07 Noyabr 2024 10:38
125
DÜNYA
A- A+
Alimlər: Genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməli qoyulur  

Alimlər: Genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməli qoyulur  

Dünyanın aparıcı elm institutlarının alimləri, müxtəlif hüceyrə tiplərində genləri dəqiq idarə etmək üçün yeni bir üsul hazırlayıblar. Bu, süni intellektin köməyi ilə inkişaf etdirilmiş bir texnologiya olub, genetik xəstəliklərin müalicəsində ciddi irəliləyişin təməlini qoyur.

AZƏRTAC “The İndependent” nəşrinə istinadla xəbər verir ki, canlıların bədənindəki bütün hüceyrələr eyni genetik koda, yəni DNT-yə sahib olsa da, hansı genlərin aktivləşməsi hüceyrənin funksiyasından asılı olaraq dəyişir. Bu prosesi idarə edən “Sista tənzimləyici elementlər” (CRE) adlanan DNT “düymələri” doğru genlərin lazım olan vaxtda aktivləşməsini təmin edir.

Son illərdə alimlər canlı hüceyrələrdə genləri dəyişdirmək bacarığını əldə etsələr də, hələ də bu genləri yalnız xüsusi hüceyrə tiplərində açıb bağlamaq olduqca çətin bir məsələ idi. Bunun əsas səbəbi müxtəlif CRE-lərin necə reaksiya verəcəyini proqnozlaşdırmaqdakı çətinliklərdir. Məsələn, insan genomunda minlərlə fərqli CRE mövcuddur, amma alimlər bu elementlərin “dilini” tam aça bilməyiblər, bu da onların prosesi düzgün şəkildə idarə etməsinə mane olub. Bu problemin öhdəsindən gəlmək üçün Cekson Laboratoriyası, Massaçusets Texnologiya İnstitutu (MIT), Harvard Universiteti və Yeyl Universitetinin tədqiqatçıları birgə əməkdaşlıq ediblər. Onlar süni intellektə əsaslanan bir model hazırlayıblar. Bu model, “dərin öyrənmə” metodlarından istifadə edərək, CRE-lərin fəaliyyətini proqnozlaşdırmağı mümkün edən bir alqoritm üzərində qurulub.

Tədqiqatçılar, qan, qaraciyər və beyin hüceyrələrindəki CRE fəaliyyətini ölçərək, bu məlumatlardan istifadə edərək modelin təlimini aparıblar. Nəticədə, süni intellekt insan genomundan yüz minlərlə DNT ardıcıllığını analiz edərək CRE fəaliyyətini dəqiq şəkildə proqnozlaşdırıb. Təlimin sonunda süni intellekt, müxtəlif birləşmələrdən yaranan CRE-lərin fəaliyyətini çox yüksək dəqiqliklə təxmin edə bilib. Sonrakı mərhələdə, tədqiqatçılar başqa bir platformadan istifadə edərək, seçilmiş hüceyrə növlərində gen ifadəsini idarə edə bilən minlərlə yeni CRE yaratmağı bacarıblar. Bu sintetik CRE-lər, canlı heyvanlar üzərində sınaqdan keçirildikdə, komanda balığın qaraciyərində bir zülalı aktivləşdirməyi bacarıb. Bu inkişaf, genləri yalnız bir hüceyrə növündə və bir bölgədə idarə etməyə imkan verən bir texnologiyanın yaradılması ilə nəticələnib. Bu, müxtəlif genetik xəstəliklərin müalicəsində yeni yolların açılması üçün ümidverici bir addım hesab olunur.

Tədqiqatın həmmüəllifi, Cekson Laboratoriyasından Rayan Tevhey bildirib ki, bu texnologiya, əvvəldən təyin edilmiş funksiyaları olan yeni tənzimləyici elementlərin yazılması üçün imkan yaradır: “Bu cür alətlərin əsas tədqiqatlarda istifadə edilə biləcəyi kimi, həm də xüsusi hüceyrə tiplərində genləri idarə etmək üçün terapevtik tətbiqlərdə mühüm biotibbi əhəmiyyəti ola bilər”.

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Şarl Mişel: Avropa İttifaqı ABŞ-la münasibətləri dərinləşdirmək istəyir  

16:15
07 Noyabr

Aİ liderləri Gürcüstana təzyiq göstərirlər  

16:13
07 Noyabr

“WhatsApp”dan yeni funksiya

15:56
07 Noyabr

Sosial və korporativ idarəetmə üzrə konfrans keçirilib  

15:50
07 Noyabr

Uşaq Səfirlər Məclisi üzvləri "ASAN xidmət"də

15:46
07 Noyabr

Ciorcia Meloni ilə Donald Tramp arasında telefon danışığı olub

15:36
07 Noyabr

Paşinyan Budapeştdə jurnalistlərin suallarını cavablandırmaqdan imtina edib

15:35
07 Noyabr

Baş Prokurorluqda Zəfər Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib

15:27
07 Noyabr

Xəbərdarlıq: Abşeron yarımadasının bəzi yerlərində leysan yağacaq  

15:22
07 Noyabr

Multikulturalizm Mərkəzində Zəfər Günü qeyd olunub  

15:16
07 Noyabr

COP29 çərçivəsində Yaşıl Qabaqcıl İdarəetmə üzrə Nazirlər Forumu keçiriləcək  

15:14
07 Noyabr

COP29 Könüllülük Proqramının hazırlıq mərhələsi başa çatıb

15:12
07 Noyabr

Azərbaycan COP29 konfransının ən yüksək səviyyədə təşkili üçün bütün imkanlarını səfərbər edib – BƏYANAT  

15:06
07 Noyabr

Mərkəzi Bank yeni yaradılmış “Türk Yaşıl Maliyyə Şurası”na üzv olub

14:57
07 Noyabr

Azad edilmiş ərazilərdə kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaqlar icarəyə veriləcək  

14:30
07 Noyabr

İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə yerquruluşu və torpaq kadastrı işləri davam etdirilir  

14:27
07 Noyabr

Praqada Azərbaycan Evi açılıb

14:24
07 Noyabr

Dünya dini liderləri Ağdam Cümə məscidində camaat namazı qılıblar  

14:20
07 Noyabr

Milli Məclisdə AMB-nin pul siyasəti ilə bağlı təqdimat keçiriləcək

14:19
07 Noyabr

“Su ehtiyatlarından səmərəli istifadəyə dair Milli Strategiya”nın icrasına dair ilk iclas keçirilib  

14:18
07 Noyabr

Sabahdan Azərbaycanda altıgünlük bayram tətili başlayır

14:17
07 Noyabr

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!