Psixologiya Elmi-Tədqiqat İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən Beyin və Davranış Laboratoriyasında aparılmış tədqiqat işi Azərbaycan Tibb Jurnalında (Azerbaijan Medical Journal) dərc olunub.
Qeyd edək ki, bu jurnal “Scopus”, “EMBASE (Elsevier)”, “Index Copernicus”, “Google Scholar” kimi nüfuzlu elmi bazalarda indeksləşdirilir və eyni zamanda Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Azərbaycan nümayəndəliyinin rəsmi elmi nəşri statusuna malikdir.
“Təşvişi yenidən proqramlaşdırmaq: QEEG analizi ilə neyrofeedback cihazının gücünü kəşf etmək” adlı tədqiqat işi institutun sədri, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Elnur Rüstəmov, klinik psixoloq Narınc Rüstəmova, psixoloqlar Səyanə Əliyeva, Ülkər Zalova Nuriyeva, Sevil Abbasova və İran mütəxəssisləri Masoud Nosratabadi və Nader Alirezaloo tərəfindən birgə hazırlanıb.
Tədqiqatın məqsədi təşviş pozuntularının müalicəsində neyrofeedback metodunun effektivliyini qiymətləndirmək və bu yanaşmanın beyin fəaliyyətinə təsirini kəmiyyət elektroensefaloqrafiyası (QEEG) vasitəsilə təhlil etmək olub. Müdaxilə öncəsi və sonrakı ölçmələrə əsaslanan (pre-post dizaynlı) bu elmi araşdırma neyrofeedbackin klinik təsirini neyrobioloji əsaslarla sübut edib.
Araşdırmada DSM-5 diaqnostik meyarlarına əsasən təşviş pozuntusu diaqnozu almış, 18–65 yaş aralığında olan 40 nəfər yetkin şəxs (orta yaş: 34,7) iştirak edib. İştirakçıların 55%-i qadın, 45%-i isə kişi olub. Ən çox rast gəlinən diaqnozlara generalizə olunmuş təşviş pozuntusu (45%), sosial təşviş pozuntusu (30%) və panik pozuntu (25%) daxildir. Tədqiqata psixotrop dərman qəbul etməyən, eləcə də ciddi nevroloji və ya maddə istifadəsi problemi olmayan şəxslər seçilib.
Neyrofeedback müdaxiləsindən sonra beyində alfa dalğalarının artması, yüksək beta dalğalarının azalması və theta/beta nisbətinin yüksəlməsi kimi əhəmiyyətli neyrofizioloji dəyişikliklər müşahidə edilib. Bu dəyişikliklər emosional tənzimləmə və kortikal oyanıqlıq göstəriciləri ilə sıx əlaqəli olub və təşviş simptomlarının azalması ilə yüksək korrelyasiya göstərib.
Tədqiqat neyrofeedbackin təsir mexanizmini beynin ön (frontal) və arxa (posterior) bölgələri çərçivəsində qiymətləndirərək bu sahədəki elmi ədəbiyyata mühüm töhfə verib.
Təşviş pozuntularının müalicəsində istifadə olunan ənənəvi üsullar – farmakoloji terapiya və Koqnitiv Davranışçı Terapiya (CBT) – bəzi hallarda bütün pasiyentlər üçün yetərli nəticə vermir. Hazırkı tədqiqat neyrofeedback texnologiyasını invaziv müdaxilə tələb etməyən, fərdiləşdirilmiş və dərmansız psixoloji müdaxilə modeli kimi təqdim edərək sahəyə alternativ və perspektivli yanaşma vəd edir.
Tədqiqat məqaləsi ilə aşağıdakı keçid vasitəsilə ətraflı tanış olmaq mümkündür:
https://www.azerbaijanmedicaljournal.net/article/rewiring-anxiety-unveiling-the-power-of-neurofeedback-through-qeeg-analysis
"Azərbaycan"
jpg_1749076194.jpg)
