əməkdaşlığın əsas istiqamətini enerji təchizatının şaxələndirilməsi, ixracın artırılması təşkil edır. Ötən il bu məqsədlə "Azərbaycan Respublikası ilə Avropa Komissiyası tərəfindən təmsil olunan Avropa İttifaqı arasında enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu" da imzalanıb. Görünən odur ki, Azərbaycanın təbii qazı tezliklə Avropada daha çox ölkənin isinməsinə töhfə verəcək.

Azərbaycan Avropaya tezliklə "yaşıl enerji" də ixrac edəcək

Müasir  dünyanın üzləşdiyi çağırışlar və qlobal enerji balansındakı dəyişikliklər dayanıqlı, xüsusən yaşıl və hidrogen enerji güclərinin artırılmasını gündəmə gətirib. İnkişaf etmiş dövlətlərin, Avropanın qarşıya qoyduqları iqlim hədəflərindən biri "yaşıl enerji" keçidini sürətləndirməkdədir. 
Azərbaycanda "yaşıl enerji" və hidrogen üçün əlverişli münbit mənbələr var. İndiyədək neft-qaz sektorunda enerji layihələrini uğurla həyata keçirən Azərbaycanda da bu istiqamətdə konkret hədəflər müəyyən edilib. Bu məsələ "Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər"də öz əksini tapıb. 2030-cu ilədək olan dövrdə "yaşıl artım" ölkəsinə çevrilmək sosial-iqtisadi inkişafa dair milli prioritetlərdən biri kimi müəyyənləşdirilib. Prezident İlham Əliyev işğaldan azad edilmiş ərazilərdə "yaşıl enerji" zonasının yaradılması ilə bağlı mühüm vəzifələr müəyyən edib. 
"Yaşıl Enerji" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclasında Prezident İlham Əliyev ölkəmizin "yaşıl enerji" potensialını diqqətə çatdırdı: "Azərbaycan, həmçinin çox böyük "yaşıl enerji" potensialına malikdir. Bu, artıq təsdiq olunmuş faktdır. Yalnız dənizdə külək enerjisinin potensialı 157 qiqavatdır, quruda külək və günəş enerjisinin potensialı 27 qiqavatdır, iki ildən də artıq müddət əvvəl Vətən müharibəsi zamanı azad etdiyimiz torpaqlarda 10 qiqavata yaxındır. Biz, həmçinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında böyük bərpaolunan enerji potensialı müəyyən etmişik".
"Yaşıl enerji" ixracı ilə bağlı qarşıda vəzifələr durur. Bura Azərbaycandakı quru və dəniz yataqlarında bərpaolunan enerjinin istehsalı, Gürcüstanla sərhədə qədər, həmçinin Qara dənizin dibi ilə elektrik kabelinin çəkilməsi, maliyyə institutları ilə əməkdaşlıq daxildir. Lakin enerji təhlükəsizliyinin aktuallaşdığı, o cümlədən "yaşıl enerji"yə keçidin prioritet olduğu bir dövrdə bu vəzifələrin hər biri vaxtından da tez sürətlə reallaşacaq. Hələlik Azərbaycanın, Gürcüstanın, Macarıstanın və Rumıniyanın təmsil olunduğu "yaşıl enerji" komandasının sıraları daha da böyüyəcək. Çünki bunu zaman və mövcud reallıqlar tələb edir. Ən əsası cəmi bir neçə il sonra Avropa bir daha Prezident İlham Əliyevin müdrik uzaqgörənliyinə şahidlik edəcək.

Rəşad CƏFƏRLİ,
"Azərbaycan"