Prezident İlham Əliyevin yürütdüyü sosial siyasətin başlıca hədəfi insanların rifahının yaxşılaşdırılmasıdır. Son illər bu istiqamətdə əhatəli tədbirlər həyata keçirilib və insanların sosial rifah halı daha da yaxşılaşıb.

Dövlətimizin başçısının 2023-cü il yanvarın 5-də imzaladığı "Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında" sərəncam bir daha təsdiqləyir ki, Azərbaycanın sosial dövlət modeli nümunəvi və uğurludur. Dövlətimizin başçısı dəfələrlə qeyd edib ki, bizim siyasətin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı, onun sosial rifahının gündən-günə yaxşılaşdırılması dayanır.

Əhalinin güzəranını yaxşılaşdırmaqdan ötrü istinad olunan ən müxtəlif və çoxsaylı mənbələrdən biri də ipoteka kreditləridir. Əsasən gənclər və gənc ailələr belə vasitələrdən, xüsusən də onun güzəştli tranşından bəhrələnərək sosial durumlarını qaydaya salır, daşınmaz əmlaka, məşğulluğa aid ehtiyaclarını ödəyə bilirlər.

Qeyd edək ki, ipoteka ilə bağlı dünyada müxtəlif formalar var. Bəzi ölkələrdə xüsusi ipoteka bankı yaradılıb. Gənc ailələrə güzəştli kreditlər bu yolla verilir və ya dövlət bankının nəzdindəki bir şöbə vasitəsilə mailiyyələşmə aparılır. Ümumiyyətlə, ipoteka kreditləri istehlak məqsədilə verilən kreditlər qrupuna aiddir. Təyinatı mənzilin və ya digər fərdi yaşayış evinin alınmasıdır. Bu kredit növü uzunmüddətli olmaqla yanaşı, illik faiz dərəcəsinin aşağılığı ilə seçilir. Belə ki, əksər istehlak kreditlərində illik faiz dərəcəsi 20-29 faiz arası dəyişirsə, ipoteka kreditlərində bu göstərici kredit götürən şəxsin sosial statusundan asılı olaraq 4-8 faiz civarındadır.

Bizdə də ipoteka ilə bağlı hökumət hər il büdcədən xeyli vəsait ayırır. Dövlət İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun (İKZF) banklara ayırdığı vəsaitlər hesabına rəsmiləşdirən ipoteka kreditləri "güzəştli" və "adi" olmaqla 2 yerə bölünür. 

Güzəştli ipoteka şəhid ailələri və Milli qəhrəmanların ailələrinin üzvlərinə, elmi dərəcəsi olanlara, dövlət qulluqçularına və ya xalq-dövlət-hökumət qarşısında xüsusi xidmətlərinə görə fərqlənən gənc ailələrə verilir. Onun adi ipotekadan fərqi kredit müddətinin 5 ilədək çox olması (30 il) və illik 4 faizliyidir. Təxminən 1-2 il öncə ipoteka kreditlərinin ən geniş yayılan növü - standart və ya adi ipoteka şərtləri mövcud idi. Belə ki, kreditin maksimal müddəti 25 il, illik faiz dərəcəsi isə 8 faiz müəyyən edilmişdi. Digər şərtlərdə (ilkin ödəniş və bank xərci) cüzi fərqlər olsa da, bu çox da nəzərə çarpmır. Kreditin maksimal məbləği isə 150 min manatdır.

Cari ilin yanvar-iyun aylarında İpoteka və Kredit Zəmanət Fondunun  vəsaiti hesabına 230,2 milyon manat həcmində ipoteka krediti verilib ki, onun da 64,6 milyon manatını güzəştli ipoteka kreditləri təşkil edir. Fonddan bildirilib ki, ilin əvvəlindən adi ipoteka kreditləri hesabına 1710, güzəştli ipoteka kreditləri hesabına isə 821 vətəndaş və ya ailə özünün mənzil şəraitini yaxşılaşdırıb. İyul ayının 1-nə olan məlumata görə, bu il verilmiş ipoteka kreditlərinin orta məbləği 91 min manat təşkil edib. Şəxsi yığımları yetərli olmayan əhalinin daha aşağı ilkin ödənişlə ipoteka kreditindən faydalanmasını təmin etmək məqsədilə iyulun 1-nə fond tərəfindən 81,5 milyon manat məbləğində 967 ipoteka krediti üzrə zəmanət verilib.

Ümumilikdə indiyədək fondun vəsaiti hesabına 3,1 milyard manat dəyərində ipoteka krediti verilib ki, bu da 50 min 380 ailənin mənzil şəraitini yaxşılaşdırmasına imkan yaradıb. Qeyd edildiyi kimi, ipoteka kreditlərindən faydalananların 67 faizi gənclər və gənc ailələrdir.

Qurban MƏMMƏDOV,

"Azərbaycan"