Ölkəni xaotik günlər gözləyir
Möcüzə baş vermədi və Fransua Bayru hökuməti bazar ertəsi günü süqut etdi. Çərşənbə günü ölkə boyu etirazlar və vətəndaş itaətsizliyi planlaşdırılır.
Sentyabrın 8-də Fransanın Baş naziri Fransua Bayrunun tükdən asılmış siyasi gələcəyinə son qoyulub - parlamentin aşağı palatası hökumətə etimad səsverməsi keçirəcək, Emmanuel Makronun çoxdankı müttəfiqini istefaya göndərib.
Nəticə mütləq səs çoxluğu ilə müəyyən edilib və səsvermə iştirakçılarının yarıdan çoxu - 364-194 - baş naziri və onun hökumətini istefaya göndərmək üçün etimad səsverməsini rədd edib.
Demək olar ki, bütün siyasi qüvvələr, ifrat sağçı “Milli Birlik”dən tutmuş sosialistlərə və ifrat solçu “Yenilməyən Fransa” Partiyasına qədər əvvəlcədən Bayru etimadından imtina etmək niyyətlərini açıqlamışdılar.
Səsvermə 2026-cı ilin büdcə layihəsi ilə bağlı fikir ayrılıqları nəticəsində yaranan uzun sürən böhran fonunda dəstəyi təmin etmək məqsədilə baş nazirin özü tərəfindən təşəbbüs edilib. Artan dövlət borcu kontekstində Bayru kabineti həm vergi dərəcələrinin, həm də sosial müavinətlərin və pensiyaların 2026-cı ildə mövcud səviyyələrdə dondurulmasını təklif edib.
Müxtəlif səbəblərdən həm sol, həm də sağ müxalifət partiyaları hökumətin 2026-cı ilə qədər 44 milyard avroya qənaət etmək planını tənqid edib və baş naziri yayda onlarla tam məsləhətləşmələr aparmağa vaxt tapmamaqda ittiham ediblər.
İfrat sağçı müxalifət növbədənkənar parlament seçkilərinin keçirilməsini, ifrat solçular isə Makronun istefasını tələb edir.
İndi Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun bir neçə konstitusiya variantı olacaq: yeni baş naziri təyin etməkKeçən il Avropa seçkilərində makronistlərin son dərəcə zəif çıxışından sonra parlamenti qəfil buraxaraq ölkəni girdiyi siyasi böhrandan çıxara bilməyən dövlət başçısı üçün bu üç həll variantının heç biri ideal deyil.
Etimad səsverməsindən iki gün sonra Fransa ölkədəki vəziyyətdən narazı olanların güclü səfərbərliyi ilə üzləşə bilər. Aylardır sosial şəbəkələrdə “ölkəni sentyabrın 10-da bağlayın” çağırışları yayılır. Etiraz hərəkatı kortəbii şəkildə yaranıb və müxalifət siyasətçiləri və həmkarlar ittifaqları çətin ki, buna nəzarət etsinlər, baxmayaraq ki, bəziləri qəzəbli X və Telegram istifadəçilərini lazım olan istiqamətə yönəltməyə çalışırlar.
Çərşənbə günü üçün planlaşdırılan oflayn aksiyaların miqyasını proqnozlaşdırmaq hələ də çətindir. Tətillər (nəqliyyat, dövlət qulluğu, təhsil, xəstəxanalar, mağazalar, zibil yığımı) və nümayişlərlə yanaşı, həmin gün bank kartından istifadədən və istifadədən imtina etmək, yollarda və ya bankomatlarda sürət kameralarının söndürülməsi kimi etiraz üsulları onlayn rejimdə müzakirə olunur.
Hesablamalara görə, aksiyada 100 minə qədər insan iştirak edə bilər.
Fransa prezidenti Emmanuel Makron Fransua Bayru hökumətinin süqutundan sonra tez bir zamanda yeni baş naziri təyin etmək istəyir.
“Politico” yazır ki, bu barədə Yelisey sarayının planları ilə tanış olan iki mənbə bildirib.
Qeyd edək ki, senyabrın 18-i ölkənin ən böyük həmkarlar ittifaqlarının genişmiqyaslı tətil elan etdiyi tarixdir. Dəmiryolçular, aviadispetçerlər, “Air France” əməkdaşları, o cümlədən müəllimlər və digər dövlət qulluqçuları etirazlara qoşulmağı planlaşdırırlar. Hökumət həmin gün ölkənin nəqliyyat sisteminin faktiki olaraq iflic vəziyyətinə düşə biləcəyindən ehtiyat edir.
Bundan əvvəl internetdə sentyabrın 10-da tətil çağırışları yayılsa da, Paris kütləvi iştirak gözləmir.
Bununla belə, mənbələrə görə, Makron administrasiyası mümkün zorakılıq aktlarından ehtiyatlanır və tətillərin sentyabrın 18-dən sonra da uzana biləcəyindən narahatdır.
“Le Figaro” qəzetinin dərc etdiyi son sorğunun nəticəsinə görə, Makronun reytinqi 2017-ci ildən bəri ən aşağı səviyyəyə - 15 faizə düşüb. Bayruya fransızların 14 faizi etibar edir.
Fransua Bayrunun süqutundan sonra Emmanuel Makron çətin bir qərarla üz-üzədir: iki ildən az müddətdə beşinci baş naziri tapmaq və ya növbədənkənar seçki təyin etmək.
Beləliklə, Baş nazir Fransua Bayru və onun azlıq hökuməti parlamentdə mühüm etimad səsverməsində məğlub olduqdan sonra Fransa bazar ertəsi günü yeni siyasi böhrana sürükləndi.
Deputatlar onun əleyhinə 364-194 səslə prezident Emmanuel Makronu növbəti dəfə yeni baş nazir axtarmağa məcbur ediblər.
Bir ildən az müddətdə vəzifədə olan Bayru, millət vəkillərinin Fransanın artan borcunu cilovlamaq üçün dərin xərclərin azaldılması təşəbbüsünü dəstəkləyəcəyinə ümid edərək, karyerasını görünməmiş bir etimad səsverməsinə qoymuşdu.
Amma həm solçular, həm də ifrat sağçılar fürsətdən istifadə edərək onu hakimiyyətdən uzaqlaşdırdılar.
Makronun ofisi prezidentin çərşənbə axşamı Bayrunun istefasını qəbul edəcəyini və “yaxın günlərdə” əvəzləyici təyin edəcəyini təsdiqləyib.
Fransa konstitusiyasına görə, Bayru o vaxta qədər müvəqqəti rəhbər kimi işləyəcək və yalnız gündəlik məsələləri həll edə bilər.
İndi Makronun iki yolu var: Fransanın bölünmüş parlamentində duruş gətirə biləcək yeni baş nazir təyin etmək və ya Milli Assambleyanı buraxıb növbədənkənar seçkilər təyin etmək.
Rizvan CƏFƏROV,
"Azərbaycan"
