İnsan orqanizminin ən çox tələb etdiyi vitaminlərdən biri D vitaminidir. Dünyada təxminən 

1 milyard insan D vitamini çatışmazlığından əziyyət çəkir. Onun əskikliyi həm uşaqlarda, həm də böyüklərdə ciddi xəstəliklərə səbəb olur. Əzələ və sümük sağlamlığının qorunmasında mühüm rol oynayan "Günəş vitamini" immunitet sisteminə də təsir edərək dağınıq sklerozdan ürək-damar xəstəliklərinə qədər müxtəlif xəstəliklərə yol açır. 

Amerikalı alimlərin apardığı tədqiqata əsasən, insan orqanizmində D vitamini səviyyəsinin ölüm riskinə birbaşa təsir etdiyi məlum olub. Belə ki, orqanizmdə D vitamini normal səviyyədə olan insanların ölüm riski bu vitamin çatışmazlığı olanlara nisbətən 57 faiz aşağı olduğu sübut edilib. Tədqiqatda 50 və yuxarı yaşlı xroniki xəstəlikləri olan insanlar iştirak ediblər.

D vitamini əskikliyi tünd dərili insanlar üçün təhlükəlidir

D vitamini orqanizmin immun sistemi, sümük sağlamlığı və hüceyrə böyüməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən vitamindir. D vitamini bədəndə kalsium və fosforun mənimsənilməsində əsas rol oynayır ki, bu da sümüklərin və dişlərin möhkəmlənməsinə kömək edir. Bununla bağlı qəzetimizə açıqlama verən həkim-infeksionist Aişə Kərimovanın sözlərinə görə, bu vitamini Günəş işığı, qida və dərmanlar vasitəsilə əldə etmək mümkündür: "Dərinin Günəş şüalarına (ultrabənövşəyi B şüalarına) məruz qalması nəticəsində orqanizm özü D vitamini sintez edir. Buna görə də vitaminin digər adı "Günəş vitamini"dir. Həftədə bir neçə dəfə 15-30 dəqiqə günəşdə qalmaq D vitamini qəbulu üçün kifayət edir. Qida rasionuna D vitamini ilə zəngin ərzaqlar əlavə etmək olduqca vacibdir. Somon, tuna və sardina balıqları, yumurta sarısı, mal qaraciyəri və südlü məhsullar bu vitaminlə zəngindir. Günəş vannası və qida məhsulları ilə D vitamini əskikliyi bərpa edilmədikdə isə həkim məsləhəti ilə dərmanlar qəbul edilməlidir".

D vitamini əskikliyinin bəzi əlamətləri olduğunu söyləyən A.Kərimova deyib ki, bunlara sümük və əzələ ağrısı, yorğunluq, sümüklərin kövrək olması, depressiya və immunitetin zəifləməsi aid edilir. D vitamini çatışmazlığı uşaqlarda raxit xəstəliyinə, sümüklərin düzgün inkişaf etməməsinə və deformasiyalara səbəb olur. Böyüklərdə isə bu hal sümüklərin zəifləməsi, kövrəkləşməsi, infeksiyalara tez-tez yoluxması şəklində özünü büruzə verir. 

"D vitamini çatışmazlığı tünd dəri tonuna malik insanlar üçün daha təhlükəlidir. Çünki bu tip dəridə melanin daha çox olduğu üçün Günəşdən D vitamini sintezi azalır. Həmçinin qapalı mühitlərdə işləyənlər və ya coğrafi nöqteyi nəzərən Günəş şüalarından kənar yaşayanlar da orqanizmlərindəki bu vitaminin miqdarını nəzarətdə saxlamalıdırlar. İmmunitet sistemi zəif olub immunosupressiv dərmanlar qəbul edənlər və ya immun xəstəlikləri olanlar üçün D vitamini çatışmazlığı riski artır", - deyə mütəxəssis qeyd edib.

Ozon qatının incəlməsi vitamin sintezinə təsir göstərir

"Günəş vitamini"nin qidadan alınan miqdarının gündəlik tələbatın yüzdə 10-20 faizini təşkil etdiyini bildirən A.Kərimova onu kənardan gücləndirməyin vacibliyini vurğulayıb: "Yaş, cins, coğrafiya, müşayiət olunan xəstəliklər, hamiləlik vəziyyəti və hətta dəri rəngi gündəlik D vitamini ehtiyacını təyin edən amillərdir. Ona görə də 

D vitamininə ehtiyac insandan insana dəyişir. Buna görə də dərman əlavələrini həkim nəzarətində düzgün dozada qəbul etmək vacibdir. Çünki vitaminin yüksək dozası toksik təsir göstərə bilər. Bu zaman qanda kalsium səviyyəsi yüksəlir, kilo itkisi, nizamsız ürək döyüntüsü, sümük sınıqları riskinin artması, damarlarda və toxumalarda kalsiumlaşma, ürək və böyrəklərin zədələnməsi kimi hallar müşahidə edilir".

Həkim-infeksionist onu da bildirib ki, planetimizin qlobal problemlərindən biri olan iqlim dəyişikliyi və ozon qatının incəlməsi D vitamini sintezinə təsir göstərə bilər. Belə ki, ozon qatının nazilməsi nəticəsində bu vitaminin sintezi üçün lazım olan UVB şüalarının miqdarı azalır. Bu dəyişikliklər insanları Günəşdən daha çox qorunmağa məcbur edir. Digər tərəfdən, iqlim dəyişikliyi hava şəraitinə də təsir edir və nəticədə bəzi bölgələrdə insanlar öncəki illərdən fərqli olaraq, Günəş işığından daha az yararlanırlar. Bu da nəticədə D vitamini çatışmazlığına səbəb olur.

Ülkər XASPOLADOVA,

"Azərbaycan"