Dünyada baş verən son hadisələr – müharibələr, silahlı münaqişələr və sosial-iqtisadi böhran fonunda fiziki və əqli qüsurlu insanların vəziyyəti getdikcə pisləşir.

AZƏRTAC BMT-nin məlumatına istinadla xəbər verir ki, bu bəyanatı təşkilatın Baş katibinin müavini Amina Muhammed dünyanın müxtəlif ölkələrindən 4 mindən çox nümayəndənin iştirakı ilə aprelin 2-3-də Berlində keçirilən “Qlobal Əlillik Sammiti – 2025” tədbirində çıxışı zamanı verib.

BMT Baş katibinin müavini əlilliyi olan insanların cəmiyyətin bütün hissələrinə tam inteqrasiyasını təmin etmək üçün qlobal səyləri gücləndirmək məqsədi daşıyan sammitdə qeyd edib ki, əlilliyi ola insanların problemlərinin həlli prosesi uğursuzluqla müşayiət olunur. Onun sözlərinə görə, fiziki və əqli qüsurlu insanlar dünya əhalisinin 16 faizini təşkil etsələr də, onlar hələ də bir sıra səhiyyə bərabərsizliyi, o cümlədən vaxtından əvvəl ölüm halları, daha pis sağlamlıq nəticələri və ümumi əhali ilə müqayisədə yüksək xəstəlik riski ilə üzləşirlər.

Amina Muhammed əlil insanlara əlverişli imkanların yaradılmasının “ləyaqət, insanlıq, insan hüquqları məsələsi” olduğunu deyib və əlavə edib ki, bu, təkcə bəşəriyyətin ortaq dəyərləri deyil, həm də sağlam düşüncənin sınağıdır.

Baş katibin müavini Qəzza, Ukrayna və Sudan kimi münaqişə bölgələrində yaşayan insanların həssaslığını vurğulayaraq qeyd edib ki, hazırda Fələstində müasir tarixdə ən çox uşaq amputasiya olunub. “Əlilliyi olan insanlar çox vaxt əlçatmaz evakuasiya yolları, sığınacaqlar və xidmətlərlə üzləşirlər, bu, onların insan hüquqlarına və ləyaqətinə qəsddir”, -deyə o vurğulayıb.

BMT-nin araşdırmaları göstərir ki, fiziki qüsurlu insanlar münaqişələr zamanı daha çox həlak olurlar. Əlilliyi olan insanların hüquqları 2006-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatında qəbul edilmiş sənəd ilə qorunur. Belə ki, “Əlillərin hüquqları haqqında” Konvensiya XXI əsrin ilk hərtərəfli insan hüquqları müqaviləsi kimi tanınır. Bu sənəd bütün hüquq kateqoriyalarının əlillərə necə şamil edildiyini aydınlaşdırır, onların öz hüquqlarını səmərəli şəkildə həyata keçirmələri üçün uyğunlaşmaların aparılmalı olduğu sahələri müəyyən edir”. Konvensiyadan sonra inkişaf etməkdə olan dövlətlərin təxminən 90 faizində əlilliyi olan insanlar üçün təhsili qoruyan qanunlar və ya siyasətlər mövcuddur, lakin bu ölkələrin yalnız üçdəbirində onlar üçün əlçatan məktəblər var. Eyni ölkələrdəki əlillərin yarısı nəqliyyat problemləri ilə üzləşir.

Baş katibin müavini deyib: “Bu rəqəmlərin arxasında insan amili dayanır. Fiziki qüsurlu uşaqlar təhsildən kənarda qalırlar, böyüklər isə işə gedə bilmirlər. Ailələr əsas xidmətlərdən imtina etdilər. Bu acınacaqlı vəziyyət dəyişməlidir və hamımız bunun bir hissəsi olmalıyıq”.