İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi cari ilin birinci rübü və aprel ayının ixrac statistikasını açıqlayıb. Diqqəti cəlb edən odur ki, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə qeyri-neft məhsullarının ixracı artıb. Rüb ərzində xüsusilə aqrar sektora aid məhsulların ixrac dinamikası yüksək olub.
Digər bir önəmli fakt isə məhsulların çeşidi ilə yanaşı, ixracın coğrafiyasının genişlənməsidir. Bu da onu göstərir ki, artıq xarici bazara rəqabətqabiliyyətli məhsullar ixrac etməyi bacarırıq. Hazırda dünya bazarlarında yer tutmaq üçün iki əsas şərtə əməl olunmalıdır - birincisi keyfiyyət, ikincisi qiymət. Başqa sözlə, xarici bazarda müştəri tapmağın yolu ucuz və keyfiyyətli məhsuldan keçir.
Qeyri-neft-qaz məhsulları ixracının artması ölkəmizə əlavə imkanlar yaradır. Əvvəla, bu, Azərbaycanın enerji daşıyıcılarının satışından asılılığının aradan qaldırılmasında yardımçı olur. Sonrası isə, bu növ məhsulların istehsalı daxili tələbatı ödəmək üçün bizi valyuta tələb edən idxaldan xilas edir. Yəni bu, həm də əlavə valyuta deməkdir. İndi dünyada baş verən geosiyasi proseslər göstərir ki, maliyyə sabitliyinə malik ölkələr daha üstün durumda olurlar.
İndi isə konkret rəqəmlərə müraciət edək. Mənbədə açıqlanır ki, cari ilin birinci rübü ərzində Azərbaycanın ümumi ixracının dəyəri 6 milyard, o cümlədən qeyri-neft sektoru üzrə 673,7 milyon dollar təşkil edib. Rüb ərzində yeyinti məhsulları üzrə ixracın dəyəri 195,3 milyon dollara bərabər olub. 3 ay ərzində pambıq ixracı 47, meyvə-tərəvəz ixracı 15,3, bitki və heyvan mənşəli piylər və yağların ixracı 7,2, üzvi kimyəvi birləşmələrin ixracı 2,1 faiz artıb. Hesabat dövründə aqrar və aqrar-sənaye məhsulları üzrə birgə ixracın statistik dəyəri 17,8 faiz artaraq 210,7 milyon dollara çatıb. Qeyri-neft-qaz məhsulları ixracının tərkib hissəsində əhəmiyyətli yer tutan aqrar-sənaye məhsullarının yaratdığı dəyər isə 7,8 faiz artaraq 58,8 milyon dollar təşkil edib.
Yanvar-mart ayları ərzində ixrac edilən qeyri-neft sektoruna aid malların siyahısında pambıq mahlıcı birinci, pomidor ikinci, elektrik enerjisi üçüncü olub. Bu aylar Rusiya Federasiyasına 225,5 milyon, Türkiyəyə 150,3 milyon, Gürcüstana 59,9 milyon, Ukraynaya 24,2 milyon, Qırğızıstana 20,8 milyon dollar dəyərində qeyri-neft məhsulları ixrac edilib.
Sözügedən dövr qeyri-dövlət ixracatçı subyektlərin reytinqində ilk onluqda "MKT İstehsalat Kommersiya" MMC, "P-Aqro" MMC, Muradova Sahibə Səlimət qızı, "My Fruit" MMC, "Technopack" MMC, "Mors Trading" MMC, "Baku Steel Company" QSC, "Soil Boons" MMC, "Khan-El" MMC, "Atena" MMC şirkətləri təmsil olunublar. Qeyri-neft sektoru üzrə ixrac əməliyyatlarında iştirak edən dövlətə məxsus olan şirkətlərin siyahısına isə SOCAR-ın "Marketinq və İqtisadi Əməliyyatlar İdarəsi" başçılıq edir. Daha sonra siyahıda "Socar Polymer" MMC, "Azərenerji" ATSC, "Azəralüminium" MMC, "AzerGold" QSC, "Azərpambıq Aqrar Sənaye Kompleksi" MMC, "Azərbaycan Hava Yolları" QSC, "Azəripək" MMC, Naxçıvan MR Dövlət Energetika Xidməti MMC, "Azərbaycan Dəmir Yolları" QSC şirkətləridir.
Birinci rübdə Azərbaycan Respublikasının Kosmik Agentliyi ("Azərkosmos") 4,7 milyon dollar dəyərində telekommunikasiya xidməti ixrac edib, konkret desək, dünyanın 47 ölkəsinə peyk telekommunikasiya xidmətləri göstərilib ki, bu da "Azərkosmos"un xidmət ixracından əldə etdiyi ümumi gəlirlərinin 78 faizinə bərabərdir. İlin ilk 3 ayı ərzində peyk telekommunikasiya xidmətlərinin ixracının ilk beşliyində 1,5 milyon dollarla Birləşmiş Krallıq, 966,8 min dollarla Lüksemburq, 339,8 min dollarla BƏƏ, 208,6 min dollarla Pakistan və 197,4 min dollarla Almaniyadır.
Məlumatda həmçinin bildirilir ki, bu ilin aprel ayı ərzində "Bir Pəncərə" İxraca Dəstək Mərkəzindən 38,8 milyon dollar dəyərində qeyri-neft məhsulları ixracı həyata keçirilib. Ay ərzində mərkəzə 162 müraciət daxil olub, 394 sertifikat təqdim edilib. İxrac ünvanları arasında İsveçrə, Gürcüstan, İtaliya, Rusiya, Türkiyə, Ukrayna, Türkmənistan, Almaniya, ABŞ, Avstriya, İspaniya, İsrail, Macarıstan, Moldova, Niderland, Rumıniya, Polşa, Qırğızıstan, Özbəkistan, Qazaxıstan, Malayziya, BƏƏ, Əfqanıstan, Fransa kimi ölkələr olub.
Rüstəm KAMAL,
"Azərbaycan"
