2000-2019-cu illər arasında qlobal miqyasda ömür uzunluğu heyrətamiz səviyyədə artdı, amma COVID-19 pandemiyasından sonra bu göstəricilər aşağı düşdü. 2015-ci ildən bəri 110 milyondan çox uşaq məktəbə daxil olub, amma 272 milyon uşağın hələ də sinif otağına çıxışı yoxdur.
AZƏRTAC xəbər verir ki, BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreş tərəfindən bazar ertəsi, iyulun 14-də təqdim edilən yeni Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri Hesabatı həm irəliləyişləri, həm də uğursuzluqları əks etdirir, bəşəriyyətin əhəmiyyətli irəliləyişlər əldə etdiyini, lakin 2030-cu ilə qədər inkişaf məqsədlərinə çatmaq üçün hələ də ciddi maneələr olduğunu vurğulayır.
Baş katib qeyd edib: “Bu hesabat təkcə bu günün mənzərəsini əks etdirmir, həm də tərəqqiyə aparan yolu göstərən kompasdır. Yeni sənəd göstərir ki, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri (SDGs) hələ də əlçatandır, ancaq biz təcili, birlik şəraitində və sarsılmaz qətiyyətlə hərəkətə keçməliyik”.
Hesabatın açıqlanması BMT rəhbərinin fəaliyyətə çağırışına cavab vermək ümidi ilə növbəti on gün ərzində Nyu-Yorkda toplanacaq Dayanıqlı İnkişaf üzrə Yüksək Səviyyəli Siyasi Forumun ilk gününə təsadüf edir.
2015-ci ildə Baş Assambleya 17 Dayanıqlı İnkişaf Məqsədini - yoxsulluğun aradan qaldırılması, hər kəsin səhiyyə və keyfiyyətli təhsilə çıxışının təmin edilməsi daxil olmaqla 2030-cu il Gündəliyini qəbul etdi.
Bu addımdan sonra davamlı və iqlim dostu təşəbbüslər vasitəsilə gələcək nəsillərə üstünlük verməklə iddialı SDGs-ə nail olmaq lazım idi.
BMT Baş katibinin iqtisadi və sosial məsələlər üzrə müşaviri Li Junhua deyib: “2030-cu il gündəliyi hər birimizin taleyimizin ortaqlığını və davamlı inkişafın sıfır məbləğli oyun olmadığını, hamımıza fayda verən birgə səy olduğunu əks etdirir”.
Bu öhdəlikdən on il sonra gündəm getdikcə daha güclü fəlakətlərlə, o cümlədən inkişaf etməkdə olan dünya üçün 4 trilyon dollarlıq maliyyə çatışmazlığı və çoxtərəfliliyi sarsıdan geosiyasi gərginliyin artması ilə üzləşir.
Baş katib deyib: “Problem ondan ibarətdir ki, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin həyata keçirilməsi üçün lazım olan alətlər diqqətdən kənarda qalıb. Bu çağırışların işığında 2030-cu ilə qədər onların yalnız 18 faizi yerinə yetiriləcək. Hədəflərin yarısından çoxunun reallaşdırılması çox yavaş gedir və hədəflərin 18 faizi geriyə doğru hərəkət edir. Biz qlobal inkişafla bağlı fövqəladə vəziyyətdəyik. Hələ də həddindən artıq yoxsulluq içində yaşayan 800 milyarddan çox insanın, iqlim təsirlərinin güclənməsinin və amansız borc böhranının davam etdiyi bir dünyada yaşayırıq”.
Hesabatda qeyd olunub ki, 2015-2023-cü illər arasında ana ölümləri və beş yaşınadək uşaqların ölüm nisbətləri təxminən 15 faiz azalıb. Eyni müddət ərzində 54 ölkə ən azı bir tropik xəstəliyi aradan qaldırıb və profilaktik tədbirlər nəticəsində 2,2 milyard malyariya hadisəsinin qarşısı alınıb.
Baş katib vurğulayıb: “Bu uğurlar mücərrəd statistika deyil, onlar dəyişdirilmiş real həyatı, yoxsulluqdan çıxarılan ailələri və daha yaxşı gələcək qurmaq səlahiyyətinə malik icmaları təmsil edir. Bununla belə, bir çox insanın həyat şəraiti daha da pisləşib. Hər 10 nəfərdən biri hələ də yoxsulluq içində yaşayır və hər 11 nəfərdən biri qida çatışmazlığı ilə üzləşir, 1,1 milyarddan çox insan təmiz su və kanalizasiya daxil olmaqla əsas xidmətlərdən məhrum olan gecəqondu və ya qeyri-rəsmi yaşayış məntəqələrində məskunlaşıb. 2024-cü ildə isə hər 12 dəqiqədə bir nəfər münaqişə nəticəsində həyatını itirib. Qısacası, son on ildə bir çox insanın həyatı müsbət istiqamətdə dəyişsə də, böyük bir kütlənin rifah səviyyəsi aşağı düşüb. Nəticə budur ki, dayanıqlı inkişaf bir hədəf deyil, daha çox innovasiya, uyğunlaşma və insan ləyaqətinə sadiqlikdir”.
png_1765896393.png)
