Birinci vitse-prezident talassemiyalı xəstələrə və ailələrinə bir dünya sevinc bəxş edib

 

...Səhərdir. Şəhərimizin getdikcə abadlaşan, gözəlləşən, yaşıllaşan, səsli-küylü küçələrindən keçib Talassemiya Mərkəzinə daxil oluruq. Xəstəxanalara nə vaxt ayaq basırsansa, eyni mənzərə ilə qarşılaşırsan. Qeydiyyat otağının qarşısında dayanan kim, gözləmə zalında oturub növbəsini gözləyən kim, əlindəki analizlərin cavabı yazılan kağızlara baxan kim... 
Talassemiya Mərkəzində də eyni mənzərə idi. Yuxusuna haram qatıb səhər lap ertədən mərkəzə üz tutanlar artıq qeydiyyata düşərək müxtəlif prosedurlardan keçirdilər. Bir az gec gələnlər isə növbələrini gözləyirdilər. Təəssüflər olsun ki, talassemiya xəstəliyi irsi xəstəlik olduğu üçün mərkəzə üz tutan xəstələrin arasında uşaqlar çoxluq təşkil edirdi. Deməli, xəstəlik yaşa baxmır.
Talassemiya Mərkəzinə gələnlərin əksəriyyəti bu irsi xəstəliyə düçar olanlardır. Onların hamısı burada dispanser qeydiyyatındadırlar. Tibb müəssisəsində əsasən talassemiyalı xəstələr müalicə olunurlar. Mərkəzin yaradılmasında elə əsas məqsəd bu xəstəlikdən əziyyət çəkən uşaqlara, böyüklərə yüksək səviyyədə tibbi xidmət  göstərmək, onları sağaldıb normal həyata qaytarmaqdır.
İlk həmsöhbətimiz mərkəzin inzibati işlər üzrə direktor müavini Səidə Babazadə bildirdi ki, xəstələrin müayinə və müalicə olunması üçün Talassemiya Mərkəzində hər cür şərait yaradılıb. Tibb heyəti bundan səmərəli istifadə edərək xəstələrə yüksək səviyyədə qayğı və xidmət göstərir. Mərkəzdə yaradılmış şəraitə görə Azərbaycan Respublikasının Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevaya minnətdarlığını bildirdi. 

 

"Mehriban xanımın diqqət və qayğısı sayəsində laboratoriyamız ən müasir avadanlıqlarla təchiz olunub"

 

Talassemiya Mərkəzinin laboratoriyasında görülən işlərlə yaxından tanış olduq.  Klinik-diaqnostika laboratoriyasının şöbə müdiri, tibb üzrə fəlsəfə doktoru Mirşahin Musayev söhbət zamanı üzərilərinə düşən vəzifələrdən, laboratoriyada aparılan müayinə və analizlərdən söz açdı: "Laboratoriyamızda bütün hematoloji, biokimyəvi, hormon, hemostaz, genetik və mikrobioloji müayinələr aparılır. Laboratoriyanın ən əhəmiyyətli bölmələrindən biri respublikamızda yeganə olan talassemiyanın profilaktikası bölməsidir. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın diqqət və qayğısı sayəsində qısa müddət ərzində laboratoriyamız  müasir tələblərə cavab verən cihaz və avadanlıqlarla təchiz olunub. Xeyirxahlığı və qayğıkeşliyi ilə milyonların hörmət və rəğbətini qazanmış Mehriban xanımın devizi "Talassemiyasız həyat naminə"dir. Talassemiyasız həyat isə normal yaşamaq, sağlam olmaq deməkdir. Sağlam həyat isə xoşbəxtliyin açarıdır". 
Laboratoriyanın müasir tələblərə cavab verən avadanlıqlarla təchiz olunmasının həkim-mütəxəssislərin, həm də mərkəzə üz tutan xəstələrin rahatlığını təmin etdiyini söyləyən həkim bildirdi ki, indi qan analizi verən vətəndaşlar onun cavabını saatlarla, günlərlə gözləmirlər: "Qısa müddət ərzində analizlərin cavabı vətəndaşa təqdim olunur. Bundan sonra artıq həkimlər tərəfindən həmin xəstələrə müalicə kursları təyin edilir. Laboratoriyamızdakı cihazlar dünyanın aparıcı şirkətlərinin son texnologiya ilə istehsal olunmuş ən müasir və dəqiq cihazlarıdır. Yeri gəlmişkən, deyim ki, bu cihaz və avadanlıqlar çox bahadır. Amma daim vətəndaşının sağlamlığını və rahatlığını düşünən dövlətimizin başçısı bu sahəyə kifayət qədər vəsait ayırır. Dünyanın hansı ölkəsində olursa-olsun, müasir avadanlıqlar alınaraq mərkəzimizə gətirilir. Bütün bunlar dövlətin və Mehriban xanım Əliyevanın vətəndaşın sağlamlığına göstərdiyi diqqət və qayğının ən bariz nümunəsidir".
Şöbə müdiri daha sonra dedi ki, 2015-ci ildən Prezident İlham Əliyevin göstərişinə əsasən, Talassemiya Mərkəzində yeni ailə quran cütlüklərin müayinəsinə də başlanılıb. "Bu, vaxtında atılmış olduqca zəruri addım, mühüm qabaqlayıcı tədbirdir. Əsas məqsəd talassemiyadan əziyyət çəkən uşaqların dünyaya gəlməsinin qarşısını almaqdır. Ailə qurmaq istəyən cütlüklər respublika ərazisində olan xəstəxana və "ASAN xidmət" mərkəzlərində talassemiya daşıyıcılığının təyini üçün qan analizi verirlər. Bu qanlar mərkəzə daşınaraq burada analiz olunur və nəticədən asılı olaraq cütlüklərə məsləhət verilir. Bir-birini sevib ailə qurmağa hazırlaşan gənclərin ikisində də gen daşıyıcılığı aşkarlanan zaman onlar bu barədə məlumatlandırılır və gələcəkdə sağlam uşaq dünyaya gətirmək üçün nə edəcəkləri izah olunur. Biz iki gəncin ailə qurmasını qadağan edə bilmərik. Sadəcə olaraq onlara gələcəkdə doğulacaq uşaqlarının xəstə ola biləcəyi riski haqqında məlumat veririk. Bütün bu addımlar cəmiyyətimizdə sağlam uşaqların doğulması naminə atılır. Əgər ailə quran gənclərin ikisi də gen daşıyıcısıdırsa, onda onların uşaqları xəstə doğula bilər. Yox, əgər gənclərdən biri xəstəliyin daşıyıcısıdırsa, onda onların uşaqları sağlam və ya daşıyıcı olaraq doğulacaq ki, bu da normal sayılır. Biz yeni ailə quranları bu barədə geniş maarifləndiririk. Təbiidir ki, aparılan iş artıq müsbət nəticələr verir". 
Laboratoriyanın həkimi Bağır Bağırlı söhbətimizə qoşularaq burada çalışanların işgüzarlığından söz açır: "Laboratoriyaya daxil olan analizlərin cavablarının vaxtlı-vaxtında hazırlanıb xəstələrə çatdırılmasında mütəxəssislərimiz üzərilərinə düşən vəzifələri bacarıqla yerinə yetirirlər. Onlar işlərinə böyük məsuliyyət və diqqətlə yanaşırlar". 
Mərkəzin Poliklinika şöbəsinin müdiri Zenfira Mirzəyeva da gündəlik fəaliyyətlərindən qısaca söhbət açdı. Bildirdi ki, mərkəzə müraciət edənlərdən ilk olaraq qan analizləri götürülür. Onların talassemiya xəstəsi olub-olmadığı bu analizlərin cavabına əsasən müəyyənləşdirilir. "Müraciət edən vətəndaşda xəstəlik aşkarlanan tədqirdə o, ilk olaraq dispanser qeydiyyatına götürülür. Ondan sonra ona müvafiq müalicə təyin edilir. Transfuziyadan asılı olan talassemiyalı xəstələr hemotransfuziya ilə təmin olunurlar. Xəstələrə iki həftədən bir qan köçürülür. Ümumiyyətlə, dispanser qeydiyyatında olan bütün xəstələr vaxtlı-vaxtında dəmirqovucu və digər zəruri dərmanlarla təmin olunurlar. Mehriban xanım Əliyevanın mərkəzimizə göstərdiyi diqqət və qayğı sayəsində dərman təminatı sarıdan heç bir çətinliyimiz yoxdur. Talassemiyalı xəstələrin bütün müayinə və müalicələri dövlət hesabına həyata keçirilir. Dərman təminatı ilə yanaşı, xəstələr Mərkəzin həkim-mütəxəssisləri tərəfindən mütəmadi olaraq konsultasiya olunurlar. Həm müalicə, həm də müntəzəm aparılan konsultasiyalar xəstələrə normal yaşamağa kömək edir. Biz çalışırıq ki, talassemiyalı xəstələr normal həyat sürsünlər və gələcəkdə xəstə uşaqlar dünyaya gəlməsin. Nə uşaqlar, nə də böyüklər bu xəstəlikdən əziyyət çəksinlər. 

 

"Bu gün həyatda olduğumuza, yaşadığımıza görə Mehriban xanıma, Leyla xanıma minnətdarıq"

 

Geniş və işıqlı dəhlizdən keçib transfuziya otağına üz tutduq. Burada çalışanlar  iş başında idilər. Onlar mərkəzin dispanser qeydiyyatında olan xəstələrə qan köçürürdülər. Otaqda sakitlik idi. Müxtəlif yaşda olan insanlar xəstəliklə mübarizə aparmaq üçün qan köçürtdürür, dərman qəbul edirlər. Köçürülən qan, qəbul olunan dava-dərman onların sabahkı həyatını təmin edir, yaşayacaqlarına ümidlərini artırır.
Nə qədər çətin olsa da, talassemiyalı xəstələrlə söhbət etdik, onlara xoş sözlərlə təsəlli verdik. Həmsöhbət olduğum Qasım Süleymanov Qax rayonundandır, talassemiya xəstəsi kimi qeydiyyatdadir.  On beş ildir ki, mərkəzə gəlir, ona qan köçürülür və müalicə alır. Fizika müəllimi olan Q.Süleymanov bizimlə söhbət zamanı dedi: "Həyat olduqca gözəldir, şirindir. Elə buna görə də həyatdan doymaq olmur. Amma təəssüf ki, xəstəliklər həyatın şirinliyinə acılıq qatır. 15 ildir ki, talassemiya xəstəsi olduğum aşkarlanıb. Ayda iki dəfə rayondan Talassemiya Mərkəzinə gəlib qan köçürtdürürəm, dava-dərman alıram. Əgər Talassemiya Mərkəzi Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə inşa olunmasaydı, yəqin ki, xəstəlik ömrümüzə son qoyardı. Tibb ocağı daim Mehriban xanımın və Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla xanım Əliyevanın diqqət mərkəzindədir. Biz bu gün yaşadığımıza görə Mehriban xanıma, Leyla xanıma minnətdarıq". 
- Oğlum İlkinin 6 yaşı var. Onun talassemiya xəstəsi olduğunu öyrənəndə çox kədərləndim, - deyə Böyükxanım Azayeva söhbətimizə qoşuldu. - Düşündüm ki, yəqin çox çarəsiz bir xəstəlikdir, tezliklə övladımı itirəcəyəm. Çünki uşaq hərdən ağır vəziyyətə düşürdü. Amma sonra ölkəmizdə Talassemiya Mərkəzinin fəaliyyət göstərdiyini eşitdim. Ürəyimdə sabaha ümid işığı yandı. Vaxt itirmədən bu şəfa ocağına üz tutduq. Oğlumu burada çalışan həkimlər müayinə etdilər, qan analizi götürdülər. Çox keçmədi ki, müalicələr başladı. Neçə ildir ki, övladımı bu mərkəzə gətirirəm. Tibb bacıları ona qan köçürürlər, dava-dərman verirlər. Artıq İlkin özünü yaxşı hiss edir. Övladımı Mehriban xanım yenidən həyata qaytardı, bizə bir dünya sevinc bəxş etdi. Buna görə övladları burada müalicə olunan analar adından daim körpələrin qayğısına qalan Mehriban xanıma xeyirxahlığına, qayğıkeşliyinə görə dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Mərkəzdə yaradılmış şəraitdən çox razıyıq.

 

"İşləri nə qədər çox olsa da, Mehriban xanım talassemiyalı xəstələri unutmur"

 

Qan transfuziyasına gələn Nərmin İsmayılovanın 23 yaşı var. Nərmin bir yaşından talassemiya xəstəsi kimi qeydiyyatdadır. Xəstəliyinin tarixindən söz açan Nərmin xanım dedi: "Yaşım az olanda məni xəstəxanaya valideynlərim aparırdı. Artıq böyüdüyümə görə indi müayinələrə özüm gəlirəm. Mərkəzdə yaradılmış şəraitdən çox razıyıq. Ölkəmizdə sosial bəlaya çevrilən talassemiyaya qarşı effektiv mübarizə Mehriban xanım Əliyevanın şəxsi nəzarəti altındadır. İşləri nə qədər çox və gərgin olsa da, Mehriban xanım talassemiyalı xəstələri heç vaxt unutmur, daim onların qayğısına qalır. Bizim sağalmağımız üçün bütün zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin edir. Bu və ya digər amillər bizim Mehriban xanıma olan hörmət və rəğbətimizi daha da artırır.  
Talassemiya Mərkəzinin baş həkimi, MHTM-nin direktorunun müalicə işləri üzrə müavini Səhər İsmayılova ilə də söhbət etdik. Səhər xanım söhbətinə mərkəzin yaranma tarixindən başladı: "Mərkəzimizin yarandığı vaxtdan xeyli zaman keçib. 2005-ci ildə Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə "Talassemiyasız həyat naminə" proqramı çərçivəsində bu mərkəzin tikintisinə başlanıldı. Bununla da çox böyük xeyirxah işin bünövrəsi qoyuldu. Talassemiya Mərkəzinin yaradılmasında əsas məqsəd bu xəstəliklə doğulanların və ondan əziyyət çəkənlərin müalicəsi və müayinəsi üçün müasir tələblərə cavab verən əlverişli şərait yaratmaq idi. Talassemiya Mərkəzinin açılışında Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva  iştirak etdilər. 2005-ci ildə Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə talassemiya problemlərinə həsr olunmuş "Talassemiyasız həyat naminə" mövzusunda keçirilən tədbirdə demişdi: "Talassemiyadan ən çox uşaqlar  əziyyət çəkir. Xəstəlik böyük-kiçik tanımasa da, uşaqların əzabı daha ağrıdıcıdır. Amma dünyada bu xəstəlikdən tamamilə sağalan insanlar var. Ona görə çox böyük iş görmək lazımdır və bunun öhdəsindən yalnız birlikdə gəlmək olar. Həm dövlət, həm də ictimaiyyət, fondlar, imkanlı insanlar birlikdə bu bəlanın qarşısını ala bilərlər. Heydər Əliyev Fondu üçün isə əsas məsələ ixtisaslaşdırılmış mərkəzin və qan bankının yaradılmasıdır. Beləliklə, biz bu gün bu problemin həlli yolunda birinci addımı birlikdə atdıq. Heydər Əliyev Fondu bu istiqamətdə hər bir yardımı dəstəkləyir və təklifləri gözləyir". 
Direktor müavini sözünə davam edərək dedi ki, xəstələrin müalicəsi üçün şəfa ocağında əlverişli şərait yaradılıb. Bu şəraitdən bacarıqla istifadə edən əməkdaşlar xəstələrə yüksək səviyyədə tibbi xidmət göstərirlər. Mərkəzdə poliklinika, laboratoriya, funksional diaqnostika, transfuziya şöbələri, eyni zamanda həm uşaqlar, həm də böyüklər üçün stasionar və intensiv terapiya bölmələri fəaliyyət göstərir. İşlərimizi daha da asanlaşdırmaq və sürətləndirmək məqsədilə 2018-ci ildən xəstələrin siyahıya alınması elektronlaşdırılıb. Hazırda dispanser qeydiyyatında 3185 xəstə var. Bunlardan 1427 nəfəri transfuziyadan asılı olan xəstələrdir. Qeydiyyatda olan bu xəstələrdən 1662-si 0-18 yaş, 1523-ü isə 18 yaşdan yuxarıdır. Transfuziyadan asılı olan xəstələrın bəzilərinə ayda iki dəfə qan köçürülür. Əvvəllər talassemiya xəstələrinin ömrü çox qısa idi. Aparılan uğurlu müalicə və profilaktik tədbirlər nəticəsində xəstələrin ömrü uzanıb. Ölkəmizdə qohumlararası nikah geniş yayıldığından bu gün əhalinin 4-6 faizi bu xəstəliyin daşıyıcısıdır. 

 

Mərkəzin mütəxəssisləri biliklərini daim təkmilləşdirirlər

 

Talassemiya haqqında deyilənləri dinlədikcə düşündük ki, görəsən bu xəstəliyin tam müalicəsi varmı, yoxsa buna tutulanlar illərlə qan köçürməyə, dərman atmağa məcburdurlar. Bizi narahat edən suala Səhər xanım cavab verərək dedi: "Talassemiya xəstəliyindən tamamilə qurtulmaq mümkündür. Bunun üçün isə yeganə üsul xəstəyə sümük iliyinin köçürülməsidir. Mütəxəssislər bunu radikal müalicə üsulu adlandırırlar. 2014-cü ildən mərkəzdə talassemiyalı xəstələrin radikal müalicəsinə, yəni sümük iliyinin transplantasiyasına başlanılıb. Müalicənin bu forması xəstəlikdən birdəfəlik xilas olmağın yeganə yoludur. İndiyə qədər xeyli sayda uğurlu sümük iliyi transplantasiyası əməliyyatı aparılıb. Sevindirici haldır ki, əldə olunan nəticələr bu sahədə ölkəmizin qabaqcıl Avropa ölkələri ilə bir sırada dayandığını göstərir. Bir daha onu qeyd edim ki, əməliyyatın gedişi və əməliyyatdan sonrakı bütün prosedurların hamısı dövlətimizin və hörmətli Mehriban xanım Əliyevanın böyük əməyi və qayğısı ilə həyata keçirilir". 
Səhər xanım onu da bildirdi ki, Talassemiya Mərkəzinin həkimləri bilik və bacarıqlarını təkmilləşdirmək üçün müntəzəm olaraq xarici ölkələrdə keçirilən konfrans və seminarlarda iştirak edirlər. Həmin ölkələrdən olan həmkarlarımızla təcrübə mübadilələri aparılır, iş prinsipləri və müalicə üsulları ilə bağlı təmasda olurlar. Bütün bunlar mütəxəssislərimizin daha da peşəkar olmalarına zəmin yaradır. Talassemiya probleminin aradan qaldırılmasında maarifləndirmə işləri də böyük rol oynayır. Bu istiqamətdə işlərimizi davam etdiririk. "Talassemiyasız həyat naminə" devizi altında rayon və şəhərlərdə simpoziumlar keçirilir. Əsas məqsəd bölgələrdə yaşayan insanları maarifləndirməkdir. Bəzən insanlar xəstəliyə məlumatsızlıqdan yoluxurlar. Yoluxmaların qarşısını almaq üçün də səmərəli maarifləndirmə işlərini həyata keçiririk. Necə deyərlər, bütün gücümüz və bacarığımızla talassemiyaya qarşı mübarizə aparırıq.

 

Xeyirxah işlərin, nəcib əməllərin gur işığı

 

Talassemiya Mərkəzindən çıxanda qeydiyyat otağının qarşısında növbə gözləyən xəstələri xeyli az gördük. Bu, çox ürəkaçan mənzərə idi. Belə bir qənaətə gəlirik ki, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın rəhbərliyi altında Azərbaycanda talassemiyasız həyat uğrunda mübarizə müsbət nəticələr verir. Görülən tədbirlər və aparılan mübarizələr  nəticəsində ölkəmizdə talassemiya xəstələrinin sayı zaman-zaman azalacaq və günlərin birində tamam aradan qaldırılacaq. Bir vaxt gələcək ki, talassemiya xəstəliyi tarixə qovuşacaq. Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın bu sahədə gördüyü işləri, göstərdiyi xeyirxahlığı, diqqət və qayğını Azərbaycan xalqı heç vaxt unutmayacaq. Mehriban xanımın bu nəcib əməlləri tarix durduqca yaşayacaq və iftixarla xatırlanacaq. 
...Talassemiya Mərkəzindən gündən-günə yaşıllaşan, gözəlləşən, abadlaşan şəhərimizin küçələrinə çıxanda ətrafı səhər gördüyümüzdən  daha işıqlı və nurlu gördük. Təbiidir ki, bu, təkcə Günəşin işığı, nuru deyildi. Bu həm də Mehriban xanım Əliyevanın gördüyü misilsiz xeyirxah işlərin, qürur dolu nəcib əməllərin işığı və nuru idi. İnanırıq ki, bu işıq, bu nur talassemiyalı xəstələrin də həyat yollarına daim düşəcək. Bu yollar isə onları sağlamlıq və xoşbəxtlik dünyasına qovuşduracaq.  

Vahid MƏHƏRRƏMOV,
İlham BABAYEV (foto),
"Azərbaycan"