İlham Əliyevin yenidən qurduğu şəhər indi daha əzəmətli və möhtəşəm görünür
Bir gecədə yandırılaraq məhv edilən şəhər...
Taleyin acı sınağından çıxan Xocalı...
32 il öncə burada puç olan arzular indi Zəfər çiçəyi açıb...
Tarixin ən dəhşətli soyqırımı acısını yaşayan şəhər tam başqa libasa bürünüb. İşğaldan azad olunmuş digər ərazilərimiz kimi, Xocalı da əzəmətli tikinti meydançasını xatırladır.
Şəhərin asfalt küçələrini gəzib dolaşdıqca yeni mənzillər, salınmış yaşıllıqlar və davam edən inşaat işləri insanın ürəyini dağa döndərir. Böyük Zəfərin yaratdığı reallığı məhz belə yerdə daha çox hiss edirsən.
32 ildən sonra diqqətlər yenidən Xocalı şəhərinə yönəlib. Ancaq bu dəfə şəhid Xocalı yox, qəhrəman Xocalı kimi...
Başımızın üstündə dalğalanan üçrəngli bayrağımız, möhtəşəm tikinti-quruculuq və Xocalıya yenidən dönənlərin sevinci insanda fəxarət, qürur hissi yaradır.
140 fərdi yaşayış evi, 48 kottec tipli ev və 9 bina
Bir zamanlar tarixin ən dəhşətli faciəsini yaşayan Xocalı sakinləri indi yurda dönüb, söndürülmüş çıraqlarını yenidən yandırırlar. Cəmi 8 ayda Xocalıda möhtəşəm quruculuq işləri həyata keçirilib.
Xatırladaq ki, Müzəffər Ali Baş Komandan 2023-cü il oktyabrın 15-də Xocalıda Azərbaycan bayrağını qaldırdıqdan sonra burada böyük abadlıq işlərinə də start verilib. Bu qısa zamanda Azərbaycan yalnız öz iqtisadi qüdrəti hesabına Xocalıda yeni və müasir şəhər salıb.
Bu gün isə vaxtilə soyqırımından sağ çıxmış və uzun illər məcburi köçkün həyatı yaşamış sakinlərin Prezident İlham Əliyevin tapşırığına əsasən, yenidən bərpa edilən və tikilən doğma şəhərə qayıdışı davam edir.
Xankəndi şəhərində, Ağdərə və Xocali rayonlarında Prezidentin Xüsusi Nümayəndəliyinin Xocalı rayonu üzrə əhalinin məskunlaşma şöbəsinin əməkdaşı Elşən Mehrəliyevlə birgə şəhəri gəzib görülən işlərlə tanış oluruq. Elşən Mehrəliyev deyir ki, Xocalıya ilk köç mayın 28-də, Müstəqillik Günündə reallaşıb.
Prezident İlham Əliyev Xocalıya səfəri zamanı yerli sakinlərlə görüş keçirib, onlara mənzillərinin açarlarını təqdim edib. Mayın 28-də Xocalı şəhərinə 20 ailə (81 nəfər) pənah gətirib. Mayın 29-da isə ikinci köç karvanı ilə daha 24 ailə (88 nəfər) Xocalı şəhərinə çatıb. Hazırda Xocalı şəhərinə ümumilikdə 44 ailə (169 nəfər) köçürülüb və proses davam etdiriləcək.
Şəhərdə görülən və nəzərdə tutulan işlərlə bağlı məlumatı "Bakı Abadlıq Xidməti"nin memarı Ahmet Eren Patatoğlundan alırıq. Memar deyir ki, Xocalı şəhəri 1-ci mərhələ üzrə 167 ha və 18 ha ərazi olmaq üzrə 2 hissədən ibarətdir. Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri Üzrə Dövlət Komitəsinin verdiyi icazəyə əsasən, 167 ha ərazidə 140 fərdi yaşayış evi, 48 kottec tipli ev və 9 binadan ibarət 110 mənzildə tikinti, təmir-bərpa və abadlıq işləri aparılır.
Bütün kommunikasiya xətləri (qaz, su, işıq, rabitə) yer altına salınıb. İlk 50 ev birləşmələri tamamlanıb. Ümumi şəhər üzrə kommunikasiya işlərinin 90 faizi icra edilib. 18 ha ərazidə yerləşən 92 ədəd "FİN" tipli evlərdə tikinti, təmir-bərpa və abadlıq işləri aparılır.
Memarın sözlərinə görə, bunlardan əlavə, Xocalı şəhərinin giriş hissəsində yerləşən çay kənarında bulvar ərazisinin salınması işləri davam edir. Bulvar ilə üzbəüz isə bazar yeri qurulur. Xocalı şəhərinin giriş hissəsində iaşə obyektləri (market, çörək sexi, aptek, coffeeshop və s. ) tikilir.
Təhsil Nazirliyi tərəfindən Xocalı şəhərində orta təhsil müəssisəsi və uşaq bağçası tikilib. Məktəbin qarşısında Xocalı sakinləri üçün park salınıb. Parkın yanında Sənətkarlar məhəlləsi (taxta sexi, duluzçuluq, tikiş sexi, peşə inkişaf mərkəzi, Gilabi ceramic, metal misgərlik və s. ) yaradılıb.
Bununla yanaşı, Xocalı sakinləri üçün idman kompleksində (şahmat, cudo, güləş, gimnastika, stolüstü tennis, basketbol, mini-futbol, fitnes, badminton) tamamlanma işləri aparılır.
Xocalı şəhərində daha 15 çoxmənzilli binada təmir və yenidənqurma işləri aparılıb. Prezident
İlham Əliyev mayın 28-də Xocalıya səfəri zamanı burada yaradılan şəraitlə tanış olub. Bura Xocalı şəhərindəki yarımçıq tikili olan yaşayış kompleksidir. Şəhərçik demək olar ki, yenidən əsaslı təmir edilib. Kompleks 3,34 hektar ərazini əhatə edir. Burada hər biri ikigirişli olmaqla üçmərtəbəli 15 binada ikiotaqlı, üçotaqlı və dördotaqlı 180 mənzil var. Kompleksdə uşaq oyun meydançaları, idman qurğuları, idman meydançası, söhbətgahlar yaradılıb. Hər tərəf asfaltlanıb və kompleks yeni sakinlərinin yolunu gözləyir.
Xocalıda nələr olacaq?!
Bu il fevralın 26-da Prezident İlham Əliyev Xocalı şəhərinə səfəri zamanı Xocalı Soyqırımı Memorialının təməlini qoyub.
Xocalı-Əsgəran avtomobil yolunun üzərində Heydər Əliyev Fondu tərəfindən yaradılacaq Xocalı Soyqırımı Memorialı bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş dəhşətli qətliam haqqında həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə çatdırılması, Azərbaycan xalqının milli yaddaşının qorunması və soyqırımı qurbanlarının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi məqsədini daşıyır. Memorial müxtəlif bölmələrdən ibarət olacaq. Burada 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə törədilmiş faciə, həmçinin Xocalının tarixi, coğrafi əhəmiyyəti, dinc əhaliyə qarşı törədilmiş faciədən əvvəl Xocalıdakı həyat barədə faktlar, Xocalının coğrafi mövqeyini təsvir etmək məqsədilə rayonun maketi də yer alacaq.
Ziyarətçilər memorialda soyqırımı qurbanlarının və şahidlərinin hekayələri, düşmənlə üz-üzə qalan xocalılıların mərdliyi ilə tanış ola biləcəklər. Bu hekayələr Xocalı soyqırımının miqyasını, faciə qurbanlarının iztirablarını hər bir kəsə ötürərək, Azərbaycan tarixinin ən dəhşətli səhifəsi barədə məlumatları çatdıracaq.
Memorialda həmçinin faciə ilə bağlı sənədli filmlər, Xocalı həqiqətləri barədə videomateriallar nümayiş olunacaq. Eyni zamanda Xocalının işğaldan azad olunması və cinayətkarların cəzalandırılması istiqamətində görülən tədbirlər barədə məlumatlar yer alacaq. Maarifləndirici materiallar, rəqəmsal məzmun vasitəsilə soyqırımı kimi faciələrin səbəbləri, nəticələri, qarşısının alınmasının zərurəti, cəmiyyətin insan haqlarına hörmət etməsinin vacibliyi diqqətə çatdırılacaq.
Bundan başqa, Xocalının Baş planına uyğun olaraq, şəhərdə müxtəlif infrastrukturlar inşa ediləcək.
Xocalı yerləşdiyi coğrafi mövqeyinə görə, Qarabağda bir qovşaq rolunu da oynayır. Ağdam, Əsgəran, Xankəndi və Şuşaya yaxın olan Xocalı regional mərkəz kimi davamlı surətdə inkişaf edəcək.
Belə ki, Xocalını Əsgəranla 5 kilometr, Ağdam şəhərindən isə 10 kilometr ayırır. Xankəndiyə 11 kilometr, Şuşaya isə 7 kilometrdir. Bununla artıq Xocalının gələcəyi özü təbii olaraq şərtləndirilir. Bura regional "hab"a, tranzit nöqtəsinə çevriləcək. Bu, iqtisadiyyatın, iqtisadi fəaliyyətin həm cəmləşdiyi, həm də kənara inkişaf edəcəyi bir məkandır.
Burada həm zəruri sosial, inzibati xidmətlər, mədəni mühit yaradılacaq. Ticarət, ictimai iaşə fəaliyyətləri üçün geniş imkanlar, təbiətlə daim təmasa imkan verən rekreasiya əraziləri demək olar ki, bütün şəhər boyu, yaşıl məkanlarla əlaqələndirilmiş komfortlu yaşayış əraziləri nəzərdə tutulub. Əsasən 3-5 mərtəbəli yaşayış binaları, həyətyanı sahələrə malik fərdi evlər tikiləcək.
Burada çox zəngin kənd təsərrüfatı torpaqları olduğunu nəzərə alaraq, şəhər daxilində kiçik aqropark yaradılması təklif olunur. Müxtəlif tikinti materialları istehsalı, yüngül sənaye, qida sənayesi obyektləri yaradılacaq, nəqliyyat və logistika ənənəvi əsas sektor olaraq inkişaf etdiriləcək.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin memarı olduğu Şanlı Qurtuluşun və Zəfərin yeni ünvanı olan Xocalıda görülən işlər hər kəsdə qürur hissi yaradır. Tezliklə xocalılıların hamısı doğma yurda qayıdaraq yenidən xoşbəxt həyat sürməyə başlayacaqlar, Xocalıda həyat yenidən qaynayacaq.
Elə bu qürurverici xoş ovqatla reportajımızı yekunlaşdırıb, tezliklə Xocalıya yenidən qayıtmaq arzusu ilə Bakıya dönürük.
Rəşad BAXŞƏLİYEV,
Elçin CƏFƏROV,
"Azərbaycan"
Bakı-Xocalı-Bakı
