Son dövrlər Azərbaycan sürətlə sənayeləşir. Həm də bu proses əsasən qeyri-neft sektorunun inkişafına hədəflənir.  2014-cü ilin ölkədə "Sənaye ili" elan edilməsi də bu həqiqətdən xəbər verirdi. Həmin vaxtdan başlayaraq sənayenin inkişafında sistemli və kompleks yanaşma önə çəkildi. İllər öncə isə Prezident İlham Əliyev sənaye parklarının yaradılması üçün konkret tədbirlər görməyə başladı. 
Sumqayıt Kimya Sənaye Parkı  Azərbaycanda yaradılan ilk  belə obyektdir. Park qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafını təmin etmək və əhalinin istehsal sahəsində  məşğulluğunu artırmaq məqsədilə yaradılıb. Bu sənaye parkı təkcə qeyri-neft məhsulları istehsal etmir, həm də  yeni növ məhsullar istehsal edərək  davamlı surətdə ixrac potensialını artırır. 
Bundan sonra  Qaradağ, Mingəçevir, Pirallahı və Balaxanı sənaye parkları yaradıldı. Bu parkların yaradılmasında məqsəd innovativ və yüksək texnologiyalar əsasında sənaye istehsalını inkişaf etdirməkdir. Amma bunun üçün yüksək rəqabət olmalı və məqbul şərait yaradılmalıdır. Qeyri-neft sektoru yüksək inkişaf tendensiyası ilə öndə getməlidir  ki, əldə etdiyi uğurlar gözdən qaçmasın, daha çox  fayda versin. Həmin sənaye parkları da təməlləri qoyulan vaxtdan yüksək reytinqli və perspektivli olduqlarını sübut etdilər. Səkkiz ilə yaxın fəaliyyət göstərən Qaradağ, Mingəçevir, Pirallahı və Balaxanı sənaye parkları artıq  xidmət və istehsal infrastrukturları quraraq  xeyli təcrübə topladılar. 
Onu da qeyd edək ki, sənaye parkları və məhəllələri, eləcə də yüksək texnologiyalar  parkları dünya təcrübəsində də uğurla tətbiq olunur. Öz sənayesini  inkişaf etdirmək istəyən hər bir ölkə bu təcrübədən istifadə edir. Xarici ölkələrin təcrübəsi göstərir ki, sənaye parklarının yaradılması ölkə iqtisadiyyatında ixrac və idxalı əvəz edən məhsulların istehsalında, məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artırılması və müasir texnologiyaların cəlb edilməsi kimi prioritet vəzifələrin həyata keçirilməsində xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Türkiyə, Almaniya, Polşa, Çin və Cənubi Koreya kimi ölkələr sənaye parkları vasitəsilə öz imkanlarını daha da genişləndirir, əsas vəzifələrin yerinə yetirilməsinə diqqəti artırırlar. 
Sənaye parklarının üç əsas mülkiyyət forması var: dövlət sənaye parkı və onu idarə edən orqan, özəl sektorun mülkiyyətində və idarəsində olan sənaye parkı, dövlətlə özəl sektor arasında dövlət-özəl tərəfdaşlıqları və müştərək müəssisələr. Sənaye parklarının coğrafi baxımdan doğru seçilməsi, nəqliyyat-kommunikasiya çıxışlarına yaxın olması kimi məsələlər də önəmlidir. Təcrübə göstərir ki, sənaye parkları mükəmməl rabitə və nəqliyyat infrastrukturuna, elektrik enerjisinə giriş imkanları və işçi qüvvələri ehtiyatı olan ərazilərdə yerləşməli, keyfiyyətli və hərtərəfli infrastruktur imkanlarına malik olmalıdır. Çünki bu amillər investisiya cəlbediciliyini artırır, layihələrin inkişafına təkan verir, eləcə də kiçik və orta biznes müəssisələrinin gəlir əldə etməsi imkanlarını asanlaşdırır.
Bu gün ölkəmizdə Ağdam Sənaye Parkı və Cəbrayıl rayonunda yerləşən "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkı da daxil olmaqla 7 sənaye parkı və Sabirabad, Masallı, Neftçala, Hacıqabulda yerləşən 4 sənaye məhəlləsi, həmçinin 50-ə yaxın aqropark fəaliyyət göstərir. Çox yaxşı haldır ki, bu sənaye parkları Azərbaycanın neftdən asılılığını azaldır. 
O da sirr deyil ki, regionlarda becərilməyən  torpaqlar hələ də ciddi problem olaraq qalır. Bu isə həm də büdcəni xeyli gəlirdən məhrum edir. Yaradılan sənaye parkları artıq bu problemi də aradan qaldırmaq yönündə  işlər görürlər.  Fermer təsərrüfatlarında torpaqların becərilməsində və bol məhsul əldə edilməsində də parkların rolu var. Bu gün fermerlər özlərinin  tədarük etdikləri  kənd təsərrüfatı məhsullarını parklara  təhvil verib gəlir götürürlər. Bol pambıq, üzüm, kartof və s. kimi ənənəvi kənd təsərrüfatı məhsulları əldə etmək  aqrar  sahənin dinamik inklişafı və ərzaq təhlükəsiziyi  deməkdir. Təbii ki, bu irəliləyişə nail olmaqda sənaye parklarının  rolu böyükdür. Hələ onu demirik ki,  sənaye parkları vasitəsilə   "Made in Azerbaijan" brendi təbliğ edilir və  müxtəlif  çeşidli məhsullar  xarici bazarlara çıxarılır. 
Ən son fəaliyyətə başlayan Ağdam və "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" sənaye parklarında qeydiyyata alınmış 24 layihə üzrə 138 milyon manatdan çox investisiyanın  qoyulması nəzərdə tutulur. Hazırda sənaye parklarında 18 rezident, 6 qeyri-rezident qeydiyyata alınıb. Bu rezidentlər tərəfindən ümumilikdə Ağdam Sənaye Parkına 117 milyon, "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkına 21 milyon manat investisiya qoyulacaq ki, onun da sayəsində 1300-ə yaxın iş yerinin yaradılması planlaşdırılır. 
Bu yaxınlarda  "BIK Ratings" reytinq agentliyinin hazırladığı sənaye parklarının reytinq siyahısı açıqlanıb. İlk onluğa Azərbaycandan İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyinin idarəçiliyində olan Mingəçevir Sənaye Parkı (3-cü yer), Pirallahı Sənaye Parkı (7-ci yer) və Qaradağ Sənaye Parkı (10-cu yer) daxil olublar. Əlbəttə, cəmi on ilə yaxın  fəaliyyət göstərən sənaye parklarının reytinq cədvəlindəki yerləri ürəkaçandır. Sadəcə bəzi amillər var ki, aradan qaldırılsa, daha böyük uğurlar qazanmaq mümkündür. Bu, infrastruktur təminatı,  enerji resurslarına çıxış, tətbiq edilən güzəştlər, sənaye parkına giriş-çıxış  kimi imkanlardır. Təbii ki, sənaye parkının ixtisaslaşması, tətbiq edilən qabaqcıl texnologiya və təcrübəni də danmaq olmaz. Bütün bunlar bir kompleks əmələ gətirəndə nəticələr uğur gətirir, reytinq daha yüksək olur.

Züleyxa ƏLİYEVA,
"Azərbaycan"