Hər bir insanda görülə bilən iltihab immunitet sisteminin orqanizmi müxtəlif xəstəliklərdən müdafiə edərək qıcıqlandırıcıya qarşı verdiyi reaksiyadır.
Yad cisimlərin vurduğu zədələr, kimyəvi maddələrin və radiasiyanın təsiri, bakteriya, virus və göbələklər iltihablanmaya səbəb ola bilər. Onun əsas əlamətləri qızartı, istilik, şişkinlik və ağrılardır. Zamanında müvafiq tədbirlər görülməsə, iltihab xroniki hal ala bilər. Xroniki iltihabi xəstəliklər isə ölümlə nəticələnə bilər.
Aparılan araşdırmalar göstərir ki, fərdin həyat tərzi ilə orqanizmdəki iltihab səviyyəsi arasında əlaqə var. Belə ki, qanda CRP (qaraciyərdə istehsal olunan zülal) səviyyələri yüksək olan insanlar fiziki olaraq hərəkətsizdirlər, yüksək qan şəkəri səviyyəsinə malikdirlər və sağlam qidalanma vərdişləri yoxdur.
İltihab əleyhinə qidalanmanın faydaları
Mütəxəssislər bildirirlər ki, düzgün qidalanma vərdişləri ilə orqanizmdəki iltihabı azaltmaq mümkündür. İltihab əleyhinə qidalanmanın bir çox faydası var.
Xroniki xəstəliklərin qarşısının alınması. İltihab əleyhinə qidalanma ürək xəstəliyi, diabet və bəzi xərçəng növləri kimi xroniki xəstəliklərə yaxalanma riskini azaldır.
İmmunitet sisteminə dəstək. Antioksidant, vitamin və minerallarla zəngin qida rasionu hüceyrə zədələnmələrinin qarşısını alır, immunitet sistemini gücləndirir və orqanizmin infeksiyalara qarşı müqavimətini artırır.
Psixi sağlamlıq. İltihab əleyhinə qidalanma depressiya və narahatlıq kimi psixi sağlamlıq problemlərinin simptomlarını azaldır.
Dəri sağlamlığı. Bu qida rasionu dəridək
i iltihabı azaldır və daha sağlam dəri görünüşünü təmin edir.
İltihabı azaldan məhsullar
Yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər. İspanaq, kələm və pazı kimi yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər antioksidant və vitaminlərlə zəngindir. Bu bitkilərdə iltihabla mübarizədə təsirli olan flavonoidlər var. E vitamini mənbəyi olan ispanaq, həmçinin alfa-linolenik turşusuna malikdir. Bu turşu iltihablanmadan qaynaqlanan ağrıları kəsir.
Yağlı balıq. Somon, sardina və skumbriya kimi yağlı balıqlar omeqa-3 ilə zəngindir. Omeqa-3 iltihabla mübarizədə və ürək sağlamlığını dəstəkləməkdə mühüm rol oynayır.
Zeytun yağı. Antioksidantlarla zəngin zeytun yağı iltihabı azaltmağa kömək edir. Gündəlik qida rasionuna zeytun yağını əlavə etmək orqanizmdə iltihabın azalmasına səbəb olar. İltihabqurutma xüsusiyyətinə malik zeytun yağının təsirini görmək üçün onun təbiiliyindən və keyfiyyətindən əmin olmaq lazımdır. Hər səhər bir yemək qaşığı zeytun yağı qəbul etmək sağlamlığa müsbət təsir edə bilər.
Çiyələk, böyürtkən və moruq. Bu giləmeyvələr antioksidantlar və C vitamini ilə zəngindir. Antioksidantlar iltihabı azaldır və hüceyrə zədələnməsinin qarşısını alır.
Qoz. Aparılan araşdırmalara görə, gündə 50 qram qoz yemək orqanizmdən iltihabı xaric edir, qanda CRP miqdarını azaldır. Bu da ürək problemlərini aradan qaldırmağa kömək edir. Qozun faydalarını maksimum əldə etmək üçün, axşamdan bir stəkan suya 3 ədəd qoz əlavə edib səhər acqqarına içmək lazımdır. Bu qarışıqdan hər gün istifadə etmək olar.
Sarıkök. Hindistanın yemək mədəniyyətinin önəmli bir parçası olan sarıkök tərkibindəki kurkumin maddəsi sayəsində iltihab əleyhinə təbii antioksidant kimi çıxış edir. Kurkumin iltihablanmaya səbəb olan fərqli molekulyar quruluşların hərəkətini məhdudlaşdırır. Bu ədviyyat oynaq iltihabı və əzələ burxulması kimi xəstəliklərin müalicəsində təsirlidir. Sarıkökü şəfa məqsədi ilə qəbul etmək üçün onu hər sabah çay qaşığı ilə bir stəkan su və ya ilıq südə qatıb içmək lazımdır. Bu içkini həftədə 3 dəfə qəbul etmək yetərlidir.
Zəncəfil. Tərkibindəki gingerol adlı maddə sayəsində təbii iltihab quruducu hesab edilən zəncəfildən mütəmadi olaraq istifadə etmək revmatizm ağrılarını azaldır, ödəmi yox edir. O, toz və kök formasında istifadə edilə bilər. Zəncəfil həm də qan durulducu olduğu üçün onu qəbul etməzdən əvvəl mütləq həkimlə məsləhətləşmək lazımdır.
Sarımsaq. Tərkibindəki maddələr sayəsində iltihab əleyhinə vasitə olan sarımsaq bəzən qoxusuna görə çox istifadə edilmir. Bunun qarşısını almaq üçün sarımsağı xırdalayıb su ilə içmək olar. Sarımsaq tozu və sarımsaq yağı kimi məhsullar iltihab əleyhinə çox effektivdir.
Reyhan. İltihaba qarşı mübarizə aparan bitkilərdən biri də reyhandır. Bitkiyə xüsusi dadı və qoxunu verən maddə "eugenol"dur. Reyhanı rasiona daxil etmək orqanizmin iltihablanmaya qarşı güclənməsini təmin edir.
Gicitkən. Gicitkən orqanizmdəki toksinlərin böyrəklər tərəfindən atılmasını sürətləndirir. Eyni zamanda mövcud iltihablanmanın həcmini azaldır, ağrıkəsici kimi təsir edir.
Limon. C vitamini qaynağı olan limon orqanizmi mikroblara qarşı qoruyur. Bağırsaqları və qanı təmizləyir.
Nar suyu. Orqanizmi yoran və zərər verən iltihablanmanı aradan qaldırmaq üçün antioksidantlarla zəngin qida rasionu olmalıdır. Belə qidalardan biri, bəlkə də birincisi məhz nar suyu hesab edilir.
Darçın. "Şəfa deposu" hesab edilən darçın antioksindantlar sayəsində damarları təmizləyir. Orqanizmdə olan iltihabı yox edir.
Unutmamaq lazımdır ki, hər orqanizm individualdır. İltihab əleyhinə qidalanma ümumi sağlamlıq yanaşması olsa da, xüsusilə xroniki xəstəliyi olanlar qida rasionunda köklü dəyişikliklər etməzdən öncə mütəxəssis ilə məsləhətləşməlidirlər.
Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"
