BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyasında (COP29) 2030-cu ilə qədər qlobal istiləşmənin 1,5 dərəcə Selsiyə qədər məhdudlaşdırılması mövzusunun müzakirəsi mənasızdır. Bu hədd artıq aşılıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu fikri jurnalistlərlə söhbətində Türkiyənin Boğaziçi Universitetinin İqlim Dəyişikliyi Siyasətinin Tədqiqi və Tətbiqi Mərkəzi İdarə Heyətinin rəhbəri, professor Murat Türkeş ifadə edib.
Alimlərin 2024-cü ilin ən isti il olacağına dair təxminlərini şərh edən Türkeş, həmçinin keçən il avropalı mütəxəssislərin qlobal istiləşmənin sənayedən əvvəlki dövrlə müqayisədə 1,48 dərəcə artım qeyd etdiyinə diqqət çəkib. “Məncə, Paris razılaşmasının qlobal istiləşməni 1,5 dərəcə Selsi ilə məhdudlaşdırmaq məqsədinə dair minimum hədd də aşılıb və son 15 ayda bəşəriyyət yeni iqlim reallıqlarında yaşayır”, - deyə türkiyəli professor bildirib.
Ekspert qeyd edib ki, dünya ictimaiyyəti ekoloji sahədə real addımlar atmaq üçün səylərini birləşdirməsə, hər yeni il temperatur göstəriciləri baxımından “yeni rekord qırılacaq”. “Təəssüf ki, əgər bu ilin noyabr və dekabr aylarında əvvəlki aylarda olduğu kimi dünyada orta temperatur normadan artıq olarsa, 2024-cü ildə qlobal istiləşmə sənayedən əvvəlki dövrlə müqayisədə 1,55 dərəcə Selsi təşkil edəcək. Beləliklə, cari il müşahidələr tarixində temperaturun ardıcıl olaraq normaları aşdığı ilk il olacaq. Bütün bunlar dünyada təbii fəlakətlərin sayını artıracaq”, - deyə Boğaziçi Universitetinin müəllimi bildirib., istisna etməyib ki, əsrin sonuna qədər dünya ictimaiyyəti artıq qlobal istiləşmənin 3 dərəcə Selsiyə qədər məhdudlaşdırılması məsələsini müzakirə edəcək. “Bu, yalnız dövlətlərin götürdüyü bütün öhdəliklərin tam şəkildə yerinə yetirildiyi təqdirdə baş verməyəcək” –deyə ekspert vurğulayıb.
Professor Murat Türkeş qeyd edib ki, Paris razılaşması atmosferə atılan istixana qazlarının cəmi 3 faiz azalmasına səbəb olub. “Əgər dünya birliyi iqlim böhranı ilə mübarizə üçün real addımlar atsa, onda 3 dərəcə Selsi istiləşmə həddini müzakirə edəcək. Əks halda, temperaturun yüksəlməsi 5 dərəcəyə çatacaq və kataklizmlər xüsusilə dağıdıcı olacaq”, - deyə o, bəşəriyyətin qlobal istiləşməyə hətta 2 dərəcə səviyyəsində uyğunlaşma imkanlarının çox məhdud olduğunu qeyd edib.
COP29 gündəliyinə qayıdan ekspert qeyd edib ki, iqlimin maliyyələşdirilməsi mövzusu xüsusilə adaptasiya və təbiətdəki dəyişikliklərin nəticələrinin aradan qaldırılması kontekstində vacib və aktualdır. “Əvvəlcə elan edilmiş 100 milyard dollar məbləği son dərəcə qeyri-kafidir. İqlim məqsədləri üçün bir neçə trilyon dolların tez bir zamanda ayrılması məsələsini müzakirə etmək lazımdır”, –deyə Boğaziçi Universitetinin professoru vurğulayıb.
O, ABŞ-da prezident seçkilərinin nəticələrinin qlobal iqlim gündəliyinə təsirinin müzakirəsinə də diqqət çəkib. “Məsələ təkcə Donald Tramp administrasiyasının Paris Sazişindən yenidən çıxması ssenarisi deyil. ABŞ hazırda BMT daxilində iqlim xərclərinin dörddəbirini ödəyir. Buna görə də Vaşinqtonun iştirakı olmadan iqlim böhranı ilə mübarizədə kollektiv səylərdə uğur qazanma ehtimalı azdır. Kiotoda belə bir vəziyyətlə qarşılaşdıq”, -deyə İqlim Dəyişikliklərinin Tədqiqi və Siyasətinin Tətbiqi Mərkəzinin rəhbəri bildirib.
O, həmçinin ABŞ ilə Çin arasında davam edən rəqabəti xatırladıb ki, bu da iqlim dəyişikliyinə qarşı mübarizədə özünü büruzə verir: “Vaşinqton israrla Pekindən təkcə istixana qazı emissiyalarının azaldılması üzrə öhdəliklərdə deyil, həm də iqlimin maliyyələşdirilməsində iştirak etməyi tələb edir. Pekin isə Çinin inkişaf etməkdə olan ölkələr siyahısına daxil edilməsini əsas gətirir və buna etiraz edir”.
Onun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyinin yaratdığı təbii fəlakətlər inkişaf etməkdə olan ölkələrə daha çox ziyan vurur. “Bu ölkələr ərzaq təhlükəsizliyi problemlərini həll etməkdə çox çətinlik çəkir. Bu baxımdan, dövlətlərin 2025-ci ildə dərc etməyi planlaşdırdığı və milli olaraq müəyyən edilmiş töhfələr daha iddialı məqsədləri ehtiva etməlidir”, -deyə professor hesab edir.
