ABŞ alimləri torpağın 21 metrə qədər dərinliyində yaşayan mikroorqanizmlərin yeni növünü kəşf ediblər. CSP1-3 adlanan bu mikroblar Yer kürəsində xüsusi zonada yerləşib və yeraltı suların təmizlənməsində mühüm rol oynayır.

AZƏRTAC “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) jurnalına istinadla xəbər verir ki, bu mikroorqanizmlər karbon və azotu emal etmək qabiliyyətinə görə içməli suyun təmizlənməsi və təhlükəli çirkləndiricilərin çıxarılması ilə bağlı problemlərin həllinə kömək edə bilər. Tədqiqatçılar onları laboratoriyada yetişdirməyi planlaşdırır, baxmayaraq ki, bu, heç də asan olmayacaq.

Jurnal yazır: “ABŞ və Çində Yerin səth qatının “kritik zonası” adlanan ərazidə toplanmış torpaq nümunələrində yeni mikroorqanizm növü olan CSP1-3 aşkar edilib. Hər iki sahədə torpağın dərinliyində bu bənzər mikrobların geniş yayılmış ola biləcəyi bildirilir. “Kritik zona” ağacların zirvəsindən tutmuş 23 metr dərinliyə qədər uzanır. O, qida istehsalı, suyun keyfiyyəti və sağlam ekosistemlər üçün vacib olan torpağın əmələ gəlməsini, su və qida dövranını tənzimləyir, lakin bu dərin torpaq təbəqələri nisbətən az öyrənilmiş sahə olaraq qalır”.

Alimlər DNT-ni torpağın dərin qatlarından təcrid ediblər və müəyyən olunub ki, bu qrup mikroorqanizmlərin əcdadları milyonlarla il əvvəl su mühitlərində - isti bulaqlarda və şirin su hövzələrində yaşayıblar. Təkamül zamanı onlar yaşayış yerləri arasında ən azı bir əsas keçid ediblər: əvvəlcə sudan torpağın səth qatına, sonra isə daha dərinə dalıblar. Tədqiqatın əsas nəticəsi ondan ibarətdir ki, hətta ən dərin qatlarda belə bu mikroorqanizmlər aktiv maddələr mübadiləsi nümayiş etdirirlər.

Bu mikroblar təkcə torpaq mikrobiomunun bir hissəsi deyil, bəzi hallarda 50 faizdən çox olan mikrob icmasının dominant nümayəndələridir. Bu hadisə əvvəllər yerüstü torpaqlarda qeydə alınmayıb. Üstünlük ondan ibarətdir ki, bu mikroorqanizmlər qrupunun xüsusi şəraiti və uzunmüddətli təkamülü var və bütün bunlar onların qida maddələrində zəif olan mühitə uyğunlaşmasına imkan verir.

Torpaq fiziki, kimyəvi və bioloji proseslər vasitəsilə suyu təmizləyən Yerin ən böyük təbii filtri rolunu oynayır. Məhdud bir həcmdən sürətlə keçən səth qatından fərqli olaraq, daha dərin torpaq horizontları əhəmiyyətli dərəcədə daha çox su saxlayır. Məhz bu şəraitdə aşkar edilmiş mikroorqanizmlər qrupunun fəaliyyəti özünü bariz şəkildə göstərir.

CSP1-3 “təmizləyici” rolunu oynayır - onlar torpağın üst qatından gələn karbon və azotla qidalanır, bununla da suyun təmizlənməsi prosesini başa çatdırmağa kömək edirlər.

Tədqiqatçılar bu mikroorqanizmlərin dərin torpaq qatlarında yaşamağa imkan verən unikal fizioloji xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün onları laboratoriya şəraitində yetişdirməyi planlaşdırırlar. Bununla belə, belə bir eksperimentin aparılması çətin olacaq. Çünki belə mikrobların əksəriyyəti təbii yaşayış mühitini dəqiq şəkildə bərpa etmək mümkün olmadığı üçün süni şəkildə yetişdirilə bilməz. CSP1-3-ün genetik mexanizmlərinin öyrənilməsi ətraf mühitin çirklənməsi ilə mübarizəyə, o cümlədən təhlükəli maddələrin parçalanması yollarının işlənib hazırlanmasına kömək edə bilər.