Bir dəhliz, iki dövlət - Bakı və Vaşinqton arasında salınan
tərəfdaşlıq körpüsü
Zəngəzur dəhlizi (TRIPP) Azərbaycan ərazisindən və Ermənistanın
eyniadlı bölgəsindən keçərək Naxçıvan
Muxtar Respublikası ilə ölkəmizin əsas hissəsini birləşdirməyə imkan verir. Dəhliz
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün möhkəmlənməsi, regional iqtisadi inteqrasiyanın
güclənməsi və ticarət əlaqələrinin genişlənməsi baxımından böyük əhəmiyyət kəsb
edir.
Bu kontekstdə beynəlxalq tərəfdaşlarla, xüsusən də ABŞ ilə
strateji əməkdaşlığın gücləndirilməsi regionda həyata keçirilən iri
infrastruktur layihələrinin əhəmiyyətini daha da artırır. Hazırkı ABŞ-Azərbaycan
münasibətlərinin strateji əməkdaşlıq əsasında inkişaf etdiyi bir zamanda Zəngəzur
dəhlizi (TRIPP) regionda nəqliyyat və ticarət əlaqələrinin genişlənməsi, həmçinin
enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması baxımından mühüm rol oynayır. Dəhliz təkcə
iki ölkə arasında iqtisadi və siyasi əməkdaşlığın daha da dərinləşməsinə şərait
yaratmayacaq, həm də ABŞ-nin Cənubi Qafqazdakı mövqeyini gücləndirəcək.
ABŞ-nin Cənubi Qafqaz siyasətində əsas prioritetlərindən
biri enerji resurslarının təhlükəsiz və sərbəst daşınmasıdır. Bu gün Azərbaycan
zəngin enerji ehtiyatlarına malik olmaqla yanaşı, həmçinin regionda tranzit ölkə
kimi çıxış edir. Zəngəzur dəhlizi (TRIPP) tranzit imkanlarını genişləndirərək
enerji və ticarət yollarının şaxələndirilməsinə şərait yaradacaq ki, bu da
ABŞ-nin regiondakı strateji maraqlarına uyğundur. ABŞ və Azərbaycan arasında
iqtisadi əməkdaşlıq imkanlarının genişləndiyi
bir vaxtda Amerika şirkətləri enerji sektorunda fəaldır və yeni nəqliyyat dəhlizləri
onların regiona maraqlarını daha da artırır. Bu isə iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsinə,
o cümlədən nəqliyyat infrastrukturlarının inkişafına təkan verə bilər.
Sirr deyil ki, Prezident İlham Əliyev son illər regional nəqliyyat
və logistika dəhlizlərinin formalaşması istiqamətində fəal siyasət yürüdür.
Dövlətimizin başçısının rəhbərliyi ilə Azərbaycan nəqliyyat qovşaqlarında mərkəzi
oyunçuya çevrilərək Zəngəzur dəhlizinin reallaşdırılması üçün diplomatik səylərini
gücləndirib. Prezident dəfələrlə vurğulayıb ki, Zəngəzur dəhlizi təkcə Azərbaycanın
daxili ehtiyaclarına deyil, həm də regionun və daha geniş coğrafiyanın iqtisadi
maraqlarına xidmət edən beynəlxalq layihədir. Ümumiyyətlə, İlham Əliyevin təşəbbüsü
ilə həyata keçirilən enerji və nəqliyyat layihələri ABŞ də daxil olmaqla Qərb
ölkələrinin diqqətini cəlb edir və əməkdaşlıq üçün real platforma yaradır.
Xüsusən Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) neft, Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəmərləri və
"Cənub qaz dəhlizi" kimi iri enerji layihələrinin reallaşdırılması Azərbaycanın
Qərblə, o cümlədən ABŞ ilə strateji əməkdaşlığını möhkəmləndirib. Dövlətimizin
başçısı bu layihələrin təşəbbüskarı və siyasi təminatçısı kimi çıxış edərək Azərbaycanı
etibarlı tərəfdaş statusuna yüksəldib. Ona görə də qəti deyə bilərik ki, nəqliyyat
sahəsində Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı və açılacağı gözlənilən Zəngəzur dəhlizi (TRIPP)
kimi layihələr regionda multimodal (Azərbaycanın bir neçə növ nəqliyyat
sistemini birləşdirən kompleks logistika mərkəzinə çevrilməsi) tranzit infrastrukturunun qurulmasına xidmət
edir. Bu isə ABŞ və Avropa şirkətlərinə regiona investisiya yatırmaq, yükdaşıma
marşrutlarını şaxələndirmək və Çin-Avropa ticarətində alternativ yollar
formalaşdırmaq baxımından strateji imkanlar təqdim edir. Belə təşəbbüslər həm
regional əməkdaşlığı gücləndirir, həm də Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə
artan nüfuzunu nümayiş etdirir.
O da bəllidir ki, Prezident İlham Əliyev Zəngəzur dəhlizini
(TRIPP) dünyaya strateji layihə kimi təqdim
etmiş və dəfələrlə açıqlamışdır ki, bu dəhliz təkcə Azərbaycanın Naxçıvanla
birbaşa əlaqəsinin təmin olunması deyil, həm də beynəlxalq ticarət, enerji və nəqliyyat
marşrutlarının yenidən qurulması üçün vacib bir faktora çevrilməlidir. İlham
Əliyev bu məsələdə qonşu və ya yaxın dövlətlərlə bərabər, Qərb dövlətləri ilə də
əməkdaşlığı önə çıxarır.
ABŞ bu baxımdan Azərbaycanın təşəbbüslərinə maraqla yanaşır.
Xüsusən enerji təhlükəsizliyi, ticarət marşrutlarının şaxələndirilməsi və
regional sabitlik ABŞ-nin Cənubi Qafqaz siyasətinin əsas prioritetləri
sırasında olduğu üçün Zəngəzur dəhlizi (TRIPP) də həmin prioritetlərlə üst-üstə
düşür. Bu yerdə qeyd edək ki, dövlətimizin başçısı ABŞ şirkətləri ilə əməkdaşlığa
da açıq mövqe sərgiləyir. Şübhəsiz ki, bu da Zəngəzur dəhlizi (TRIPP) ətrafında
formalaşacaq yeni nəqliyyat və logistika mərkəzlərinə ABŞ şirkətlərinin
marağını artırır və iki ölkə arasında iqtisadi əlaqələrin dərinləşməsinə xidmət
edir.
Təsadüfi deyil ki, Vaşinqton səfəri zamanı da Prezident
Əliyev ABŞ-nin bu layihəyə fəal dəstəyini vurğulayaraq demişdir:
"Vaşinqtonda xüsusi bir sənədin imzalanması da planlaşdırılır. Bu sənəd Azərbaycanın
Zəngəzur dəhlizindən maneəsiz istifadə etməsinə imkan verəcək". İlham
Əliyev bu günlər ABŞ-nin nüfuzlu
televiziya kanalı olan "Fox News"a
müsahibəsində isə bildirmişdir: "İstər regionumuzdan olan, istərsə
də regionumuzdan kənarda yerləşən istənilən dövlət tərəfindən bugünkü nailiyyətlə
bağlı hər hansı bir mənfi fikir bildirilməsi çox çətin olar. Çünki bu gün biz
sülh istiqamətində yekun addımı atdıq". Prezident Beynəlxalq sülh və rifah naminə Tramp
marşrutu (TRIPP) ilə bağlı əldə edilmiş razılaşmanın heç kimə qarşı olmadığını
deyərək vurğulamışdır ki, bu, yeni bağlantı layihəsidir və o, beynəlxalq nəqliyyat
marşrutlarının mühüm hissələrindən biri olacaq.
Bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Zəngəzur dəhlizi
(TRIPP) Azərbaycanın regional mövqeyini möhkəmləndirir və ABŞ ilə strateji əməkdaşlığı
daha çox inkişaf etdirmək üçün mühüm vasitəyə çevrilir. ABŞ-nin bu dəhlizə
maraq göstərməsi və layihəni dəstəkləməsi təkcə Cənubi Qafqazda sabitlik və
davamlı inkişaf üçün yeni imkanlar açmır, həm də regionda qlobal əməkdaşlıq və
sülhü təmin edir.
Züleyxa ƏLİYEVA,
"Azərbaycan"
