Bu, ermənilərin insanlıq əleyhinə qanlı əməllərinin təzahürüdür
Müharibələr həmişə insanlara böyük fəlakət, dərd və bəla gətirib. Ürəklərdə, qəlblərdə sağalmaz yaralar açıb.
Mərmilər, raketlər bir anın içində binaları yerlə yeksan edir, şəhərləri, kəndləri viran qoyur, təkcə insanların deyil, təbiətdəki bütün canlıların həyatına son qoyur. Döyüşlərin şiddətindən bir-birindən gözəl şəhərlər qısa müddət ərzində cəhənnəmə dönür, yüz illərin xarabalığına çevrilir. İnsanlar uzun illər müharibənin törətdiyi bəlaların, ağrı-acıların əzablarını yaşamalı olurlar. Günlərin birində başlayan müharibələr elə günlərin birində də sona çatır. Mina təhlükəsi isə uzun illər çəkir. Minalar pusquda dayanmış düşmən kimi, hər fürsətdə can almaqda davam edir. Minalar canlı döyüşçüdən də qorxuludur. Çünki o gözə görünmür, varlığını qəflətən partlayıb can alanda bildirir. Onda da onu zərərsizləşdirmək, qəlpələrindən qaçmaq mümkün olmur.
Vətən müharibəsi Silahlı Qüvvələrin Müzəffər Ali Baş Komandanı İlham Əliyevin sərkərdəliyi altında Zəfərlə başa çatdıqdan sonra qarşıda dayanan ən vacib vəzifələrdən biri işğaldan azad edilmiş ərazilərin mina və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənməsi oldu. Bu mühüm vəzifəni yerinə yetirmək üçün Azərbaycan işğaldan azad olunmuş ərazilərdə ermənilərin basdırdığı minaların xəritələrini Ermənistandan tələb etdi. Rəsmi İrəvan isə əvvəlcə bu cür xəritələrin mövcud olmadığını bildirdi. Amma çox təkiddən sonra fikrini dəyişib xəritələrin bir hissəsini verdi. Amma təəssüflər ki, verilən bu xəritələrin 25 faizi dəqiq oldu. Erməni riyakarlığı, erməni hiyləgərliyi bu məsələdə də özünü göstərdi.
Artıq xeyli müddətdir işğaldan azad olunmuş ərazilərimizə Böyük qayıdış başlayıb. Nə qədər çətin olsa da, ərazilər minalardan və digər partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənir, doğma ocaqlarına qayıdacaq insanların təhlükəsizliyi yüksək səviyyədə təmin olunur. Qəbul edilmiş "Böyük Qayıdış" dövlət proqramına əsəsən, 2026-cı ilə qədər 140 min nəfərin Qarabağa və Şərqi Zəngəzura köçürülməsi nəzərdə tutulur. Bu gün həmin ərazilərdə genişmiqyaslı layihələr icra olunur. Bir sıra magistral avtomobil yolları, elektrik xətləri, su xətləri çəkilir, dəmir yolları salınır, infrastruktur qurulur.
İkinci Qarabağ müharibəsi Zəfərlə başa çatsa da, Azərbaycan mina terrorundan əziyyət çəkir. İnsanların təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədilə bu dəhşətli, ölümsaçan bəla ilə təkbaşına mübarizə aparır. Azad edilmiş ərazilərdə baş verən və insan itkisi ilə nəticələnən mina partlayışları bir daha göstərir ki, ermənilər ərazilərimizi kütləvi şəkildə minalarla çirkləndiriblər. Müharibənin başa çatmasından beş ilə yaxın vaxt keçməsinə baxmayaraq, hələ də işğaldan azad olunmuş ərazilərdə partlayış səsləri eşidilir, insanlar tələf olur, ağır xəsarətlər alırlar. Elə bu günlərdə hərbçilərimizin maşınının Kəlbəcər rayonunun Vəng kəndində minaya düşməsi və xəsarət alması xəbəri hamımızı sarsıtdı. Bütün bunlar onu göstərir ki, müharibə bitsə də, ermənilərin basdırdığı minalar dəhşət saçmaqda davam edir.
Mütəxəssislərin ilkin qiymətləndirmələrinə görə, ermənilər işğal dövründə torpaqlarımıza 1,5 milyondan artıq mina basdırıblar. 44 günlük Vətən müharibəsi başa çatandan indiyə qədər 400 nəfərə yaxın vətəndaşımız bu minaların qurbanı olub. Minaya düşən vətəndaşlarımız hadisə zamanı ya həyatlarını itiriblər, ya da ağır bədən xəsarətləri alıblar. Ümumiyyətlə isə Ermənistanın Azərbaycanın ərazilərinə qarşı hərbi təcavüzünün başladığı vaxtdan indiyədək 3500-ə yaxın vətəndaşımız minalardan zərər çəkib. Ürək ağrıdan odur ki, onların arasında uşaqlar da var. Təəssüflər olsun ki, hələ də işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə mina təhlükəsi qalmaqdadır.
Münaqişə bitdikdən sonra da riyakarlığından, qan tökmək niyyətindən əl götürməyən Ermənistan Laçın yolundan yararlanaraq Azərbaycan ərazilərinə minalar döşəməyə davam edib. Ərazilərdə təmizləmə işləri aparılarkən 2021-ci il Ermənistan istehsalı olan piyadalar əleyhinə minlərlə mina aşkarlanıb. Bu faktlar bir daha sübut edir ki, 44 günlük Vətən müharibəsi başa çatandan və 10 noyabr 2020-ci il Bəyanaməsi imzalanandan sonra da Ermənistan üzərinə götürdüyü öhdəliklərə zidd olaraq, Laçın yolundan çirkli məqsədlər üçün istifadə edib. 2022-ci ildə Laçın və Kəlbəcər rayonlarının ərazilərində təmizləmə işləri aparılarkən 2021-ci il Ermənistan istehsalı olan 2700-dən çox piyada əleyhinə mina aşkarlanıb. Aşkarlanan minalar bir daha ermənilərin çirkin əməllərini bütün dünyaya göstərir.
Öz təsdiqini tapmış bu faktlar ermənilərin insanlıq əleyhinə olan qanlı əməllərinin sonu deyil. 2023-cü ilin sentyabr ayında uğurla həyata keçirilən antiterror tədbirlərindən sonra, Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazilərində 500 mindən artıq mina basdırıldığı məlum olub. Bütün bu faktlar dönə-dönə təsdiq edir ki, Ermənistan terrorçu dövlət olub. Ermənistanın mina xəritələrini verməməkdə əsas mədsəd və amalı keçmiş köçkünlərin doğma ocaqlarına qayıtmağına müəyyən çətinliklər yaratmaq, bacardığı, gücü çatdığı qədər bu prosesi ləngitmək və əngəllər törətməkdir. Qəsbkarlar başqa niyyət və məqsədlərinə çatmadıqları kimi, bu istəklərinə də çatmayacaqlar. Düşmən nə edir etsin, insanların doğma ocaqlarına qayıdışına əngəl törədə bilməyəcək. Getdikcə dünyada iqtisadi və siyasi gücü artan, beynəlxalq aləmdə söz sahibinə çevrilən Azərbaycan qarşısına qoyduğu hədəflərə yüksək səviyyədə nail olacaq. Qısa müddət ərzində işğaldan azad olunmuş ərazilər minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan da təmizlənəcək, keçmiş köçkünlər doğma ocaqlarına qayıdacaqlar.
Qarabağ və Şərqi Zəngəzur ərazilərinin minalardan və partlamamış hərbi sursatlardan təmizlənməsi işinin daha da sürətləndirilməsi məqsədilə bu gün innovasiyalardan, texnologiyalardan, dronlardan və süni intellektin imkanlarından geniş istifadə olunur. İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə minaların təmizlənməsi işinə yerli istehsal olan texnikalar da cəlb edilir. Bütün bunlar çox müsbət nəticələr verməkdədir. Bir sözlə, ərazilərimizin minalardan təmizlənməsi işləri sürətlə davam edir. "İşğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı"nda ərazilərin minalardan, partlamamış hərbi sursatlardan, tərkibində partlayıcı olan qurğulardan və digər partlayıcı qalıqlardan təmizlənməsi işlərinin 2026-cı ilə qədər davam etdirilməsi planlaşdırılır. Dövlət Proqramında nəzərdə tutulduğu kimi, 2026-cı ilə kimi, 280 min hektar ərazi minalardan təmizlənəcək. Bu ərazilərə qayıdan keçmiş köçkünlər doğma ocaqlarında dövlətin tikdiyi evlərdə rahat, firavan həyat yaşayacaqlar.
Vahid MƏHƏRRƏMOV,
"Azərbaycan"
