"Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurasının növbəti toplantısı da Bakıda keçiriləcək

"Cənub qaz dəhlizi"nin təməli 2014-cü il sentyabrın 20-də, "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasının 20 ilinin tamam olduğu gün Bakıda, Səngəçal terminalında qoyuldu. Bundan cəmi bir neçə ay sonra - 2015-ci ilin fevralında paytaxtımız "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclasına evsahibliyi etdi.

Həmin vaxtdan bəri Məşvərət Şurası ildə bir dəfə Bakıda toplaşır. Yalnız 2021-ci ildə koronavirus pandemiyası səbəbindən bu tədbir videokonfrans  şəklində keçirildi. "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası hər dəfə bu nəhəng layihə ilə bağlı ötən il görülən işlərə yekun vuraraq cari və qarşıda duran məsələləri nəzərdən keçirir, əgər hər hansı problemlər varsa, onların həlli yollarını axtarır. Artıq iki dəfə - 2023-cü və 2024-cü illərdə bu tədbirlə yanaşı, "Yaşıl Enerji" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin iclası da keçirilib. 

Xatırladaq ki, "Cənub qaz dəhlizi" "Şahdəniz" yatağının işlənməsinin ikinci mərhələsini, Azərbaycanın və Gürcüstanın ərazisindən keçən, genişləndirilmiş Cənubi Qafqaz Boru Kəmərini (CQBK), Türkiyənin şərq sərhədindən qərb sərhədinə qədər uzanan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəmərini (TANAP) və Yunanıstan, Albaniya və İtaliyanın cənubunu birləşdirən Trans-Adriatik Qaz Boru Kəmərini (TAP) əhatə edir. Dəhlizin uzunluğu 3500 kilometrdir. Layihə getdikcə yeni interkonnektorlar vasitəsi ilə şaxələnir. Hazırda Azərbaycandan 12 ölkə - Gürcüstan, Türkiyə, Bolqarıstan, Yunanıstan, İtaliya, Rumıniya, Macarıstan, Serbiya, Sloveniya, Xorvatiya, Şimali Makedoniya və Slovakiya qaz alır. Azərbaycan qazı Gürcüstana CQBK ilə 2006-cı, Türkiyəyə BTƏ (Bakı-Tbilisi-Ərzurum) kəməri ilə 2007-ci və TANAP-la 2018-ci, Avropaya TAP-la 2020-ci il dekabrın 31-dən çatdırılır. 

"Cənub qaz dəhlizi" ilə 2021-ci ildə Avropaya ixrac 8,1 milyard kubmetr, 2022-ci ildə 11,4 milyard kubmetr, 2023-cü ildə təxminən 12 milyard kubmetr, 2024-cü ildə isə 12,9 milyard kubmetr təşkil edib. Bu nailiyyətlərin əldə olunmasında Məşvərət Şurasının rolu böyükdür. 

Təkcə keçən ilin martında keçirilən toplantıda Azərbaycan və Avropa İttifaqı daxil olmaqla 23 ölkə, 6 beynəlxalq təşkilat, 44 şirkət təmsil olunub. Tədbirə nazirlər, nazir müavinləri və digər yüksəksəviyyəli nümayəndələr qatılıblar. Toplantı açılış sessiyasından sonra işini "Cənub Qaz Dəhlizi" və "Yaşıl Enerji" üzrə Nazirlər sessiyası", "Cənub qaz dəhlizi" sessiyası: Gələcəyə baxış" və "COP29 fonunda "yaşıl enerji" sessiyası: Bərpaolunan enerjinin imkanlarından istifadə" mövzularında plenar sessiyalarla davam etdirib.

Məşvərət Şurası çərçivəsində həmçinin "Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Rumıniya və Macarıstan hökumətləri arasında "yaşıl enerji"nin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq haqqında Saziş"in icrası məqsədilə nazirlərin 6-cı iclası və "Dənizdə külək enerjisindən istifadənin inkişafı" üzrə Azərbaycan-Avropa İttifaqı "dəyirmi masa"sı keçirilib. Tədbir çərçivəsində, eləcə də "yaşıl enerji" sahəsində bir sıra sənədlər imzalanıb.

Prezident İlham Əliyev toplantıdakı çıxışında demişdir: "Məşvərət Şurasının ötən illərdəki toplantıları zamanı biz həmişə enerji təhlükəsizliyi məsələlərini müzakirə etmişik. Azərbaycanın burada mövqeyi hər zaman ardıcıl olub - biz bunu hər bir ölkənin milli təhlükəsizlik məsələsi hesab edirik. Biz şaxələndirmə haqqında danışarkən mövqeyimiz hər zaman dəyişməz olub və bu gün də belədir - şaxələndirmə yalnız marşrutlara deyil, həm də mənbələrə şamil edilməlidir. Bu gün Avrasiyadakı geosiyasi vəziyyət məhz bizim gördüyümüz işlərin nə dərəcədə düzgün olduğunu sübut edir. Azərbaycana gəldikdə "Cənub qaz dəhlizi" tamamilə yeni marşrutdur. Bu gün ona artıq bir çox marşrutlar - interkonnektorlar əlavə edilib. Azərbaycan qazı yeni mənbədir. Yəni biz burada, bu formatda, təşəbbüskarı olduğumuz bu layihədə enerjinin şaxələndirilməsi məsələlərinin tam şəkildə əhatə edildiyini görürük".

"Cənub qaz dəhlizi" Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş olduğunu bir daha təsdiq etdi. Təsadüfi deyil ki, bu, Məşvərət Şurasının iclaslarında da daim vurğulanır. Məsələn, keçənilki tədbirdə Avropa İttifaqının energetika məsələləri üzrə komissarı, "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurasının həmsədri xanım Kadri Simson demişdir:" Mən hər zaman gördüm ki, Azərbaycan etibarlı tərəfdaşdır və əməkdaşlığımızda onun genişləndirilməsi üçün güclü potensial var. Mən 2022-ci ildə buraya ilk iclasa gələndə dedim ki, necə etməliyik ki, məhz bizim münasibətlərimizin bütün potensialı daha da genişlənsin, bu dəhliz yeni bazarlara çıxsın və təmiz enerjiyə gəldikdə, biz öz işimizin miqyasını artıraq və bütün bunlar baş verdi. Bu gün məhz qaz axını Avropaya "Cənub qaz dəhlizi"ndən gedir... Avropa İttifaqının üzv dövlətləri və genişlənməyə namizəd olan ölkələr bu qazın alınmasında maraqlıdırlar. Artıq dediyim kimi, biz ötən il sizin məhz Panavropa təchizatına çevrildiyinizi gördük və bu baxımdan, əslində, bu həcmlərin artırılması üzərində işləyirik. Biz ümidvarıq ki, Azərbaycandan daxil olan təbii qaz Avropanın enerji sistemində enerji keçidi zamanı mühüm rol oynayacaqdır".

 Prezident İlham Əliyev Məşvərət Şurasının iclaslarından birində bəyan edib ki,"Cənub qaz dəhlizi" layihəsi yekunlaşsa da, görüləcək işlər hələ çoxdur. Odur ki, Məşvərət Şurası yaxın zamanda yenə də toplaşacaq. Bu, "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 11-ci toplantısı və "Yaşıl Enerji" Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 3-cü iclası olacaq. Və yenə də Bakıda! Bu da "Cənub qaz dəhlizi" kimi qlobal bir layihənin təşəbbüskarının və aparıcı qüvvəsinin Azərbaycan olduğunu bir daha təsdiqləyir və Prezident İlham Əliyevin dünyadakı hörmət və nüfuzundan qaynaqlanır. 

Flora SADIQLI,

"Azərbaycan"