“Bir an da olsun
o məşum gün yadımdan çıxmır. O gün hava tutqun idi. Günortadan sonra göy üzünü
tamamilə qara bulud almışdı. Nə baş verdiyini anlaya bilmirdim. Sanki
havam çatışmırdı, boğulurdum. Telefonumuza gələn zənglərə də, qapımız
döyüləndə də xəbər gözləyən adam kimi qapıya qaçırdım. Atam, anam evdə
idi, bir Çingiz yox idi. Onda indiki kimi mobil telefon da yox idi ki, zəng
edib qardaşımdan xəbər tuta biləydim. Axşam oldu, amma Çingiz gəlmədi...
Axtarmadığımız xəstəxana, meyitxana qalmamışdı, qardaşımı tapa bilmirdik”.
Deyirlər, bir
qədər keçdikdə dərd yüngülləşir, yara qaysaq bağlayır. Amma elə yaralar var ki,
yeri bir ömür sağalmır, qan verir. O dəhşətli faciədən bizi 30
illik zaman ayırır. Sanki dünən olubmuş kimi Aidə xanım olanları
xatırlayaraq göz yaşı içərisində boğulur. Olub keçənləri o bədbəxt hadisə baş
verdiyi gündə olduğu kimi nəql edir.
1995-ci il
oktyabrın 28-də saat 17:50-də Bakı metrosunda bəşər tarixinin ən dəhşətli
qəzalarından biri baş verdi. “Ulduz” stansiyasından “Nərimanov” istiqamətində
hərəkət edən metro qatarında qəfil yanğın başladı. Bir anın içində alov vaqonu
bürüyərək insanların canını aldı. Sintetik materialların yanmasından yaranan
tüstü, qoxu, vahimə – bütün bunlar cəhənnəmi xatırladırdı. Hər kəs bircə şey
haqqında düşünürdü: bu dəhşətli alovun içindən canını necə xilas edə bilər?..
Sərnişinlərin
arasında əynində zabit mundiri olan bir nəfər vardı. O, ölümdən qaçmrdı, ölümün
üstünə yeriyirdi. O düşünmürdü ki, bununla ölümsüzlüyə qovuşacaq. Bir məqsədi
vardı – insanları xilas etmək. Birini, ikisini, üçünü... Təhlükəsiz yerə
çıxarır, yenidən alovun, tüstünün, zəhərli qazın içinə atılırdı. Həm də Çingiz
tək deyildi. Qəza baş verən vaqonda onunla birlikdə olan kursantlar da
insanları xilas etməyə səfərbər edilmişdi.
O dəhşətli
gündə 289 nəfər həlak olmuş, 270 nəfər yaralanmışdı. Əgər o gün sərnişinlər
arasında Çingiz Babayev və onun kursant yoldaşları olmasaydı, qurbanların sayı
qat-qat çox olardı... Faciəyə səbəb qatarın tuneldə alışması, ölümün çox
olmasına isə səbəb xilasetmə əməliyyatının yetərsizliyi idi.
Aida xanım
deyir: “Qradaşım işdən çıxanda iş yoldaşları onu öz avtomobilləri ilə gətirmək
istəyiblər. Hətta deyiblər ki, düz evinizə qədər aparacağıq, razı olmayıb.
Deyib ki, “metro ilə gedəcəyəm. Müharibəni başa düşmək olur. Bilirsən ki,
qarşında, ətrafında düşmən var. Müharibədə ya sən öldürəcəksən, ya da səni
öldürcəklər. Xilas olmaq şansı da var. Bu isə qəzadır, hadisədir. Bu hadisədə
hamı canını xilas etməyə çalışır. Başa düşmək olar ki, insanlıq naminə həyatını
təhlükəyə atıb yaxınlığında olan bir qocanı, bir uşağı da xilas etmək olar.
Amma bir adam ki, təkrar-təkrar özünü odun, alovun içinə atıb insanları xilas
edirsə, bu, artıq qəhrəmanlıq deyil, missiyadır. Təsəllim ondadır ki, o
missiyanı qardaşımın boynuna Tanrı qoyub”.
Çingiz Adil
oğlu Babayev 1964-cü il oktyabrın 2-də Bakı şəhərində anadan olub.
Bakıdakı 20 saylı orta məktəbdə təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan
Politexnik İnstitutunda ali təhsil alıb. 1986-cı ildə ali təhsilini başa
vuraraq “Azərelektroterm” zavodunda əmək fəaliyyətinə başlayıb.
Bacısı Aidə
xanım söhbətə davam edir: “Çingiz məndən 7 yaş böyük idi. Çox çalışqan, həm də
qayğıkeş idi. Uşaqlıq illərim, Çingizlə bigə keçirdiyim günlərim, ömrümün ən
gözəl günləri idi. Çingiz çox maraqlı adam idi. Daim öyrənməyə üstünlük verən
insanlardan idi. İngilis dilini mükəmməl bilirdi. 1992-ci ildə Çingiz Yasamal
rayon Əhalinin Əmək və Məşğulluq Mərkəzində aparıcı mütəxəssis işləyirdi. Həmin
ilin avqust ayı idi. Evə gələndə gördük ki, əynində hərbi forma var. Evdə
ata-anama deməmiş könüllü olaraq Milli Ordu sıralarına yazılmışdı. Bir müddət
Goranboy rayonu istiqamətində hərbi hissələrin birində qərargah rəisi
vəzifəsində çalışdı. Sonra onu Bakıdakı hərbi hissələrin birinə dəyişdirdilər.
1994-cü ildə isə Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin sərəncamı ilə C.Naxçıvanski
adına Hərbi Liseyə keçirildi. Yaxşı xidmət etdiyinə, təlim-tədris sahəsində
qazandığı yüksək nəticəyə görə komandanlıq tərəfindən “Şah İsmayıl Xətai” fəxri
fərmanı ilə təltif edilmişdi. Çingiz elə bir adam idi ki, o, hər hansı bir
hadisəyə seyrçi qala bilməzdi. Əgər ətrafında bir hadisə baş verərdisə, mütləq
o da orada olmalı idi. Özünü düşünən adam deyildi. Metro hadisəsində də belə
oldu. Ata-anamı, məni yox, fəryad qoparan, kömək istəyən insanları düşündü
qardaşım. Hadisədən bir neçə gün sonra cənazəsini Binəqədi xəstəxanasının
meyitxanasından tapdı anam. Yanığı yox idi, zəhərli tüstüdən boğulmuşdu. Subay
idi. 31 yaşında özünü qurban verdi”.
Çingiz Adil
oğlu Babayev ölümündən sonra Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı
ilə ən yüksək mükafata – “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” fəxri adına layiq
görlüb. Bakı metrosunun “Ulduz” stansiyasında abidə kompleksi, C.Naxçıvanski
adına Hərbi Liseydə isə büstü qoyulub. Oxuduğu orta məktəbə və yaşadığı binanın
önünə qəhrəmanın xatirə lövhəsi vurulub.
Aida xanım
deyir ki, Çingizn ən çox xoşladığı qadın adı Mələk idi. Bir qızım var, adını
Çingizimin şərəfinə Mələk qoymuşam. Gözü yaşlı, ürəyi dərddən qübar bağlamış
bacı susur. Sanki ürəyində nə isə pıçıldayır. Yanaqlarına süzülən göz yaşını
silib söhbətə davam edir: “Oğlum olsaydı, onun adını verməzdim. Çingizə mərhum
nənəmiz vaxtilə zabit olmuş qardaşının adını qoymuşdu. Nənəmin qardaşının
da ömrü qısa olmuşdu, elə Çingizin ömrü qədər. Bu ad bizim üçün düşərli
ad deyilmiş… Qoy onun xatirəsi qəlbimizdə belə yaşasın. Qızıma deyirəm ki,
sənin adını sən dünyaya gəlməzdən əvvəl dayın verib”.
Çingiz sadə
ziyalı ailəsində doğulmuşdu. Anası Sədət xanım M.F.Axundzadə adına kitabxanada
çalışırdı. Atası Adil müəllim də, anası da, həmişə övladlarına “Vətən, xalq,
dövlət üçün faydalı vətəndaş olun!” tövsiyəsini vermişlər. Bu gün Çingizin adı
xalqımızın qəhrəmanlıq tarixinə fədakarlığın rəmzi kimi düşən nadir
insanlardandır. Hələ neçə illər keçəcək. Onun xilas etdiyi insanlar, onların
nəvələri nəticələri, bir də qədirbilən xalqımız Çingizin adını, fədakarlığını
unutmayacaq. Çingiz Babayev – ölümü öldürən bir qəhrəman, əbədiyyətin yolçusu
kimi yaddaşlarda əbədi olaraq yaşayacaq.
Elşən QƏNİYEV,
“Azxərbaycan”
