BMT-dən olan qurumlararası qrup bazar ertəsi günü 2022-ci ildən bəri aclığın qlobal, lakin qeyri-bərabər azalmasını təxmin edən 2025-ci il üzrə Dünyada Qida Təhlükəsizliyi və Qidalanmanın Vəziyyəti (SOFI) hesabatını açıqlayıb.
AZƏRTAC təşkilatın məlumatına istinadla xəbər verir ki, hesabatda 2024-cü ildə dünya əhalisinin 8,2 faizinin (673 milyon nəfər) aclıqdan əziyyət çəkdiyi bildirilir. Bu nisbət 2023-cü ildə 8,5 faiz və 2022-ci ildə isə 8,7 faiz olub. Latın Amerikası və Asiyada 2022-ci ildən 2024-cü ilə qədər normal qidalanma səviyyəsi müvafiq olaraq 1,2 faiz və 1 faiz azalıb. Bununla belə, Afrika əhalisinin 20 faizi və Qərbi Asiya əhalisinin 12,7 faizi aclıqla üzləşir ki, bu göstərilən sahədə davamlı artımı sübut edir.
2030-cu ilə qədər xroniki qida çatışmazlığından əziyyət çəkməsi proqnozlaşdırılan 512 milyon insanın təxminən 60 faizi Afrikada olacaq.
Davamlı inkişafda irəliləyiş
Ümumilikdə, bu rəqəmlər və hesabatın Dayanıqlı İnkişaf Gündəliyi çərçivəsində qidalanma hədəflərinin qiymətləndirilməsi “Sıfır aclıq” qlobal məqsədinə nail olmaq yolunda böyük çətinliyi vurğulayır. Uşaqların qidalanması göstəriciləri bölməsində qeyd olunur ki, 2012-ci ildən 2024-cü ilə qədər beş yaşadək azyaşlılar arasında böyümədə geriləmə 3,2 faiz azalıb, lakin kilolu və ya arıqlayan uşaqların nisbəti əsasən dəyişməz olaraq qalır. Həmçinin 15-49 yaş arası qadınlar arasında anemiyanın və piylənmənin artması diqqət çəkir.
Hesabatda deyilir: “Əhəmiyyətli amil odur ki, qlobal ərzaq təhlükəsizliyi 2023-cü ildən 2024-cü ilə qədər bir qədər azalsa da, 2024-cü ildə COVID-19 pandemiyasından əvvələ - 2019-cu ilə nisbətən 335 milyon, Davamlı İnkişaf Gündəliyinin qəbul edildiyi 2015-ci illə müqayisədə isə 683 milyon çox insan qida çatışmazlığından zərər çəkib.
COVID-19 pandemiyası dövründə ərzaq inflyasiyası
Hesabat BMT-nin beş agentliyi - Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO), Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatının İnkişafı Fondu (IFAD), BMT-nin Uşaq Fondu (UNICEF), Ümumdünya Ərzaq Proqramı (WFP) və Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən hazırlanıb.
Onlar qeyd ediblər ki, COVID-19 inflyasiyasının “amansız fırtınası”, Ukraynadakı müharibə və iqlim şokları səbəbindən aclıq və ərzaq təhlükəsizliyi təxminləri pandemiyadan əvvəlki səviyyədən yuxarı qalmaqdadır.
Hesabatın ilkin təqdimatında çıxış edən FAO-nun baş iqtisadçısı Maksimo Torero Kullen COVID-19 pandemiyası zamanı fiskal və pul siyasətlərinin tələbi və inflyasiyanı artırdığı qənaətini vurğulayıb.
Ukraynadakı müharibə və davam edən iqlim sarsıntıları ilə əlaqəli ərzaq və əmtəə ticarəti məhdudiyyətləri ərzaq inflyasiyasını kəskin şəkildə artırıb, həmçinin pandemiyadan sonra ərzaq təhlükəsizliyi və qidalanma səviyyəsinin bərpasına mane olub. Pandemiya aşağı və aşağı orta gəlirli ölkələrə daha ağır zərbə vurub, ərzaq inflyasiyasını artıq yüksəlmiş qlobal orta göstəricidən də yuxarı qaldırıb. Nəticədə qiymətlərin artması fonunda sağlam qidalana bilən insanların sayı 2019-cu ildən 2024-cü ilə qədər qlobal miqyasda artsa da, qiymətlərin daha da kəskin artdığı aşağı və orta gəlirli ölkələrdə bu göstərici azalıb.
Tövsiyələr və maliyyə ehtiyacları
Hesabatda qlobal ərzaq qiymətləri inflyasiyası ilə mübarizə aparmaq üçün siyasi səylərin birləşdirilməsi tövsiyə edilir. Bunlara inflyasiyanın nəzarətdə saxlanılması üçün ən çox təsirlənən, etibarlı və şəffaf pul siyasəti, kənd təsərrüfatı-ərzaq sistemlərinə strateji investisiyaları qorumaq üçün hədəflənmiş fiskal tədbirlər daxildir.
Hesabat və agentlik rəhbərləri qlobal çağırışların həlli üçün maliyyəyə böyük ehtiyac olduğunu da vurğulayıblar. WFP-nin icraçı direktoru Sindi MakKeyn qeyd edib: “Aclıq həyəcanverici səviyyədə qalır, onunla mübarizə aparmaq üçün lazım olan maliyyə vəsaiti isə tədricən azalır. Bu il maliyyənin 40 faizə qədər kəsilməsi o deməkdir ki, on milyonlarla insan təmin etdiyimiz vacib həyat xəttini itirəcək”.
