Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Avropa İqtisadi Komissiyasının (UNECE) mütəxəssislərinin fikrincə, atmosferdəki karbon qazı konsentrasiyasının artmasına qarşı əsas təbii maneə olan meşələrin qorunması üçün onilliklər ərzində görülən səylər, iqlim böhranının sürətlənməsi səbəbindən ciddi təhlükə altındadır.
Temperaturun artması, rütubətin azalması və geniş yayılmış zərərvericilərin yayılması nəticəsində meşə yanğınlarının və quraqlıqların artması səbəbindən kritik vəziyyət yaranıb.
UNECE-nin məsuliyyət zonasına daxil olan ölkələrdə - Avropa, Şimali Amerika, Qafqaz və Orta Asiyada - 1,76 milyard hektardan çox meşə sahəsi var ki, bu da dünya meşələrinin 40 faizindən çoxunu təşkil edir.
Regiondakı ümumi meşə sahəsi 60 milyon hektar artsa da (ən böyük artım Avropa və Orta Asiyada qeydə alınıb), qlobal miqyasda əks tendensiya müşahidə edilir: hər il təxminən 10,9 milyon hektar meşə massivi məhv olur.
BMT Komissiyasının nümayəndəsi Paola Dedanın sözlərinə görə, 2021-ci ildə yanğınlar 12,6 milyon hektar meşəni məhv edib - bu, Yunanıstanın ərazisi ilə müqayisə edilə bilən bir sahədir. Təxminən İspaniya və Portuqaliyanın birlikdə ərazisi qədər olan daha 73 milyon hektar meşə massivi xəstəliklər səbəbindən və zərərverici həşəratlar tərəfindən zədələnib.
Deda xəbərdarlıq edib ki, "Əgər bu tendensiyalar davam edərsə, hazırda güclü karbon uducusu kimi çıxış edən meşələr emissiya mənbəyinə çevrilmək riski ilə üzləşəcək və qlobal iqlim məqsədlərinə çatmağı təhlükə altına alacaq".
UNECE üzv dövlətlərinin dəstəyi ilə meşələrin mühafizəsi proqramları, o cümlədən əvvəllər Mərkəzi Avropada ekosistemlərə ciddi ziyan vuran “turşu yağışları” ilə mübarizə tədbirləri həyata keçirilir.
1990-cı ildən bəri biomüxtəlifliyin qorunması, torpaq mühafizəsi və su ehtiyatları üçün ayrılmış ərazi ikiqat artıb. Hazırda 300 milyon hektardan çox meşə qanuni olaraq qorunur - bu, bütün İtaliya ilə müqayisə edilə bilən bir ərazidir.
Lakin BMT Komissiyası iqlim dəyişikliyinin təsirlərinin meşələrin deqradasiyasını sürətləndirdiyini və onilliklər boyu əldə edilən ekoloji qazancları puça çıxara biləcəyini vurğulayıb.
UNECE xüsusilə şimal meşələrinin roluna diqqət yetirir. Arktikanı əhatə edən meşələr bütün quru karbon ehtiyatlarının təxminən 32 faizini təşkil edir.
Rizvan CƏFƏROV,
“Azərbaycan”
