Bəzi dövlətlər üçün rüsumlar 50 faizə qədər yüksəlib

Aprelin 3-də ABŞ Prezidenti Donald Tramp 185 ölkədən idxala tarifləri açıqlayıb və Amerikada "qızıl dövr" vəd edib. Onun fikrincə, dostlar və düşmənlər tərəfindən "onilliklər boyu davam edən talanlara" bundan sonra son qoyulacaq.

Aprelin 5-dən 185 ölkədən idxala 10 faizlik rüsum qüvvəyə minib. Həmçinin, ABŞ ilə ticarətdə asimmetrik ticarət məhdudiyyətlərindən istifadə etmiş ölkələrdən gələn tədarüklərə 50 faizə qədər artırılmış "güzgü" rüsumları tətbiq edilir. Bu tariflər aprelin 9-da gecə yarısı qüvvəyə minəcək. 

Ən yüksək rüsumlar - 50 faiz - Lesoto və Fransanın xarici ərazisi olan Sen Pyer və Mikelon üçün tətbiq edilir. Sonrakı yerləri Kamboca (49 faiz), Laos (48 faiz), Madaqaskar (47 faiz), Vyetnam (46 faiz) və Şri Lanka (46 faiz) tutur. Çin üçün 34 faiz, Aİ ölkələri üçün isə 20 faiz tariflərin tətbiqi nəzərdə tutulub. 

Rusiya tarif siyahısına daxil edilməyib. Rüsumlar keçmiş SSRİ-nin bir sıra ölkələrinə şamil olunacaq: Moldova (31faiz), Qazaxıstan (27 faiz), Ukrayna, Gürcüstan, Azərbaycan, Ermənistan, Türkmənistan, Qırğızıstan və Tacikistan (hər biri 10 faiz). Böyük Britaniya, Braziliya və Sinqapur üçün də 10 faizlik rüsum tətbiq olunacaq.

ABŞ-nin ticarət müharibəsi şok reaksiyalara səbəb olub

ABŞ-nin digər ölkələrdən idxala tarifləri artırmasına reaksiya özünü çox gözlətməyib. Cümə günü, aprelin 4-də bir sıra ölkələr ABŞ-nin idxala tariflər tətbiq etməsindən sonra öz hərəkətlərini və planlarını açıqlayıb. 

ABŞ ilə ticarətin ən böyük iştirakçısı, əvvəllər yalnız əks tədbirləri elan etmiş Çin bu dəfə konkret həll yollarını təqdim edib: aprelin 10-dan ABŞ-dən gələn bütün mallara 34 faiz əlavə rüsumlar tətbiq olunacaq. 

Pekin Vaşinqtonu birtərəfli tarif tədbirlərini dərhal ləğv etməyə və ticarət fikir ayrılıqlarını məsləhətləşmələr yolu ilə həll etməyə çağırıb. Eyni zamanda Pekin Ümumdünya Ticarət Təşkilatına iddia ilə mürüciət edib (lakin bu, tez nəticə verməyəcək, çünki ÜTT-nin apellyasiya orqanının işi ABŞ-nin özü tərəfindən bloklanmışdır).

Bəzi ölkələr isə vəziyyətə nikbin baxırlar. Filippin ASEAN qonşuları ilə müqayisədə "daha aşağı tarif dərəcəsinin üstünlüyündən" istifadə edərək ABŞ-yə ixracı artırmağa ümid edir. Özbəkistan da Amerikaya tekstil məhsullarının ixracını artırmağı mümkün hesab edir. Digərləri, o cümlədən Vyetnam problemi danışıqlar yolu ilə həll etməyə ümid bəsləyir. 

Aprelin 4-də Donald Tramp və Vyetnam Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi To Lam arasında telefon danışığı olub. Qeyd edilib ki, Hanoy Vyetnamdan gələn mallara eyni tarif tətbiq ediləcəyi təqdirdə ABŞ-nin idxal etdiyi mallar üçün rüsumların sıfıra endirilməsini müzakirə etməyə hazırdır.

Kamboca bildirib ki, idxalını asanlaşdırmaq məqsədilə, ABŞ mallarının 19 kateqoriyasında (motosikllər, avtomobillər və bəzi kənd təsərrüfatı məhsulları daxil olmaqla) ən yüksək 35 faizlik dərəcəni dərhal 5 faiz endirir. Eyni zamanda Pnompen rüsumların tətbiqinin təxirə salınması ilə bağlı ABŞ-dən danışıqlar tələb etməyi planlaşdırır. 

Türkiyə hətta ikitərəfli ticarətdə ABŞ-nin xeyrinə olan 2,4 milyard dollarlıq balanssızlıq fonunda 10 faizlik əlavə rüsumların ləğvi imkanını ABŞ ilə müzakirə etməyə ümidlidir. Cənubi Afrika Respublikası yeni tariflərin ləğvinə nail olmaq və eyni zamanda CAR-da istehsal olunan məhsullar üçün yeni bazarlar axtarmaq niyyətindədir.

Axios portalının məlumatına görə, İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu tariflərin aradan qaldırılması razılaşmanı müzakirə etmək üçün aprelin 7-də Ağ Evdə Donald Trampla görüşmək niyyətindədir. İsrail üçün rüsumlar 17 faiz səviyyəsində tətbiq edilib.

FRS daxilində müzakirələr və narahatlıq

Aprelin 4-də Donald Tramp və Federal Ehtiyat Sisteminin (FRS) rəhbəri Cerom Pauel arasında fundamental müzakirələr aparılıb. FRS hesab edir ki, tariflər "yüksək ehtimalla ən azı müvəqqəti" inflyasiyanın artmasına səbəb olacaq və ABŞ-nin iqtisadi artımını zəiflədə bilər. 

Donald Tramp artıq FRS-ni "siyasət oynamağı dayandırmağa" və faiz dərəcələrini aşağı salmağa çağırıb. Lakin qurum narahatlıqla "son dərəcə qeyri-müəyyən bir perspektiv"lə üzləşdiyini qeyd edərək, hələ buna hazır olmadığını bildirib. 

Ekspertlərin qeyd etdiyi kimi, hazırda bu, ABŞ üçün əsas daxili dilemmadır: FRS-nin faiz dərəcələrinin aşağı salınması iqtisadi artımı və yeni şərtlərə uyğunlaşmanı dəstəkləyəcək, lakin dolları zəiflədərək ABŞ-yə tədarükləri daha az cəlbedici edəcək.

Rizvan CƏFƏROV,

"Azərbaycan"