2025-ci ilin noyabrında İslamabadda Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şərif ilə Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov arasında görüş keçirilib. Görüşdə iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi, investisiyalar, energetika və infrastruktur sahələrində əlaqələrin inkişafı məsələləri müzakirə olunub. Əsas nəticə Birgə İnvestisiya Şirkətinin yaradılması təşəbbüsünün təsdiqlənməsi və 2025–2028-ci illəri əhatə edən Yol Xəritəsinin hazırlanması olub. Bu görüş hər iki ölkənin ikitərəfli münasibətlərə daha sistemli və strateji yanaşmasını əks etdirir. Əvvəllər əməkdaşlıq əsasən layihə xarakteri daşıyırdısa, hazırda uzunmüddətli qarşılıqlı fəaliyyət üçün institusional bazanın formalaşdırılmasından söhbət gedir. Təşəbbüslər ardıcıl və şəffaf şəkildə həyata keçirilərsə, bu, təkcə iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsinə deyil, həm də Pakistan və Azərbaycanın regionda təsir imkanlarının artmasına, ticarət, investisiya və strateji tərəfdaşlıq üçün yeni fürsətlərin yaranmasına xidmət edə bilər.
AZƏRTAC Pakistanın beynəlxalq münasibətlər üzrə eksperti, “Gulf Observer Research Forum”un sədri Məhəmməd Əli Paşa ilə müsahibəni təqdim edir.
– Bu görüşdən gözləntilər nədən ibarətdir və ikitərəfli münasibətlərin gələcək inkişafına necə təsir göstərəcək?
– Bu görüş Pakistan ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin inkişafında mühüm mərhələ olmaqla, dayanıqlı və dərinləşən ikitərəfli tərəfdaşlığı bir daha nümayiş etdirdi. Danışıqlar zamanı tərəflər əsas istiqamətlərə, yəni ticarətin genişləndirilməsinə, investisiyaların həcminin artırılmasına və strateji əlaqəliliyin gücləndirilməsinə diqqət yetirdilər. Xüsusilə vacib məqam ondan ibarətdir ki, bu görüş hər iki ölkənin siyasi iradəsini konkret iqtisadi addımlara çevirmək niyyətini açıq şəkildə ortaya qoyur. Bu addımlar iqtisadiyyat, infrastruktur və regional qarşılıqlı əlaqələr baxımından real və ölçülə bilən nəticələr verə bilər. Aparılan dialoq uzunmüddətli əməkdaşlıq üçün möhkəm zəmin yaradır, qarşılıqlı faydalı layihələr üçün yeni imkanlar açır, ölkələr arasında etimadı möhkəmləndirir və gələcək strateji təşəbbüslər üçün platforma formalaşdırır.
– İnstitusional iqtisadi əməkdaşlığın gücləndirilməsi üçün hansı addımlar atılır?
– İqtisadi əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi istiqamətində atılan ən mühüm addımlardan biri Pakistan tərəfindən paritet əsaslarla Birgə İnvestisiya Şirkətinin yaradılması təşəbbüsünün təsdiqlənməsidir. Bu şirkət kapitalın səmərəli şəkildə səfərbər olunmasına, investisiya prosedurlarının sadələşdirilməsinə və sürətləndirilməsinə, eləcə də strateji əhəmiyyətli layihələrin birgə maliyyələşdirilməsinə imkan verən mühüm institusional platformaya çevriləcək. Bu yanaşma ölkələrin birdəfəlik təşəbbüslərdən sistemli və uzunmüddətli əməkdaşlığa keçmək niyyətini nümayiş etdirir və sabit, davamlı iqtisadi inkişaf üçün möhkəm əsas yaradır. Eyni zamanda, bu addım şəffaf, proqnozlaşdırılan və qarşılıqlı faydalı investisiya mühitinin formalaşmasına xidmət edir ki, bu da yeni tərəfdaşların cəlb olunmasına və hər iki tərəfdən investorların etimadının möhkəmlənməsinə şərait yaradır.
– Danışıqlarda energetika sahəsi mühüm mövzulardan biri olub. Bu sahədə hansı planlar nəzərdə tutulur?
– Energetika danışıqların əsas mövzularından biri olub və bu sahədə iddialı əməkdaşlıq planları səsləndirilib. Pakistan SOCAR-ı investisiya imkanlarını nəzərdən keçirməyə rəsmi şəkildə dəvət edib ki, bu da enerji diplomatiyasının gücləndirilməsi baxımından mühüm addımdır və uzunmüddətli tərəfdaşlıq üçün perspektivlər açır. Enerji sahəsində böyük qlobal ixracatçı olan Azərbaycan Pakistanın neft-qaz infrastrukturunun inkişafına, daxili bazarın sabitliyinin artırılmasına və tədarük zəncirinin şaxələndirilməsinə əhəmiyyətli töhfə verə bilər.
Bununla yanaşı, Azərbaycanın Trans-Xəzər nəqliyyat dəhlizində fəal iştirakı və “White Oil Pipeline” layihəsinə marağı ölkələrin regional energetika və resursların nəqli sahəsində sinerji yaratmaq niyyətində olduqlarını göstərir. Bu təşəbbüslər təkcə hər iki ölkənin enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirmir, eyni zamanda Mərkəzi və Cənubi Asiyada enerji tədarük marşrutlarını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə, bazarların inteqrasiyası və iqtisadi artım üçün yeni imkanlar aça bilər. Bu yanaşma tərəflərin strateji düşüncəsini əks etdirir və qısamüddətli layihələrə deyil, uzunmüddətli nəticələrə hesablanıb.
– Əməkdaşlığın prioritetləri sırasında daha hansı sahələr var?
– Energetika ilə yanaşı, danışıqlarda əməkdaşlıq üçün bir sıra digər perspektivli sahələr də müzakirə olunub. Azərbaycanın iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov əsas istiqamətlər kimi müdafiə sənayesi məhsullarının istehsalını, neft və mineral ehtiyatların işlənməsini, infrastrukturun inkişafını, həmçinin südçülük və kənd təsərrüfatını qeyd edib.
Bu qədər geniş istiqamətlər spektri hər iki ölkənin şaxələndirilmiş və kompleks əməkdaşlığa marağını nümayiş etdirir. Pakistan üçün bu, sənayenin modernləşdirilməsi və kənd təsərrüfatının məhsuldarlığının artırılması baxımından yeni imkanlar yaradır ki, bu da birbaşa iqtisadi artıma və yeni iş yerlərinin yaradılmasına təsir göstərir. Azərbaycan üçün isə bu, Cənubi Asiyanın sürətlə inkişaf edən bazarlarında mövqelərini möhkəmləndirmək və ənənəvi əməkdaşlıq regionlarından kənarda təsir imkanlarını genişləndirmək fürsətidir. Ümumilikdə, bu yanaşma hər iki iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafına yönəlmiş qarşılıqlı faydalı və uzunmüddətli tərəfdaşlığın formalaşmasına xidmət edir.
Yaxın illər üçün ölkələr əsasən 2025–2028-ci illəri əhatə edən birgə Yol Xəritəsinin hazırlanması vasitəsilə iddialı planlar müəyyən ediblər. Bu strateji sənəd ticarət, iqtisadiyyat, sənaye və investisiyalar daxil olmaqla əməkdaşlığın əsas istiqamətlərini əhatə edir və birgə təşəbbüslərin həyata keçirilməsi üçün praktiki yol göstəricisi rolunu oynayacaq. Sənəd konkret addımları, icra müddətlərini və monitorinq mexanizmlərini müəyyən edəcək ki, bu da siyasətin şəffaflığını, ardıcıllığını və sabitliyini təmin edəcək. Bundan əlavə, bu cür sistemli yanaşma investorların etimadını gücləndirir və ikitərəfli əməkdaşlığın uzunmüddətli, səmərəli və qarşılıqlı faydalı olacağına əminlik yaradır.
– Digər sahələrdə də iqtisadi əməkdaşlığın genişlənməsi gözlənilirmi?
– Bəli, iqtisadi əməkdaşlığın müxtəlif sahələr üzrə əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsi gözlənilir. Ölkələr müdafiə, energetika, infrastruktur, heyvandarlıq, hotel biznesi və informasiya texnologiyaları sahələrində birgə fəaliyyətin fəallaşdırılması barədə razılığa gəliblər. Bu qədər geniş istiqamətlər spektri iqtisadi əlaqələrin şaxələndirilməsini təmin edir, hər hansı bir sektordan asılılığı azaldır və sahələrarası əməkdaşlıq üçün əlverişli şərait yaradır. Bu isə öz növbəsində innovasiyaların tətbiqini stimullaşdırır, biznes üçün yeni imkanlar açır və məşğulluğun artmasına töhfə verərək hər iki ölkənin iqtisadi dayanıqlığını və uzunmüddətli inkişafını gücləndirir.
Ümumilikdə, İslamabadda keçirilən görüş Pakistan ilə Azərbaycan arasında strateji tərəfdaşlığın dinamik inkişaf etdiyini göstərən mühüm siqnal olub. Bu tərəfdaşlıq qarşılıqlı tamamlanan iqtisadi maraqlara və üst-üstə düşən regional prioritetlərə əsaslanır ki, bu da uzunmüddətli əməkdaşlıq üçün möhkəm zəmin yaradır. Birgə İnvestisiya Şirkətinin yaradılması, enerji sahəsində qarşılıqlı fəaliyyətin gücləndirilməsi və 2025–2028-ci illər üzrə kompleks Yol Xəritəsinin icrası təkcə ticarət və investisiyaların əhəmiyyətli dərəcədə artmasına deyil, həm də iqtisadi münasibətlərin daha strukturlaşdırılmış və dayanıqlı formaya keçməsinə imkan verə bilər. Bu təşəbbüslər səmərəli şəkildə həyata keçirilərsə, ikitərəfli əlaqələr institusionallaşmış, yüksək effektiv və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığın yeni mərhələsinə yüksələ və regionun digər ölkələri üçün nümunə ola bilər.
jpg_1765911295.jpg)
