Milan Astronavtika Konqresində tələbələrimizin elmi məqalələri maraqla qarşılanmışdır
Danılmaz bir fakt var: yerin üstündə yaşamağımıza baxmayaraq, burada baş verənləri təfərrüatı ilə görə bilmək və öyrənmək üçün kosmosa ehtiyacımız var. Ona görə də çəkinmədən deyə bilərik ki, bu gün komosda peyk olmadan keçinmək mümkün deyil.
1951-ci ildən başlayaraq Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasının tərəfdaşlığı ilə hər il bir ölkədə Beynəlxalq Astronavtika Konqresi keçirilərək kosmosdan idarə olunmanın elmi yolları birgə araşdırılıb müzakirə edilir. Məlumat üçün bildirək ki, Beynəlxalq Astronavtika Federasiyası İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı "soyuq müharibə" dövründə kosmos sahəsində elm adamlarının arasında dialoqun yenidən qurulması məqsədilə 1951-ci ildə yaradılıb. Təşkilat sülh məqsədləri ilə kosmik tədqiqat və fəaliyyətin təşviq edilməsi, cəmiyyətin bu sahədə maariflənməsi və biliklərinin zənginləşməsi üçün üzv qurumlar arasında qlobal şəbəkə yaradır. Hər il federasiya konfrans, texniki sessiya, quruma üzv ölkələrin nazirləri və parlament üzvlərinin beynəlxalq iclası kimi tədbirlər təşkil edir. Hazırda federasiyanın 110 ölkədən 460-dan çox üzvü var. Azərbaycan 2003-cü ildən onun üzvüdür.
Xatırladaq ki, sayca 74-cü Beynəlxalq Astronavtika Konqresi 2023-cü ilin oktyabrında Azərbaycanda keçirilmişdir. Bu, Bakıda keçirilən 2-ci belə tədbir idi. Hələ 1973-cü ildə 24-cü konqresə də evsahibliyini Azərbaycan paytaxtı etmişdi. 50 ildən sonra dünya miqyasında ən mötəbər tədbirlərdən olan konqresin ikinci dəfə Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmizdə kosmik sənayenin inkişafına, beynəlxalq kosmik ictimaiyyət və onu təmsil edən Beynəlxalq Astronomiya Federasiyası ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsinə, həmçinin qlobal kosmos sənayesinə daha yaxından inteqrasiya istiqamətində imkanlar yaranmasına səbəb olmuşdur.
Bir neçə gün əvvəl İtaliyanın Milan şəhərində keçirilən 75-ci Beynəlxalq Astronavtika Konqresi "Dayanıqlıq naminə kosmik məsuliyyət" (Responsible Space for Sustainability) çağırışı ilə keçirildi. Bu, indiyə kimi bu istiqamətdə keçirilən tədbirləri üstələyərək astronavtika tarixində ən böyük konqres idi. Konqresdə 120 ölkədən 11 min 200-dən çox nümayədə iştirak edirdi. Bu rəqəmlər rekord göstəricidir və konqresin qlobal miqyasda kosmik sahənin iştirakçılarının toplaşdığı ən böyük platforma olduğunu göstərir. Konqresin sərgi pavilyonu 530-dan çox iştirakçını qəbul etmişdi. Builki konqresdə ilk dəfə 60 kosmik agentlik və qurum rəhbərini bir araya gətirən Qlobal Kosmik Liderlər Sammiti də baş tutdu. 3 min nəfər isə canlı yayıma qoşuldu. 3500 nəfərin iştirak etdiyi konqresdə 25 astronavt ilə ictimaiyyət, tələbələr və gənc mütəxəssislərin görüşü oldu. Beynəlxalq Astronavtika Federasiyasına 73 yeni üzv qoşuldu və beləliklə, üzvlərin sayı 80 ölkədən 563-ə çatdı.
Milan Astronavtika Konqresində Azərbaycan "Azərkosmos" stendi ilə təmsil olunurdu. Konqresdə 52 tələbə, gənc mütəxəssis və alimdən ibarət milli elmi komanda iştirak edirdi. Azərbaycan komandası tədbirdə elmi işlər üzrə yeni rekorda imza ataraq 345 elmi məqalə təqdim etdi. Elmi məqalələrin sayına görə ölkəmiz dünyada ilk beşlikdə yer aldı. Təqdim olunan elmi məqalələrimizin 90 faizi gənclər tərəfindən hazırlanmışdı. Azərbaycanın belə yüksək göstəriciyə nail olmasında Bakıda keçirilən əvvəlki konqresin rolunu qeyd etməmək mümkün deyil.
Gənclərimizin kosmik sahədə öz elmi məqalələrini beynəlxalq auditoriyaya təqdim etməsi ölkəmizdə kosmik ekosistemin inkişafı istiqamətində aparılan fəaliyyətin nəticəsidir. Konqresdə iştirak edən milli elmi komanda Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dövlət Memarlıq və İnşaat Universiteti, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti, Milli Aviasiya Akademiyası, ADA Universiteti, Azərbaycan Texniki Universiteti, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, Azərbaycan İdman Akademiyası və Sumqayıt Dövlət Universitetinin tələbə, gənc mütəxəssis və alimlərindən ibarət idi.
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) SABAH qruplarının riyaziyyat və informatika müəllimliyi ixtisasının V kurs tələbələri Aygül Əliyeva və Tünzalə Məmmədova xüsusi fərqləndilər. Aygül Əliyeva "Exploring Martian Sedimentary Rocks Insights into the Red Planet's Geological History" ("Mars çöküntü süxurlarının tədqiqi. Qırmızı planetin geoloji tarixinə dair fikirlər") adlı məqalə ilə çıxışında Marsdakı çöküntü daşlarının planetin geoloji tarixini necə açdığı və keçmişdə orada mümkün olan yaşam izlərinə dair nümunələrdən bəhs edirdi. Araşdırmada Marsın geoloji təkamülü və ətraf mühit şəraiti haqqında əhəmiyyətli məlumatlar var idi. Tünzalə Məmmədovanın təqdim etdiyi məqalədə isə zaman və qara dəlik anlayışları haqqında elmi və fəlsəfi məlumatlar əks olunurdu. Məqalədə həmçinin qara dəliklərdə zamanın necə axması, bu prosesi proqnoz etməyin necə mümkün olması haqqında tələbənin apardığı araşdırmalardan bəhs edilirdi.
Sumqayıt Dövlət Universitetinin (SDU) SABAH qruplarının kibertəhlükəsizlik ixtisası üzrə 1-ci kurs magistrantı Mətanət Əhmədovanın konqresin "E8 Multilingual Astronautical Terminology" sessiyasındakı çıxışı da fərqli idi. M.Əhmədova "Cosmos+Alphabet=AlCosbet" adlı məqaləsində "AlCosbet" adında innovativ masaüstü kart oyununu tanıdırdı. Bu oyun kosmik terminlərin əyləncəli bir şəkildə öyrənilməsini təmin edir və iştirakçılara həm biliklərini paylaşmaq, həm də yeni terminləri öyrənmək imkanı yaradır. Məqalənin məqsədi oyun əsaslı öyrənmə üsulundan istifadə edərək kosmik terminləri daha geniş auditoriyaya tanıtmaq idi.
Ümumiyyətlə, qlobal tədbir Aydan Marsa doğru, kosmosda tibbi araşdırmalar, kosmosda biznes və investisiya, sahibkarlıq, kosmik iqtisadiyyat, kosmik resursların dəyəri haqqında interaktiv sessiyaları və zəngin proqramları ilə həftəboyu dünyanın yeni kosmik tendensiyalarını gündəmdə saxladı.
Züleyxa ƏLİYEVA,
"Azərbaycan"
