Rumıniyanın nüfuzlu siyasi-hərbi analitiki Aleksandru Qrumaz Avropanın dəyişən qlobal təhlükəsizlik mühitində passiv mövqedən çıxaraq daha yetkin və məsuliyyətli oyunçuya çevrilməsinin zəruriliyini vurğulayıb.
AZƏRTAC xəbər verir ki, A.Qrumazın fikrincə, Avropa üçün həlledici sual - ənənəvi müttəfiq olan ABŞ-ın siyasəti daha proqnozlaşdırılmaz görünərkən və sərhəddəki təhdid getdikcə artarkən qitə öz təhlükəsizliyini necə təmin edə bilər. Analitik bu sualın cavabının Kiyevdən, Ukraynanın müqavimətindən başlandığını qeyd edir. Onun yanaşmasına görə, Almaniya, Fransa, Polşa, Böyük Britaniya, Şimal və Baltik ölkələri, Niderland, İspaniya və daha ehtiyatla İtaliya kimi bir sıra dövlətlər artıq anlayıblar ki, Avropanın təhlükəsizliyi birbaşa Ukraynanın ayaqda qalması ilə bağlıdır. Çünki Rusiyanın müharibəsi lokal mübahisə deyil, Avropanın xəritəsini güc yolu ilə yenidən cızmaq cəhdidir.
A.Qrumaz bildirir ki, Ukrayna məcburən kapitulyasiyaya sürüklənərsə, Moskva yeni təzyiq cəbhələri aça, həm konvensional, həm də hibrid vasitələrlə qitənin müxtəlif istiqamətlərində destabilizasiya yarada bilər. Bu mənada Ukrayna strateji bənd rolunu oynayır. Analitik hesab edir ki, Avropa Ukraynaya dəstək baxımından düşündüyündən daha çox rıçaqlara malikdir və bəzi sahələrdə hətta ABŞ-dan da üstün vəziyyətdədir. Avropa daha çox dondurulmuş Rusiya aktivlərinə nəzarət edir, həlledici sanksiya mexanizmlərini tətbiq edir, Ukrayna iqtisadiyyatını dəstəkləyir və hərbi təchizatın böyük hissəsini təmin edir.
Eyni zamanda, A. Qrumaz vurğulayır ki, ABŞ-ın rolu kənarda qalan deyil. Vaşinqtondan gələn kəşfiyyat məlumatları Ukraynanın hücumları dəf etməsi, kritik infrastrukturu qoruması və Rusiya daxilində hədəflərin müəyyənləşdirilməsi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. Digər tərəfdən, avropalıların satın aldıqları silah və sistemlərin mühüm hissəsinin Amerika sənayesindən gəlməsi analitikin təhlilində xüsusi yer tutur. O qeyd edir ki, bu hal Avropanın struktur asılılığını uzadır, qısamüddətli boşluqları doldurarkən yeni həssaslıqlar yaradır.
A.Qrumazın qənaətinə görə, Avropanın əsas çatışmazlığı resurs deyil, iki nadir siyasi keyfiyyətdir: ardıcıllıq və cəsarət. O bildirir ki, Avropa institutları uzunmüddətli baxışdan danışsa da, tez-tez yerli maraqların, bürokratik tıxacların və hüquqi ehtiyatların müharibə reallığı ilə üst-üstə düşmədiyi müşahidə olunur. Bu kontekstdə analitik dondurulmuş Rusiya aktivlərindən istifadə məsələsində tərəddüdləri nümunə göstərərək vurğulayır ki, nəzəri risklər Ukraynanın məğlubiyyəti halında ortaya çıxacaq real strateji xərclərlə müqayisədə xeyli kiçikdir.
Onun fikrincə, Avropa ABŞ-la münasibətləri də narahatlıqla deyil, yetkinliklə idarə etməlidir. Avropa diplomatiyası Vaşinqtona diplomatik səylərə görə təşəkkür edərək eyni zamanda izah edə bilər ki, müharibənin böyük hissəsi Avropa tərəfindən idarə oluna bilər. Avropanın ABŞ-dan gözləntisi komanda deyil, kəşfiyyatda davamlılıq və Avropa müdafiə sənayesi təkmilləşənə qədər avadanlığa sürətli çıxışdır.
A. Qrumaz qlobal fonun da Avropanı tələsdirdiyini qeyd edib.O qeyd edib ki, Rusiya hərbi sənayesini bərpa edir, Çin Hind-Sakit okean regionunda Qərbin ayıqlığını sınaqdan keçirir, ABŞ isə öhdəliklərini müxtəlif cəbhələr arasında bölüşdürür. Eyni zamanda, Ukraynanın imkanlarının tədricən Avropa təhlükəsizlik ekosisteminə inteqrasiyası onu yalnız dəstək alan deyil, təhlükəsizliyə töhfə verən subyektə çevirir.
Analitik əlavə edir ki, Avropada sağ radikal qüvvələrin yüksəlişi və onların bir qisminin Moskva ilə bağlı simpatiyaları ümumi konsensusu sarsıdır və kritik qərarları ləngidir. Halbuki Ukraynaya dəstəyin xərcləri nə qədər böyük görünsə də, Rusiyanın qalib gəldiyi ssenarinin xərcləri ilə müqayisəolunmaz dərəcədə aşağıdır. A.Qrumaz yazır ki, Avropa sabah sülh vəd edə bilməsə də, Ukraynanın ayaqda qalmasını təmin etməklə, Rusiya təzyiqini azaltmaqla və daxili birliyi gücləndirməklə daha davamlı təhlükəsizlik çərçivəsi qura bilər. Bu yanaşma Avropanın strateji muxtariyyətini real məzmunda bərpa etməsinə imkan verəcək.
jpg_1765544597.jpg)
