«Prezident İlham Əliyevin Macarıstana səfəri təkcə ikitərəfli münasibətlər konteksindən deyil, həm Azərbaycan - Avropa İttifaqı əlaqələri, həm də türk dövlətləri ilə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi baxımından əlamətdar siyasi hadisədir. Bu səfərin əhəmiyyəti özünü Prezident İlham Əliyevin Baş nazir Viktor Orbanla görüşündə, həm də Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə imzalanan Bəyannamədə də öz əksini tapıb».
Bunu Milli Məclisin deputatı Müşfiq Məmmədli deyib. Azərbaycan-Macarıstan əlaqələrindən bəhs edən deputat bildirib ki, Prezident İlham Əliyevin bu ölkəyə işgüzar səfəri ilk növbədə ikitərəfli siyasi, iqtisadi-ticari əməkdaşlıq münasibətlərinin daha da dərinləşdirilməsi baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edir. “Strateji tərəfdaş olan bu ölkələr arasında əlaqələrin dərinləşməsi beynəlxalq platformalarda da özünü göstərir. Bakı ilə Budapeşt beynəlxalq platformalarda bir-birinə ciddi dəstək verirlər. Biz bunun Avropa İttifaqı çərçivəsində bariz nümunəsinin şahidi olmuşuq. Macarıstan hər zaman Aİ çərçivəsində Azərbaycanın maraqlarını müdafiə edib. Macarıstanın Aİ-nin Ermənistana hərbi maliyyə yardımı ayrılması məsələsində sərgilədiyi qətiyyətli mövqe hamıya bəllidir. Bu, münasibətlərin daha da inkişaf edəcəyinə və strateji tərəfdaşlıqdan müttəfiqlik səviyyəsinə yüksələcəyinə əminlik yaradır».
Müşfiq Məmmədlinin sözlərinə görə, Baş nazir Viktor Orban Azərbaycanla xüsusən enerji sahəsində əməkdaşlığın inkişafında, sərmayə qoyuluşunun artırılmasında, Azərbaycan qazının Macarıstana idxal həcminin artırılmasında maraqlı olduqlarını bəyan etdi: «Viktor Orban ölkəsinin həmçinin “yaşıl enerji” sahəsində də əməkdaşlığın inkişafında, Orta Dəhlizin imkanlarının genişləndirilməsində iştirak etməkdə maraqlı olduğunu qeyd etdi. Prezident İlham Əliyev də öz növbəsində əlavə etdi ki, ikitərəfli gündəliyimiz genişdir. Dövlətimizin başçısının qeyd etdiyi kimi Azərbaycanın qurudakı neft yataqlarında Macarıstan şirkəti fəaliyyətə başlayacaq».
Çoxtərəfli əməkdaşlığa gədlikdə, Müşfiq Məmmədli deyib ki, Azərbaycanın Avropa İttifaqı və NATO üzvü olan Macarıstanla münasibətləri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə uyğun olaraq yeni hədəflərə doğru gedir. Eyni zamanda iki dövlət arasındakı əlaqələr TDT-nin hədəfləri kontekstində keyfiyyətcə yeni məzmun kəsb etməyə başlayıb.
TDT-nin Budapeştdə keçirilən qeyri-rəsmi Zirvə görüşünə gəldikdə deputat bildirib ki, bu görüş digərlərindən bir çox parametlərində görə fərqlənir: «Xüsusilə qeyd etməliyik ki, bu mötəbər tədbir Avropanın mərkəzində, Aİ üzvü olan ölkədə keçirildi. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, TDT artıq özünü uğurlu beynəlxalq təşkilat kimi təsdiqləməkdədir. Türk dünyası tarix və sivilizasiyanın qovşağında Şərqin müdrikliyi ilə Qərbin dinamizmini birləşdirən köklü mirasdır. TDT isə türk dövlətlərini birləşdirən nümunəvi təşkilatdır. TDT-nin hədəfi türk dövlətləri və toplumarı arasında birlik yaratmaqla yanaşı, Şərqlə Qərb arasında strateji əlaqənin möhkəmləndirilməsinə töhfə verməkdir. Bu baxımdan TDT mövcud geosiyasi reallıqlar konteksində Şərq və Qərb sivilizasiyaları arasında körpü rolunu oynayaraq, Avrasiya coğrafiyasında sülhün, sabitliyin, sıx əməkdaşlıq formatlarının yaranmasında ciddi rol oynaya bilər.
Qeyd edək ki, Budapeştdə keçirilən TDT-nin Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə Bəyannamə imzalanıb. Bəyannamədə Azərbaycanla bağlı məsələlər də yer alıb. Belə ki, sənədə əsasən dövlət başçıları TDT-nin təşkilatın institusional əsasını qoyan tarixi Naxçıvan Sazişinin prinsiplərinə, məqsədlərinə və ruhuna sarsılmaz sadiqliyini bir daha təsdiqləyiblər. Sənəddə qlobal miqyasda mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqində qabaqcıl təşəbbüs kimi “Bakı Prosesi”nin uğuru yüksək qiymətləndirilir və Azərbaycan bu istiqamətdə davamlı liderliyinə görə təqdir edilir, 2026-cı ildə keçiriləcək VII Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun təşkilinə dəstək ifadə olunur. Həmçinin Azərbaycanın 2024-cü ilin noyabrında BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransının 29-cu sessiyasına uğurlu ev sahibliyi, o cümlədən onun əsas nəticəsi olan Bakı İqlim Birliyi Paktı, eləcə də COP29 Sədrliyi çərçivəsində həyata keçirdiyi təşəbbüslər təqdir olunur. Üzv ölkələr Azərbaycanın 2025-ci ildə TDT-nin 12-ci Zirvə görüşünə ev sahibliyi etməyə hazır olduğunu da yüksək qiymətləndiriblər.
Azərbaycanın da aktiv iştirakçılığı ilə TDT təşkilat kimi formalaşaraq beynəlxalq münasibətlər sistemində yeni mərhələyə qədəm qoyub. Əlbəttə ki, Azərbaycanda bu il keçiriləcək 12-ci Zirvə görüşü təşkilatın qarşısında dayanan vəzifələrin yerinə yetirilməsi baxımından növbəti əlamətdar hadisə olacaq.
Rəşad CƏFƏRLİ,
«Azərbaycan»
