07 Noyabr 2024 10:38
1743
DÜNYA
A- A+
Alimlər: Genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməli qoyulur  

Alimlər: Genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməli qoyulur  

Dünyanın aparıcı elm institutlarının alimləri, müxtəlif hüceyrə tiplərində genləri dəqiq idarə etmək üçün yeni bir üsul hazırlayıblar. Bu, süni intellektin köməyi ilə inkişaf etdirilmiş bir texnologiya olub, genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməlini qoyur.

AZƏRTAC “The İndependent” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, canlıların bədənindəki bütün hüceyrələr eyni genetik koda, yəni DNT-yə sahib olsa da, hansı genlərin aktivləşməsi hüceyrənin funksiyasından asılı olaraq dəyişir. Bu prosesi idarə edən “Sista tənzimləyici elementlər” (CRE) adlanan DNT “düymələri” doğru genlərin lazım olan vaxtda aktivləşməsini təmin edir.

Son illərdə alimlər canlı hüceyrələrdə genləri dəyişdirmək bacarığını əldə etsələr də, hələ də bu genləri yalnız xüsusi hüceyrə tiplərində açıb bağlamaq olduqca çətin bir məsələ idi. Bunun əsas səbəbi müxtəlif CRE-lərin necə reaksiya verəcəyini proqnozlaşdırmaqdakı çətinliklərdir. Məsələn, insan genomunda minlərlə fərqli CRE mövcuddur, amma alimlər bu elementlərin “dilini” tam aça bilməyiblər, bu da onların prosesi düzgün şəkildə idarə etməsinə mane olub. Bu problemin öhdəsindən gəlmək üçün Cekson Laboratoriyası, Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MIT), Harvard Universiteti və Yeyl Universitetinin tədqiqatçıları birgə əməkdaşlıq ediblər. Onlar süni intellektə əsaslanan bir model hazırlayıblar. Bu model, “dərin öyrənmə” metodlarından istifadə edərək, CRE-lərin fəaliyyətini proqnozlaşdırmağı mümkün edən bir alqoritm üzərində qurulub.

Tədqiqatçılar, qan, qaraciyər və beyin hüceyrələrindəki CRE fəaliyyətini ölçərək, bu məlumatlardan istifadə edərək modelin təlimini aparıblar. Nəticədə, süni intellekt insan genomundan yüz minlərlə DNT ardıcıllığını analiz edərək CRE fəaliyyətini dəqiq şəkildə proqnozlaşdırıb. Təlimin sonunda süni intellekt, müxtəlif birləşmələrdən yaranan CRE-lərin fəaliyyətini çox yüksək dəqiqliklə təxmin edə bilib. Sonrakı mərhələdə, tədqiqatçılar başqa bir platformadan istifadə edərək, seçilmiş hüceyrə növlərində gen ifadəsini idarə edə bilən minlərlə yeni CRE yaratmağı bacarıblar. Bu sintetik CRE-lər, canlı heyvanlar üzərində sınaqdan keçirildikdə, komanda balığın qaraciyərində bir zülalı aktivləşdirməyi bacarıb. Bu inkişaf, genləri yalnız bir hüceyrə növündə və bir bölgədə idarə etməyə imkan verən bir texnologiyanın yaradılması ilə nəticələnib. Bu, müxtəlif genetik xəstəliklərin müalicəsində yeni yolların açılması üçün ümidverici bir addım hesab olunur.

Tədqiqatın həmmüəllifi, Cekson Laboratoriyasından Rayan Tevhey bildirib ki, bu texnologiya, əvvəldən təyin edilmiş funksiyaları olan yeni tənzimləyici elementlərin yazılması üçün imkan yaradır: “Bu cür alətlərin əsas tədqiqatlarda istifadə edilə biləcəyi kimi, həm də xüsusi hüceyrə tiplərində genləri idarə etmək üçün terapevtik tətbiqlərdə mühüm biotibbi əhəmiyyəti ola bilər”.

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Dünya bazarlarında neftin qiyməti artıb  

10:28
21 Noyabr

Bu gün Ümumdünya Fəlsəfə Günüdür  

10:23
21 Noyabr

Bu gün COP29-un sonuncu tematik günü - "Təbiət və Biomüxtəliflik / Yerli İnsanlar / Gender Bərabərliyi / Okeanlar və Sahil Zonaları Günü"dür  

10:18
21 Noyabr

Beynəlxalq Dəmir Yolları İttifaqının sədri: Dəmir yolu dünyamızı dəyişdirmək üçün möhtəşəm marşruta sahibdir  

10:13
21 Noyabr

Şotlandiya parlamentindən COP29-un sülh çağırışına və Azərbaycanın təşəbbüslərinə dəstək  

10:08
21 Noyabr

Qazaxıstan BTC neft kəməri istiqamətində 1,2 milyon ton neft göndərib  

10:02
21 Noyabr

“Milliyyet”: COP29-da Türkiyənin nəqliyyatda istixana qazları emissiyalarının sıfırlanması hədəfləri açıqlanıb  

09:56
21 Noyabr

COP29-un İqlim Səfirləri seminarında karbon bazarlarının fəaliyyətini izləyən müstəqil beynəlxalq qurumun yaradılması təklif edilib  

09:51
21 Noyabr

Ekoloji təmiz nəqliyyat vasitələrinin dövriyyəsinin stimullaşdırılması ilə bağlı görülən işlər COP29-da təqdim olunub  

09:46
21 Noyabr

COP29-dakı Qazaxıstan pavilyonunda iqlim problemlərinin həllində təhsilin rolu müzakirə edilib  

09:41
21 Noyabr

Türkiyəyə məxsus gəmi husilərin hücumuna məruz qalıb  

09:31
21 Noyabr

Meksika radiosunda COP29 tədbirinin əhəmiyyətindən danışılıb  

09:26
21 Noyabr

Xarici nümayəndə: COP29-da şüşədən günəş panelləri kimi istifadə etməyi öyrəndik  

09:21
21 Noyabr

COP29-da iştirak edən general FHN-in fəaliyyəti ilə tanış olub  

09:16
21 Noyabr

Aİİ-nin tələbələri beynəlxalq Olimpiadada iştirak ediblər

09:10
21 Noyabr

İsveçrə şirkətinin COP29-da iştirak edən nümayəndə heyəti Ağstafada olmuşdur

09:05
21 Noyabr

"Ümidimiz Bakıdır"

09:00
21 Noyabr

Həqiqəti yalana satanlar...

08:55
21 Noyabr

"Yaşıl mədəniyyət"

08:50
21 Noyabr

Yeni Azərbaycan Partiyası: Xalqın inamı və rifahın təminatı

08:46
21 Noyabr

COP29-un tərəfdaşı olan "ACWA Power" Xəzərin külək enerjisi potensialını gerçəyə çevirmək istəyir

08:45
21 Noyabr

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!