Son günlər Avropada təbii qaz bazarında nəzərə çarpan ucuzlaşma müşahidə olunur. Belə ki, Dünya Bankının hesabatına görə, 2025-ci ilin noyabr ayında Avropada təbii qazın orta qiyməti 1 milyon BTU-ya görə (British thermal unit – Britaniya istilik vahidi) 10,42 dollar təşkil edib ki, bu da ötən ayın göstəricisi (10,89 dollar) ilə müqayisədə 4,3 faiz azdır. Eyni zamanda, Avropanın əsas ticarət platforması olan “Title Transfer Facility” (TTF) üzrə qaz fyuçerslərinin qiyməti 4 dekabr 2025-ci il tarixli hərraclarda 1 000 kubmetr üçün 335,8 dollar səviyyəsinə enib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu azalmanın arxasında bir neçə mühüm amil dayanır — ABŞ-dan mayeləşdirilmiş təbii qaz (LNG) tədarükünün artması, Asiyada LNG-yə tələbatın azalması və Avropada yaxın günlərdə havanın nisbətən mülayim olması səbəbindən istilik və enerjiyə olan ehtiyacın azalması.
Mövzu ilə əlaqədar açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirov bildirib ki, Avropada təbii qaz qiymətlərinin ucuzlaşmasının bir neçə ciddi səbəbi var.
“Bunlardan birincisi və ən önəmlisi ABŞ faktorudur. ABŞ-ın mayeləşdirilmiş təbii qazının (LNG) Avropaya tədarükü böyük həcmdə artıb. Bu isə təbii ki, bazarda tələb və təklif tarazlığına öz təsirini göstərir. ABŞ Prezidenti Donald Tramp Avropaya tariflər tətbiq edərkən, tariflərin yumşaldılması ilə bağlı müzakirələr zamanı məhz qarşısına qoyduğu öhdəliklərdən biri də Avropanın böyük ölçüdə ABŞ-dan LNG alması idi. Bu həcmin artması bazarda qazın qiymətinə təsir göstərir.
Digər bir səbəb isə məhz Avropa bazarında referans indeksi sayılan indeks TTF Henry Hub var ki, bu da qiymət indeksinin azalmasıdır. Çünki ABŞ-dan Avropaya gələn LNG qaz qiymətlərinin kifayət qədər az olması nəticədə bu fərqi azaldır ki, bu da mavi yanacağın qiymətinə mənfi təsir göstərir.
Digər məsələni isə xüsusi qeyd etmək istərdim ki, psixologiya məhsulun qiymətinin formalaşmasında çox böyük önəm daşıyır. Təsəvvür edin ki, pandemiya dövründə birinci insan öldükdə birjalar çökmüş və neft-qaz qiymətlər yüksəlmişdi. Rusiya-Ukrayna müharibəsi başlayarkən - 2022-ci il fevralın 24-də artıq qaz qiymətləri artdı və rekord həddə çatdı. Ancaq həmin vaxt ciddi hadisələr - boru xəttinin partlaması və s. baş verməmişdi. Buna baxmayaraq, qaz qiymətlərində artım müşahidə edildi. Bu gün isə boru kəmərləri dağılıb, Rusiyadan ixrac dayanıb, ancaq təbii qaz ucuzlaşıb. Bunun səbəbi isə ondadır ki, psixoloji olaraq insan təhlükənin içində olarkən buna öyrəşir. Təhlükə eşidilən zaman isə bazarda rezonans yaranır”, - deyə o bildirib.
E.Əmirovun sözlərinə görə, Avropanın Rusiya qazından asılılığının azalması, LNG bazarına yönəlməsi yenə də qazın ucuzlaşmasına səbəb olur. Həmçinin LNG Avropaya diversifikasiya imkanı verir ki, bu da qiymətin azalmasına səbəb olur.
jpg_1764920406.jpg)
