- Babam 5 il əvvəl rəhmətə gedib. Rayonda onun adına ev və pay torpağı var. Nənəm də həyatda deyil. Anam onun yeganə övladı olub və 7 ildir ki, vəfat edib. Bilmək istəyirəm, illər keçməsinə baxmayaq, nəvələri olaraq (bacı-qardaş) vərəsəliklə bağlı iddia qaldıra bilərikmi və bunun üçün nə etməliyik? Hansı sənədlər lazımdır?

Sara Həbibova,

Bakı şəhəri

- Təqdim etdiyiniz məlumatlardan göründüyü kimi, miras qoyanın birinci növbədə vərəsəsi olan ananızın həyatda olmaması səbəbilə qardaşınız və siz Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsinin 1159.1.3-cü maddəsinə əsasən, miras qoyanın qanun üzrə vərəsələri hesab olunursunuz. Bununla bərabər, qeyd olunmalıdır ki, adıçəkilən məcəllənin 1246-cı maddəsi ilə miras açıldığı gündən altı ay keçdikdən sonra mirasın qəbuluna yol verilmir. Göründüyü kimi, ananızın özü də sağlığında miras açıldıqdan sonrakı 6 aylıq müddət ərzində mirası qəbul etməmişdir. Lakin baba və nənənizin vəfatından sonra yeganə vərəsə olan ananız həmin əmlaklara faktiki sahiblik etmişsə (torpaq və evin açarları ananızda olmuşsa, mütəmadi olaraq ora gedib-gəlmişsə və s.), o, Mülki Məcəllənin 1243.2-ci maddəsinə əsasən, miras əmlakını qəbul etmiş sayılır. Hətta bu hal olmasaydı belə, siz də ananızın vərəsələri olaraq həmin əmlaklara münasibətdə hüquqlarınızı tanıda bilərsiniz. Bunun üçün siz Mülki Məcəllənin 1248.1-ci maddəsinə uyğun olaraq, mirasın qəbul edilməsi üçün müəyyənləşdirilmiş altı aylıq müddətin uzadılması xahişi ilə bağlı miras açıldığı yerin məhkəməsinə (Qeyd: miras qoyanın yaşayış yeri, bu məlum olmadıqda isə mirasın olduğu yer mirasın açıldığı yer hesab edilir) müraciət etməlisiniz. Əgər məhkəmə gecikdirmənin səbəbini üzrlü sayarsa, mirasın qəbul edilməsi müddətinin uzadılması ilə bağlı qərar qəbul edəcəkdir. Bundan sonra həmin qərar əsasında qanun üzrə vərəsəlik haqqında şəhadətnamənin alınması üçün siz mirasın açıldığı yer üzrə notariat ofisinə müraciət etməlisiniz. Zəruri sənədlər aşağıdakılardan ibarətdir: a) Miras qoyanın ölümü haqqında şəhadətnamə; b) Miras qoyanın yaşayış yeri (daimi və ya müvəqqəti qeydiyyatı) haqqında arayış, yaşayış yeri məlum olmadıqda miras əmlakın və ya onun əsas hissəsinin olduğu yer barədə sənəd; 

c) Vərəsələrin miras qoyanla qohumluq münasibətlərini təsdiq edən (vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının dövlət qeydiyyatı orqanı tərəfindən verilmiş) sənədlər və ya qohumluq münasibətlərinin müəyyən olunması haqqında məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi; d) Vərəsələrin mirasın qəbul edilməsi, ondan imtina olunması və ya vərəsəlik şəhadətnaməsinin verilməsi haqqında ərizələri; e) Qanunla müəyyən edilmiş müddətdə notariusa müraciət olunmadıqda vərəsə tərəfindən əmlaka sahiblik və ya əmlakı idarə etməyə faktiki başlamasını təsdiq edən sənədlər (mirasın açıldığı gündən altı ay ərzində vərəsə tərəfindən mirasa dair borcların ödənilməsi, mirasın qəbul edilməsi, miras əmlaka sahiblik və əmlakdan istifadəyə dair arayışlar, maliyyə və kommunal xidmət haqlarının vərəsə tərəfindən ödənilməsini təsdiq edən qəbzlər və s.); f) Miras əmlak üzərində mülkiyyət hüququnu təsdiq edən sənəd; g) Miras əmlakın tərkibində daşınmaz əmlak olduqda, onun üzərində yüklülüyün və ya həbsin olub-olmaması barədə Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi yanında Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidmətinin verdiyi arayış.

Qanun üzrə vərəsəlik şəhadətnaməsini aldıqdan sonra siz daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinə müraciət edərək, əmlakın sizin adınıza qeydiyyata alınmasını təmin edə bilərsiniz.

- Zavodda mühəndis işləyirəm. Müharibə veteranı, həm də məcburi köçkünəm. Mənə hansı vergi güzəştləri düşür və əmək məzuniyyəti neçə gün verilməlidir? Qeyd edim ki, yalnız məcburi köçkün kimi vergi güzəşti tətbiq olunur.

Ə.Məmmədov,

Sumqayıt şəhəri

- Vergi Məcəlləsinin gəlir vergisi ilə bağlı tətbiq edilən güzəştlər məsələlərini tənzimləyən 102.2.7-ci maddəsinə əsasən, müharibə veteranı adı almış şəxsin əməkhaqqından vergi tutulmalı olan aylıq gəliri 400 manat məbləğində azaldılır. O cümlədən həmin məcəllənin 102.4.5-ci maddəsinə uyğun olaraq, eyni qaydada məcburi köçkünlərin əməkhaqqından vergi tutulmalı olan aylıq gəlir 100 manat məbləğində azaldılır. Bununla belə nəzərə almaq lazımdır ki, məcəllənin 102.7-ci maddəsi ilə  işçiyə tətbiq olunan güzəştlərdən biri - məbləğcə ən böyük olanı tətbiq edilməlidir. Belə ki, işəgötürən sizin əməkhaqqınızı məcəllənin 102.2.7-ci maddəsini (müharibə veteranı olmağınız amilini) əsas götürməklə hesablamalı idi. Yəni həm müharibə veteranı, həm də məcburi köçkünlüyə görə güzəştlər cəm halında tətbiq oluna bilməz. Bu baxımdan əgər siz qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada müharibə veteranı adı almısınızsa, bu statusun müəyyən etdiyi güzəşt daha çox (400 manat) olduğu üçün iş yeriniz sizə münasibətdə məcəllənin 102.2.7-ci maddəsini rəhbər tutmaqla, müharibə veteranına şamil olunan güzəşti tətbiq etməli idi.

Məzuniyyətin müddətləri məsələsinə gəldikdə isə qeyd olunmalıdır ki, Əmək Məcəlləsi müharibə veteranı və ya məcburi köçkün statusuna malik olmasına görə hər hansı əlavə məzuniyyət müddəti müəyyən etməmişdir. Sizə yalnız Əmək Məcəlləsinin 116-cı maddəsinə müvafiq qaydada, əmək stajınıza görə əlavə məzuniyyət verilə bilər. Belə ki, qeyd olunan maddəyə əsasən, sizə əmək stajınız 5-10 il aralığındadırsa - 2 təqvim günü, 10-15 il aralığındadırsa - 4 təqvim günü, 15 ildən çoxdursa - 6 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyət verilməlidir.

Sualları cavablandırdı:

Fərhad NƏCƏFOV,

Azərbaycan Respublikası Vəkillər Kollegiyasının üzvü