"Qızılbaş" deyəndə istər-istəməz ilk xatırlanan, yada düşən Azərbaycan Səfəvilər dövlətinin ərazilərini genişləndirən, torpaqlarımızı birləşdirib mərkəzləşdirilmiş nəhəng Azərbaycan dövlətini yaradan tarixi şəxsiyyət Şah İsmayıl Xətai olur.
Xalqın tarixini və yaddaşını unutmayan insan özünü bu tarixin bir hissəsi kimi dərk edir. Əsrlərboyu vahid məkanda yaşayan, eyni dildə danışan və ümumi dəyərləri bölüşən milyonlarla insanı bir ideya ətrafında birləşdirən tarixi şəxsiyyətlər çox olub. Bu şəxsiyyətlər əbədiyaşarlıq ömrü qazanaraq bir istinad mənbəyinə çevrilmişlər.
Şah İsmayıl Xətai böyük dövlət xadimi və sərkərdə, birləşmiş Azərbaycan dövlətini yaradan şəxsiyyət kimi yaddaşımızda əbədiyaşarlıq ömrü qazanan nadir insanlardandır. Şah İsmayıl Səfəvi xanədanını yaradan Ərdəbil şeyxləri nəslindəndir. Səfəviliyin Azərbaycanın mənəvi mühitinə gətirdiyi mübarizliyin, döyüşkənliyin və mənəvi zənginliyin mahiyyətini dərk etmək həm də Qızılbaşlığın mahiyyətini dərk etməkdir.
Əslində, Şah İsmayılın tarixi yükünü mənsub olduğu mənəvi qaynaq müəyyənləşdirmişdir. Təsadüfi deyil ki, tarixi mənbələr Şah İsmayılın gücünü onun özündə yox, əsaslandığı və mənəvi güc aldığı Səfəviyyə təriqətində görmüşdür.
Xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinin şanlı səhifəsini yazan Qızılbaş irsi həmişə tarixçilərin, elm adamlarının diqqət mərkəzində olan, aktuallığını itirməyən mövzulardan olub. Azərbaycan Diasporuna Dəstək Fondunun və "Qızılbaş" Qlobal İrsi Şurası Təşkilatının birgə dəstəyi ilə "Heydər Əliyev İli" çərçivəsində "Azərbaycanda Qızılbaş irsi: tarixin izi ilə" mövzusunda Bakıda keçirilmiş beynəlxalq konfransın iştirakçıları xalqımızın tarixində önəmli yer tutan bu hərəkatın daha geniş coğrafiyada tədqiqi və elmi araşdırmaların daha geniş arealda yayılmasının vacib olduğundan bəhs etdilər.
Konfrans iştirakçısı, Qızılbaş nəslinin nümayəndəsi, Türkiyənin Ankara Hacı Bayram Veli Universitetinin professoru Ahmet Taşğın bizimlə söhbətində bildirdi ki, qızılbaşların dünyanın böyük bir hissəsində, İraqda, Suriyada, Əfqanıstanda, Pakistanda, Hindistanda, Yunanıstanda, Bolqarıstanda yaşayaraq fəaliyyət göstərmələrini təsdiq edən tarixi abidələr, türbələr, sərdabələr mövcuddur. Qızılbaşlıq xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinin ən yaddaqalan şərəfli bir dövrünü əhatə edir.
"Qızılbaşlıq bir ideyadır" deyən Ahmet Taşğın bildirdi ki, ən cəsur oğullarımız, ölümdən qorxmayan qəhrəmanlarımız zamanında bu ideya ətrafında birləşərək böyük bir xanədan qurmuşdular. Xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinin və ənənələrinin bərpa olunduğu bir zamanda dünyada olan qızılbaşların Bakıda bir araya gəlməsinin çox böyük rəmzi mənası var: "Bu, uzun illərdən sonra bərpa olunan qəhrəmanlıq tarixinin bizə bəxş etdiyi birliyin nümunəsidir. Bütün dünya azərbaycanlılarının Lideri, Qarabağın xilaskarı İlham Əliyevin azərbaycançılıq ideyası ətrafında dünya azərbaycanlılarını birləşdirərək ölkəmizin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini bərpa etməsini XV əsrdə baş verən hadisələrlə müqayisə etsək, heç də səhv etmərik. Zaman sübut edir ki, böyük ideyaları yalnız güclü liderlər reallaşdıra bilirlər".
"Biz Şuşada da olduq" dedi professor A.Taşğın. "Şuşaya gedərkən yolboyu, eləcə də gözəl təbiəti, bənzərsiz coğrafiyada yerləşən bu gözəl məkanda erməni vandalizminin sarsıdıcı nümunələrini gördük. Qızılbaş ənənəsini yaşadan, ölümün üstünə məğrurcasına gedən Azərbaycan əsgərinin qəhrəmanlıq tarixi yazdığı yerlərlə tanış olduq. O yerləri görəndən sonra bir daha əmin oldum ki, yaşadığımız dünyada "möcüzə" deyiləcək bir şey yoxdur. İnsan Liderinə inananda, güvənəndə "möcüzə" yarada bilir. Qəhrəmanlıq sarsılmaz inamdan yaranır. Xalqın inamını bərpa edən, yaşadan, yeni qəhrəmanlıq səhifəsi yazan Liderimiz
İlham Əliyevə minnətdaram".
Konfrans iştirakçısı, Qızılbaş Qlobal İrsi Təşkilatının sədr müavini doktor Arşi Qızılbaşla da söhbət etmək imkanımız oldu. Məlumat üçün bildirək ki, Arşi Qızılbaş Harvard Universitetinin məzunudur. Hazırda Amerikanın məşhur "Delta Hels" tibb şirkətinin Kanadanın Toronto şəhərində təmsilçisi olaraq baş direktor vəzifəsində çalışır. Arşi bəy dedi ki, soyadından da göründüyü kimi, Qızılbaş nəslindən, məşhur Şeyx Əliqulu xan Ovşarın səcərəsindəndir. "İki il əvvəl də Azərbaycanda olmuşam. Sonralar dəfələrlə işlə əlaqədar Bakıya gəlmişəm. Azərbaycan mənim vətənimdir. Yaşadığım və işlədiyim şəhərdə Azərbaycan diasporunun bütün tədbirlərində fəal iştirak edir, eləcə də Kanadada fəaliyyət göstərən "Azərbaycan evi" ilə də əməkdaşlıq edirəm. Qeyd etmək istəyirəm ki, konfransdan sonra Şuşaya da səfərimiz oldu. Bu, mənim Şuşaya üçüncü səfərim idi. İlk dəfə iki il bundan əvvəl orada keçirilən Dünya azərbaycanlılarının qurultayında iştirak etmişdim. Bu gözəl məkana hər səfərimdə qəribə hisslər keçirirəm. Nədənsə mənə elə gəlir ki, Şuşaya avtomobillə yox, at belində, ulu babam Əliqulu xanla birlikdə gedirəm. Qəribədir, hər səfərimdə də ulu babamın ruhunu öz canımda hiss edirəm. Şübhəsiz ki, Şuşa bir qəhrəmanlıq şəhəri, zəngin tarixi keçmişin, müasir hərb tarixinin şanlı səhifəsinin yazıldığı bir məkan olduğu üçün canında vətən sevgisi, ruhunda tarixinə bağlılıq varsa, bu ad çəkiləndə qan qaynamalıdır".
Arşi bəy dedi ki, Azərbaycanımızın böyük qələbəsindən sonra dünyada artan nüfuzu, şübhəsiz ki, təşkilatımızın da fəaliyyətinə ciddi təsir göstərib: "Məqsədimiz təşkilatı daha da inkişaf etdirmək, BMT və UNESCO tərəfindən dünya irsini qoruyan bir qurum kimi tanınmasına nail olmaqdır".
Elşən QƏNİYEV,
"Azərbaycan"
