Qaracayevlər ailəsinin çörəyi, sözün əsl mənasında daşdan çıxır, desək yanılmarıq. Ailə başçısı daşları yonub lazımi hala salır, istənilən forma və ölçü verir. Sonra isə su daşı cilalanır və istifadəyə hazır vəziyyətə gətirilir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, 38 yaşlı usta Zaur Qaracayev bu sənətə uşaq yaşlarından yiyələndiyini, atasından öyrəndiyini deyir. O qeyd edir ki, hər materialdan su süzən daş alınmır. Bunun üçün lazımi daşı seçmək vacibdir. “Su daşları ağ daşdan da olur, sarı daş da olur, qara və qırmızı rəngli daşlardan da hazırlanır. “Çal daşı” adlanan daşlardan da düzəldilir. Ən yaxşıları bu daşlardı ki, onlardan daha çox istifadə edirik. Daşı dağlardan seçib gətiririk. Hansının süzmə qabiliyyəti yaxşıdırsa, ondan hazırlayırıq. Onu da deyim ki, hər daş da suyu süzmür”, – deyə Zaur Qaracayev əlavə edib.
Daşların hazır hala gətirilməsinə usta təxminən iki-üç gün vaxt sərf edir. Burada sifarişlərdən asılı olaraq su qablarının ölçüsü də dəyişir. Ən kiçik su qabı 5 litr olur, böyükləri isə 25-30 litr təşkil edir. Usta deyir ki, su süzən daşa tələbat artıb: “Ən çox satdığımız 10 və 15 litrlik qablardır. Əsasən ailə üzvlərinin sayı nəzərə alınmaqla qablar sifariş edilir. Geniş ailələr 25-30 litrlik qablar sifariş edir. Qiymətlər də 150-170 manat arasıdır. Qara daşlardan hazırlanan su süzgəcinin qiyməti isə 800 manatadək olur”.
Usta su süzən daşları düzəltməklə bərabər, təmir də edir. Bəzi şəxslər illərlə işlədilməyən baxımsız qalan daşları ustaya gətirir. Həmin daşlar təmir edilir, təmizlənir, yenidən işlək vəziyyətə gətirilir. Ümumiyyətlə, su süzən daşların ömrü uzun olur. Bəzi daşlar var ki, 200 ilə yaxındır istifadə edilir.
Daşları istifadə edərkən onun sadəcə təmiz saxlanmasına diqqət yetirmək kifayətdir. Ona görə də, filtr rolu oynayan daşın içərisindəki suyun çirkli hissəsi vaxtında təmizlənməlidir.
Bəs su daşları həqiqətən suyun tərkibini təmizləyirmi? Bu barədə mütəxəssislərin də fikrini öyrəndik. Mütəxəssis Yaşar Əhmədovun sözlərinə görə, suyun tərkibini təmizləyən bu daşlar eyni zamanda, insan orqanizmi üçün faydalı olan mineralları da süzməlidir. “Daşların sıxlığı, tərkibi müxtəlif olur. Ona görə də daşın süzdüyü su laborator analizdən keçməlidir. Bundan sonra demək olar ki, həmin daşlar suyu həqiqətən təmiz süzür, yoxsa yox”, deyə Y.Əhmədov bildirib.
