İqlim dəyişikliyinin su qıtlığının gücləndirilməsinə, hava şəraitinin pozulmasına, quraqlıq və daşqınların tezliyinin artırılmasına təsiri nəticəsində davamlı su idarəçiliyinə ehtiyac daha da aktuallaşır.
Bugünkü sessiyada iqlim dəyişikliyi şəraitində su qıtlığının aradan qaldırılmasına yönəlmiş cari təşəbbüslərimizi və strategiyalarımızı təqdim edəcəyik.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin (ADSEA) sədri Zaur Mikayılov BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) çərçivəsində keçirilən "Davamlı su resurslarının idarəedilməsi üzrə innovativ yanaşmalar" mövzusunda panel sessiyada bildirib.
Sədr qeyd edib ki, əhali artımı və urbanizasiya su ehtiyatlarını daha da məhdudlaşdırır və bu, təhlükəsiz, etibarlı su təchizatını təmin etmək üçün qabaqcıl həllərin qəbulunu vacib edir.
"Qlobal miqyasda su ehtiyatları çirklənmə, həddən artıq istifadə və mövcud iqlim dəyişiklikləri səbəbindən ciddi təzyiq altındadır. Bu reallıqlar sudan istifadənin səmərəliliyini artıran və davamlılığı gücləndirən innovativ, uyğunlaşa bilən həllərin aktuallığını vurğulayır", - deyə Z. Mikayılov bildirib.
O qeyd edib ki, ölkədə adambaşına illik su ehtiyatı 3 min 253 m³ olsa da, transsərhəd mənbələri nəzərə alınmasa bu rəqəm əhəmiyyətli dərəcədə azalaraq 1051 m³-ə düşür.
Sədrin sözlərinə görə, proqnozlar göstərir ki, 2025-ci ilə qədər Azərbaycan qlobal miqyasda adambaşına düşən yerli su ehtiyatlarının ən aşağı səviyyələrini yaşaya bilər.
"Diqqətçəkən təşəbbüslərdən biri Abşeron yarımadasının alternativ içməli su mənbələri ilə təmin edilməsi üçün duzsuzlaşdırma texnologiyasının, xüsusən də Xəzər dənizinin suyunun planlaşdırılmış istifadəsidir. Enerjiyə qənaət edən duzsuzlaşdırma proseslərinə sərmayə qoymaqla Azərbaycan su təchizatının yaxşılaşdırılması və iqlim dəyişkənliyinə qarşı davamlılığı artırmaq istiqamətində fəal addımlar atır", - deyə ADSEA sədri bildirib.
Z.Mikayılov əlavə edib ki, Azərbaycanda əkinlərə birbaşa lazımi miqdarda su çatdıran və bununla, israfı minimuma endirən damcı və pivot sistemlər kimi qabaqcıl suvarma üsulları tətbiq olunur.
Onun sözlərinə görə, vahid yanaşma dayanıqlı su ehtiyatlarının idarə edilməsini dəstəkləyir, karbon emissiyalarını azaldır və istiləşməni 1,5°C-ə qədər məhdudlaşdırmaq kimi qlobal məqsədə uyğundur.
Zaur Mikayılov bildirib ki, davamlı su idarəçiliyi və iqlim davamlılığı beynəlxalq miqyasda birgə fəaliyyət tələb edir. Su qıtlığı və iqlim dəyişikliyi milli sərhədləri aşan qlobal problemlərdəndir.
Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyi (ADSEA) sədrinin müşaviri Əsəd Şirinov qeyd edib ki, dayanıqlılıq Azərbaycanın su ehtiyatlarının idarə edilməsinə olan yanaşmanın özəyini təşkil edir.
Onun sözlərinə görə, iqlim dəyişikliyi və artan tələbat nəticəsində su qıtlığının güclənməsi, ölkəmizdə davamlılıq prinsiplərinin su siyasətimizin hər bir aspektinə inteqrasiyasının vacibliyini göstərir.
"Bu yanaşma qlobal çərçivədə xüsusilə təmiz su və kanalizasiya üzrə SDG 6 və iqlim fəaliyyətinə dair SDG 13 ilə sıx uyğunlaşır ki, bu da gələcək nəsillərin mühüm resursdan istifadə imkanlarına xələl gətirmədən cari ehtiyacların ödənilməsinə dair öhdəliyimizi göstərir. Milli Su Strategiyası iqlimə davamlılığı təmin etməklə bərabər, ədalətli, səmərəli və davamlı su idarəetmə təcrübələrini təşviq edir. Bu strategiya ilə biz, regional və iqlim dəyişikliklərinə qarşı həssas olduğumuz məsələlər, o cümlədən transsərhəd çaylardan və atmosfer yağıntılarından asılılıq da daxil olmaqla, problemlərimizi analiz etməklə, bu çağırışları birbaşa həll etməklə kənd təsərrüfatından tutmuş sənaye istehlakına qədər bütün sektorlar üçün uzunmüddətli su əlçatanlığını təmin etməyi hədəfləyirik", - deyə Əsəd Şirinov bildirib.
O qeyd edib ki, Xəzər dənizinin suyundan istifadə etməklə Bakı və Abşeron yarımadası üçün etibarlı alternativ ehtiyatlar yaratmaq hədəflənir: “Bu yanaşma təkcə su mənbələrimizi şaxələndirmir, həm də su ehtiyatlarımızın 70 faizdən çoxunu təşkil edən transsərhəd çaylardan asılılığı azaldır. Bu həllin davamlılıq məqsədlərimizə uyğun olmasını təmin etmək məqsədilə enerjiyə qənaət edən duzsuzlaşdırma proseslərinə üstünlük veririk.
Müşavirin sözlərinə görə, Azərbaycanda duzsuzlaşdırma ilə yanaşı, suyun təkrar emalı və təkrar istifadə proqramları üzərində də böyük işlər görülür: "Çirkab sularını kənd təsərrüfatı və sənaye məqsədləri üçün təmizləməklə biz şirin su ehtiyatlarına təzyiqi əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilərik. Bu təşəbbüslər təkrar emal edilmiş suyun səmərəli və təhlükəsiz şəkildə istifadə olunmasını təmin edərək şəhər və kənd planlaşdırılmasına inteqrasiya olunur. Duzsuzlaşdırma, təkrar emal və digər layihələr vasitəsilə biz dəyişən iqlim şəraitində su gələcəyimizi qurmaq üçün qəti addımlar atırıq. Uyğunlaşma - yanaşmamızın əsas aspekti iqlimə davamlı infrastrukturun qurulmasıdır.
Biz işğaldan azad edilmiş ərazilərdə müasir su anbarları tikirik və iqlimin yaratdığı çətinliklərə tab gətirmək üçün əsas su infrastrukturunu bərpa edirik",- deyə ADSEA rəsmisi bildirib.
Qeyd edək ki, panel sessiyada Sinqapur Milli Su Agentliyi, Sənaye və Texnologiya Əməkdaşlıq Direktoru Michael Toh, Beynəlxalq Su İdarəetmə İnstitutunun (IWMI) baş direktoru professor, Dr. Mark Smit və Mekorot Milli Su Şirkəti, Beynəlxalq Biznes Direktoru Barak Graber iştirak edib. Konfrans iştirakçıları iqlim dəyişmələri nəticəsində dünyada ciddi problema çevrilən quraqlaşmadan danışıblar.
