E3 ölkələri - Almaniya, Fransa və Böyük Britaniya Vyana Nüvə Sazişi üzrə “snapback” (sanksiyaların avtomatik bərpası) mexanizmini işə salıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Almaniya Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatında bildirilib.
Bu addımın İranın Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planı (JCPoA) çərçivəsində götürdüyü öhdəlikləri uzun müddət sistemli şəkildə pozmasına cavab olaraq atıldığı qeyd edilib. Əgər otuz gün ərzində bu istiqamətdə diplomatik həll yolu tapılmasa BMT-nin İranla bağlı sanksiyaları yenidən qüvvəyə minəcək. Bununla da İrana nüvə və raket texnologiyaları ilə bağlı hər hansı məhsulun ötürülməsi qadağan olunacaq və silah embarqosu bərpa ediləcək.
Qeyd edək ki, İranın nüvə proqramının mülki xarakter daşıyıb-daşımamasına dair əsaslı şübhələrlə bağlı uzunmüddətli mübahisələrdən sonra Almaniya, Fransa, Böyük Britaniya, ABŞ, Rusiya, Çin və İran 2015-ci ildə “Vyana Nüvə Sazişi” adlı Birgə Hərtərəfli Fəaliyyət Planını imzalamaqla məsələnin danışıqlar yolu ilə həllinə cəhd göstərib.
Lakin Donald Tramp prezidentliyinin birinci dövründə - 2018-ci ilin mayında ölkəsinin JCPoA-dan çıxdığını açıqlamış və əvvəllər dayandırılmış ikinci dərəcəli sanksiyaları yenidən tətbiq etmişdi. İran isə 2019-cu ildən etibarən JCPoA üzrə nüvə öhdəliklərini mərhələli şəkildə dayandırmış, uranın istehsalının artırılmasını və 60 faizədək zənginləşdirilməsini bərpa etmişdi. Bayden administrasiyası 2021–2022-ci illərdə nüvə sazişinə qayıtmaq və sanksiyaları aradan qaldırmaq niyyətini nümayiş etdirmişdi.
Vyana danışıqlarında razılaşmanın bəzi konturları müəyyənləşdirilsə də, İran 2022-ci ilin mart və avqust aylarında təqdim olunan kompromis paketlərini rədd edib. E3 dövlətləri buna cavab olaraq, JCPoA çərçivəsində nəzərdə tutulmuş sanksiyaları Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya qanunvericiliyində qüvvədə saxlayıblar.
E3 ölkələri İranın nüvə proqramının inkişafının region üçün ciddi təhlükə yaratdığını qeyd edərək, diplomatik həll yolunun hələ də açıq olduğunu və məsələnin İranın öz öhdəliklərini şəffaf şəkildə yerinə yetirməsindən asılı olduğunu vurğulayıblar. Bəyanatda İranın xüsusilə uranın zənginləşdirilməsi ilə bağlı məhdudiyyətlərə riayət etməsi və Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (BAEA) ilə tam əməkdaşlıq həyata keçirməsi tələb olunub.
