02 Noyabr 2024 09:45
482
DÜNYA
A- A+
Ekstremal hava şəraiti iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəlidir

Ekstremal hava şəraiti iqlim dəyişikliyi ilə əlaqəlidir


Son illər dünyada baş verən təbii fəlakətlər  və bu günlərdə müasir İspaniya tarixindəki ən ölümcül daşqınlar ekstremal hava hadisələri ilə iqlim dəyişikliyi arasında birbaşa əlaqə olduğunu göstərir. 

Bu həftə ölkənin şərq və cənub bölgələrində bir gündə yağan illik yağışdan sonra İspaniyada ölənlərin sayı 160 nəfərə  çatıb. Klimatoloqların apardığı sürətli təhlilin nəticələri göstərir ki, qlobal istiləşmə bu cür hadisələrin başvermə ehtimalını iki dəfə artırır və yağışları daha intensiv edir.

London İmperial Kollecində Ətraf Mühit Siyasəti Mərkəzində "World Weather Attribution" (WWA) layihəsinə rəhbərlik edən Friderike Otto deyir: "Şübhə yoxdur ki, bu leysan yağışları iqlim dəyişikliyi ilə güclənib".

Hökumətlər 2015-ci il Paris Sazişinə əsasən, qlobal istiləşməni dayandırmağa çalışmağa razılaşdıqdan sonra da dünya üzrə orta temperaturun yüksəlməsi təhlükəli həddə - 1,5C  dərəcəyə yaxınlaşır.

Otto izah edir ki, mədən yanacağı istifadəsi nəticəsində yaranan istiləşmə dərəcəsinin hər bir  kiçik hissəsi üçün atmosfer daha çox rütubət saxlaya və bu, daha intensiv  yağışlara səbəb ola bilər. Bu ölümcül daşqınlar iqlim dəyişikliyinin cəmi 1,3°C istiləşmə ilə nə qədər təhlükəli olduğunu xatırladır. 

BMT hökumətlərin fəaliyyəti ilə iqlim elmi arasında böyük uçurum yaranması barədə xəbərdarlıq edib. Bildirilib ki, mövcud trayektoriya davam edərsə, əsrin sonuna qədər temperatur artımı 3°C-dən çox olacaq.

WWA komandası onlara yerli alim və meteoroloqlarla birgə iqlim dəyişikliyinin nə dərəcədə ekstremal hava şəraitinə səbəb olduğunu və ya onları gücləndirdiyini tez qiymətləndirməyə imkan verən protokol hazırlayıb.

Valensiyadakı ölümcül daşqınlar qrupun texnogen iqlim dəyişikliyi ilə son iyirmi ilin ən ölümcül on ekstremal hava hadisəsi arasında aydın əlaqəni göstərən hesabatı (30 oktyabr) dərc etməyi planlaşdırdığı vaxt baş verib. Ən böyük itki 2010-cu ildə Afrika Buynuzunda təxminən 258 min insanın ölümünə səbəb olan quraqlığa aiddir. 2008-ci ildə Myanmada baş verən Nargis qasırğası 138 min insanın həyatına son qoyub.

Yaddaşlarda qalan ən ölümcül iki hadisə 2022-ci və 2023-cü illərdə Mərkəzi və Qərbi Avropada 90 minə yaxın insanın ölümünə səbəb olan isti dalğaları olub.

Qırmızı Xaç və Qızıl Aypara Mərkəzinin iqlim riski üzrə müşaviri Rup Singh deyir: "Ağır hava nəticəsində kütləvi ölümlər göstərir ki, biz 1.3°C, 1.5°C və ya 2°C-yə hazır deyilik". Onun sözlərinə görə, bütün ölkələr belə halların gələcəkdə daha tez-tez baş verəcəyinə hazırlaşmalıdırlar. Nəticədə emissiyaları azaltmalıyıq.

Bu, BMT-nin Bakıda keçiriləcək iqlim danışıqlarının növbəti raunduna hazırlaşan dünya liderləri üçün əsas mesajdır. Bu il gündəmin əsas mövzusu inkişaf etməkdə olan ölkələrə iqlim dəyişikliyinin öhdəsindən gəlmək və mədən yanacaqlardan asılılığı azaltmaq üçün yeni fondun yaradılmasıdır.

London İmperial Kollecinin Ətraf Mühit Siyasəti Mərkəzinin tədqiqatçısı Coys Kimutai deyir: "COP29 belə təhlükəli hava şəraitinin əsas səbəbi olan mədən yanacaqlardan uzaqlaşmanı sürətləndirməlidir. Bizə itkilər və zərər fondu üçün nəzərdə tutulan əhəmiyyətli maliyyə vəsaiti lazımdır.

COP28-də vəd edilən 700 milyon dollar kasıb ölkələrin hər il uğradığı milyardlarla dollar itki ilə müqayisədə dənizdə bir damladır".

Proqnozlara əsasən, bu il çox güman ki, göstəricilərə görə 2023-cü ili keçərək, tarixin ən isti ili olacaq.


Rizvan CƏFƏROV,

"Azərbaycan"

Digər Xəbərlər

QƏZETİN ÇAP VERSİYASI

XƏBƏR LENTİ Bütün xəbərlər

Səhiyyə nazirinin müavini: Üç nəfər ağır vəziyyətdə olan yaralının müalicəsi Aktau şəhərində davam edir

20:27
26 Dekabr

Tacikistanın xarici işlər naziri Azərbaycan səfirliyinə gedərək başsağlığı verib  

20:16
26 Dekabr

Təyyarə qəzasında həlak olan 4 nəfərin nəşi bu gün Bakıya gətiriləcək 

20:05
26 Dekabr

Qvineya-Bisau Respublikasının Prezidenti Umaru Sisoku Embalodan  

19:56
26 Dekabr

Təyyarə qəzası ilə əlaqədar Milli Məclisin ünvanına çoxsaylı başsağlıqları gəlib  

19:36
26 Dekabr

Azərbaycanın Batumidəki baş konsulluğunda xatirə kitabı açılıb  

19:35
26 Dekabr

Təyyarə qəzası nəticəsində xəsarət almış vətəndaşlar Bakıya gətirilib

19:33
26 Dekabr

Beynəlxalq ictimaiyyətdən Azərbaycana başsağlığı mesajları gəlməkdə davam edir YENİLƏNİB  

19:28
26 Dekabr

Azərbaycanın İtaliyadakı səfirliyində matəm günü ilə bağlı xatirə kitabı açılıb

19:21
26 Dekabr

Aktau yaxınlığında baş verən təyyarə qəzasında həlak olan daha 10 nəfərin şəxsiyyəti müəyyənləşib  

19:20
26 Dekabr

Beynəlxalq axtarışa verilmiş daha iki şəxs Azərbaycana gətirilib  

19:06
26 Dekabr

Təyyarə qəzasında həyatını itirənlərin xatirəsi Londonda da yad edilir 

19:05
26 Dekabr

Rusiya Federasiyası Dağıstan Respublikasının rəhbəri Sergey Məlikovdan

19:02
26 Dekabr

Pakistan İslam Respublikasının Baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərif  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə zəng edib

18:59
26 Dekabr

Banqladeş Xalq Respublikası Müvəqqəti Hökumətinin Baş müşaviri Məhəmməd Yunusdan

18:55
26 Dekabr

Pakistanın Baş naziri Şahbaz Şərif Azərbaycanın İslamabaddakı səfirliyində olub  

18:54
26 Dekabr

Sankt-Peterburqun qubernatoru Azərbaycana məxsus təyyarənin qəzaya uğraması ilə bağlı başsağlığı verib  

18:25
26 Dekabr

Aktauda olan Fövqəladə Hallar Nazirliyinin xüsusi təyyarəsi Bakıya yola düşüb  

18:22
26 Dekabr

Polşa Respublikasının Prezidenti Andjey Dudadan

18:19
26 Dekabr

Matəm günü ilə əlaqədar Azərbaycanın Fransadakı səfirliyində də xatirə kitabı açılıb

18:16
26 Dekabr

Təyyarə qəzası nəticəsində həlak olanların xatirəsi Moldovada anılır

18:12
26 Dekabr

ÇOX OXUNANLAR

OXUCU MƏKTUBLARI

NƏŞRLƏRİMİZ

TƏQVİM / ARXİV

BAŞ REDAKTORDAN

Hamımızın Azərbaycan adlı bir Vətəni var! Qoynunda dünyaya göz açdığımız, minbir nemətindən dadıb isti qucağında boya-başa çatdığımız bu əvəzolunmaz diyar azərbaycanlı adını qürur və iftixarla daşıyan hər kəs üçün müqəddəs və ülvidir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu Vətən müharibəsində zəfər çalaraq erməni işğalçılarını kapitulyasiyaya məcbur etdi, düşməni qovaraq ərazi bütövlüyünə nail oldu.
Bununla da Azərbaycan yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu.
Bu dövrdə dünyada mürəkkəb və ziddiyyətli proseslər davam etməkdədir!
Hələ də dünyada ədalətsizliklər mövcuddur!
Hələ də dünyada ikili standartlar var!
Hələ də dünyada güclülər zəiflərin haqqını tapdalamaq istəyir!
Odur ki, biz daima güclü olmalıyıq.
Güclü olmağın əsas şərti isə bizim birliyimizdir!
Dünyanın harasında yaşamağımızdan, hansı sahədə çalışmağımızdan asılı olmayaraq, əlbir və əlaqəli fəaliyyət göstərməyi bacarmalıyıq.
Azərbaycan naminə, onun dünyada yeri, yüksək nüfuzu uğrunda daim birlikdə mübarizə aparmalıyıq.
Yalnız bu halda anamız Azərbaycanı qoruya, yüksəldə və hamımız üçün qürur mənbəyinə çevirə bilərik.
Ulu yurdumuzun adını daşıyan "Azərbaycan" qəzeti də bu amala xidmət edir.
Əziz azərbaycanlılar! Sizi Azərbaycan naminə, övladlarımızın firavan və xoşbəxt gələcəyi uğrunda əlbir və əlaqəli fəaliyyətə çağırıram!