SOCAR-ın yeni hədəfləri

Xərcləri optimallaşdırmaq, gəlirləri artırmaq

Məlum olduğu kimi, 2019-cu ilin sonunda SOCAR-ın (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti) təsisçiliyi ilə "SOCAR Downstream Management" şirkəti yaradılmışdır. Bu, SOCAR-ın neft-qaz emalı və neft-kimya müəssisələrinin yenidən qurulması, modernizasiyası, həmin müəssisələrin emal, istehsal, əməliyyat, keyfiyyətə nəzarət, əməyin təhlükəsizliyi, təmir-baxım işlərinin koordinasiyası, xammal və aralıq məhsulun ötürülməsi, digər texniki, texnoloji və kommersiya əməliyyatlarının səmərəli həyata keçirilməsi, habelə maliyyə resurslarının daha rentabelli idarə edilməsi məqsədinə yönəldilmiş bir tədbirdir.
İki il əvvəl isə Heydər Əliyev adına Neft Emalı Zavodu (NEZ) "SOCAR Downstream Management" şirkətinin idarəetməsinə verildi. Beləliklə, burada innovativ və beynəlxalq təcrübələrin tətbiqi, idarəetmə və əməliyyatların optimallaşdırılması istiqamətində mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlandı. Bu tədbirlərə həmçinin biznes proseslərini, SƏTƏMM (Sağlamlıq, Əməyin Təhlükəsizliyi və Ətraf Mühitin Mühafizəsi), aktivlərin idarə edilməsi, istehsalatın düzgün proqnozlaşdırılması və planlaşdırılması istiqamətində "Əməliyyat Mükəmməlliyi" proqramlarının icrası da daxildir.
Hazırda SOCAR-ın neft-qaz emalı və neft-kimya sənayesi üzrə fəaliyyət göstərən digər emal müəssisələrinin - "Azərikimya" İB, Karbamid zavodu, Metanol zavodu, "SOCAR Polymer", Qaz Emalı Zavodunun və s. qanunvericilik və nizamnamələr nəzərə alınmaqla "SOCAR Downstream Management" şirkətinin idarəetməsinə verilməsi prosesinə başlanıb. Bu da beynəlxalq təcrübəyə uyğun olaraq operativ idarəetmə mexanizmlərinin, vahid texnoloji prosesin yaradılmasının, SOCAR-ın emal zəncirinin dayanıqlı fəaliyyətinin təmin olunmasının, hazır məhsulun rəqabət qabiliyyətinin və SƏTƏMM normativlərinə daha da ciddi riayət olunmasının gücləndirilməsi məqsədini daşıyır. 
Qeyd edək ki, sözügedən proses şaquli inteqrasiya prinsipi əsasında həyata keçirilir. Yəni SOCAR-ın neft emalı və neft kimya müəssisələri dəyər zənciri üzrə bir-biri ilə inteqrasiyalı fəaliyyət göstərir. Bu da güclü sinerji yaradılaraq xərclərin optimallaşdırılmasına və gəlirlərin artırılmasına hədəflənir. Beləliklə, hazırda Heydər Əliyev adına NEZ, "Azərikimya" İB və "SOCAR Polymer" müəssisələri vahid dəyər zənciri üzrə bir-birini xammalla təmin edir. Bu müəssisələr arasında şaquli inteqrasiya əsasında güclü sinerji yaradılaraq istehsalat prosesində səmərəliliyin artırılması, fasiləsiz istehsalatın təmin edilməsi hədəflənir. Bütün bunlar SOCAR-ın xarici bazarlarda rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına xidmət edir. 
Xatırladaq ki, 2019-cu ilin sonlarında SOCAR-ın Türkiyədəki törəmə müəssisələri - "Petkim", "STAR" NEZ, "SOCAR Petrol Ticarət" və "SOCAR Depolama" arasında şaquli inteqrasiyanın təmin edilməsi və güclü sinerjinin yaradılması məqsədilə "Neft-emalı və Neft-kimya Biznes Bölməsi" yaradılmışdır. COVID-19 ortaya bir sıra çətinliklər çıxararaq, qlobal miqyasda təchizat zəncirində fasilələr baş versə belə, "Petkim"in və "STAR" NEZ-in inteqrasiyalı fəaliyyəti sayəsində yaranan güclü sinerji ilə hər iki müəssisə fasiləsiz istehsal prosesini davam etdirib və rəqabətqabiliyyətliliyini artırıb.
İnteqrasiyalı fəaliyyət öz bəhrəsini getdikcə daha çox göstərir. Belə ki, indi "Petkim" "STAR" NEZ-dən daha çox və yüksəkkeyfiyyətli yüngül nafta məhsulu alır. Bundan əvvəl isə "Petkim" bu məhsulu xaricdən idxal edirdi. Bütün bunlar nəqliyyat və idxal xərclərini aradan qaldırıb, daha keyfiyyətli və stabil yüngül nafta istifadəsi sayəsində gəlirlərin artırılmasına imkan yaradıb.
 Sözügedən bu iki müəssisənin inteqrasiyalı fəaliyyəti nəticəsində eyni zamanda istehsal prosesinin daha səmərəli idarə olunmasına başlanıb. Belə ki, xammal idxal edilən zaman nəqliyyat və digər səbəblərdən yaranan gecikmələr istehsal proseslərinə birbaşa mənfi təsir göstərirdi. Bu isə məhsulun maya dəyərinin artması və bazarda rəqabət qabiliyyətinin azalması ilə nəticələnirdi. Həmin hal pandemiya dövründə təchizat zəncirlərində yaranan fasilələrdə özünü daha bariz şəkildə göstərdi.
"Petkim" və "STAR" NEZ-in inteqrasiyalı fəaliyyəti nəticəsində müxtəlif kateqoriyalarda, o cümlədən istehsalat, satınalma, ticarət, texniki xidmət, maliyyə, informasiya texnologiyaları və korporativ xidmətlər sahəsində yaradılan əlavə maliyyə dəyəri 2019-2021-ci illər üzrə təqribən 100 milyon dollar təşkil edib.
Göründüyü kimi, emal və neft-kimya müəssisələrinin vahid mərkəzdən idarə olunması idarəetmədə səmərəliliyi artırmaqla yanaşı, layihələrin daha sürətli icrasına, əməyin təhlükəsizliyinin gücləndirilməsinə, rəqəmsal və innovativ texnologiyaların tətbiqinə, insan kapitalının yüksəlməsinə və əməkdaşların karyera inkişafının təmin edilməsinə zəmin yaradır. 
Beləliklə, SOCAR-ın ölkə daxilində fəaliyyət göstərən neft-qaz emalı və neft-kimya müəssisələrinin inteqrasiyalı fəaliyyətinin əhəmiyyətli əlavə maliyyə dəyəri yaradacağına şübhə yoxdur.

Flora SADIQLI,
"Azərbaycan"