Hər bir ölkə iqlim maliyyəsi üzrə üzərinə götürdüyü müvafiq öhdəliyini yerinə yetirməli və iddialı milli iqlim planı hazırlamalıdır.
AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə COP29-un prezidenti və Azərbaycan Prezidentinin iqlim məsələləri üzrə nümayəndəsi Muxtar Babayev “Climate Home News” nəşrinə müsahibəsində bildirib.
Nəşrin dərc etdiyi “2025-ci ildə Çoxtərəfli İqlim Sistemini necə gücləndirmək olar: bu hədəfə addım-addım” sərlövhəli materialda M.Babayev qeyd edib ki, keçən il çoxtərəfli vəzifə mürəkkəb, lakin aydın idi. O vurğulayıb: “BMT-nin illik iqlim konfranslarında, xüsusən də BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının Bakıda keçirilən 29-cu sessiyasında (COP29) biz inkişaf etməkdə olan dünyanı dəstəkləmək üçün ilk razılaşdırılmış iqlim maliyyəsi hədəfi ilə bağlı sazişin imzalanmasına nail olduq. Bunu ən çətin və mübahisəli bir məqamda – maliyyə vəsaiti ilə bağlı iqtisadi problemlər, davam edən müharibələr və seçki dalğaları fonunda belə bacardıq. Bizim üçün 198 ölkənin bu məsələdə razılığa gəlməsi zəruri idi. Bu, heç də asan deyildi, amma məqsədimizə nail olduq. Biz Bakının 2035-ci ilədək hər il 300 milyard dolların səfərbər edilməsinə dair tarixi maliyyə hədəfini razılaşdırdıq ki, bu da BMT-nin proseslərində bütün zamanlarda götürülən ən böyük öhdəlik idi. Bu məqsəd, həmçinin Paris Sazişindən keçən ikinci onillik ərzində bizim bir-birimizə dəstək göstərəcəyimizə dair bir oriyentiri müəyyənləşdirdi.
Bu, eyni zamanda, bütün tərəflər üçün hər şey demək deyildi və o, heç vaxt iqlimlə bağlı tədbirlərin hamısının maliyyələşdirilməsi mexanizmi ola bilməz. Lakin Azərbaycan COP29-un sədri kimi, onu mümkün qədər iddialı etmək istəyirdi. Nümayəndələr Bakını tərk etməzdən əvvəl bunu qaydaya salmalı olduğumuzu bilirdik, əks halda, heç vaxt hər hansı məsələdə razılaşa bilməzdik. Bu il multilateral tərəfin vəzifəsi tamamilə fərqli olacaq. Heç nə eyni şəkildə iki dəfə baş vermir" -deyə COP29-un prezidenti bildirib.
İstəklilərin koalisiyasından danışan M.Babayev qeyd edib ki, Berlində iqlim nazirlərinin Bakıdan sonra ilk böyük görüşü olan Petersberq İqlim Dialoqunda iştirakçılar həm çoxtərəfli sistemin üzləşdiyi problemləri, həm də onu qorumaq istəyini açıq şəkildə etiraf ediblər. "Hamımız üçün belə bir sual var: İqlim dəyişikliyi ilə bağlı sadiq aktorlar bunu necə həyata keçirirlər? İqlim dəyişikliyi ilə bağlı ən yaxşı və yeganə beynəlxalq əməkdaşlıq sistemini qorumaq və gücləndirmək üçün bu il hansı konkret addımlar atmalıdır? Biz ilk növbədə Braziliyanı dəstəkləməliyik. Yeni sədr kimi onlar bizi Belemdə qəbul edəcəklər və biz onların rəhbərliyinə əməl etməliyik. Onlar ortaq məqsədə çatmaq üçün birgə səylərini təqdim etdilər Bu, heç kəsi geridə qoymayan cəmiyyətlər üçün ədalətli keçidin təmin edilməsini, qlobal istiləşmənin təsirlərinə necə uyğunlaşdığımızı ölçməyi və iki il əvvəl Dubayda razılaşdırılmış hesabat kartına uyğun olaraq, birinci qlobal yekun yaxşı şəkildə necə çatdıra biləcəyimizi müzakirəsini ehtiva edir. Bu danışıqların uğurlu nəticələri dünyanın əvvəlki kimi ümumi dil tapmasını arzulamasının və buna qadir olmasının mühüm göstəricisi olacaq”.
M.Babayev bildirib: “Ancaq bu il çoxtərəfli sistem hər kəsin razılaşdırılmış kağız parçası ilə otaqdan çıxmasından daha böyük əhəmiyyət kəsb edir. Braziliyanın sədrliyi bizə aydın mesaj göndərir ki, iqlim böhranını həll etmək üçün beynəlxalq səylərin effektivliyinin ölçüsü onların həyata keçirilməsidir. Hamımız bir-bir addım atmalı və əməllərimizin sözlərimizə uyğun olduğundan əmin olmalıyıq. Birinci təqvim ilindən sonra orta temperatur sənayedən əvvəlki dövrlərdən 1,5 dərəcə Selsi yuxarı olanda, bu, yeni sözlərə aludəçilikdən daha aktualdır”.
İqlim sərmayəsi ilə bağlı narahatlıqları da vurğulayan COP29-un prezidenti qeyd edib: "Ona görə də gəlin, Bakıda razılaşdığımız məqamdan başlayaq. Berlində biz inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələrin Bakının maliyyə hədəfinə çatmaq və verdiyimiz vədləri yerinə yetirmək üçün öz üzərimizə götürməmiz lazım olduğunu söylədiyini eşitmişik. Bununla belə, rəqabətli qlobal prioritetlərə baxmayaraq, iqlim sərmayəsinin istiqaməti ilə bağlı artıq açıq şəkildə narahatlıq var. Bakının maliyyə məqsədi bu məsələdə hər kəsin birgə səy göstərdiyinə əmin idi, o, 2035-ci ilə qədər 300 milyard dollarlıq hədəfə nail olmaq üçün öz ədalətli payını vermək üçün aydın planlar hazırlayır. Çoxtərəfli prosesi qorumaq və gücləndirmək istəyən hər bir ölkə üçün bu, mühüm bir istinad nöqtəsidir”.
M.Babayev sözlərinə davam edib: “Sonra ilk dəfə on il əvvəl Parisdə söylənilən sözlərə müraciət etməliyik. Bu səmərəli razılaşmanın mərkəzində hər bir ölkənin aşağıdan yuxarı yanaşmadan istifadə edərək iqlim dəyişikliyi ilə mübarizəyə öz töhfəsini müəyyən etməsi zərurəti dayanırdı. Bu milli planların məcmusu təhlükəsiz və dayanıqlı dünya yaratmaq kimi son məqsədlərə nail olmaq məqsədi daşıyırdı. İndi bu planların Milli Müəyyən Edilmiş Töhfələr (NDC) kimi tanınan növbəti nəsli gəlir. İndi hər kəs ən yüksək ambisiyalarına çatmaq və ən yaxşısını təklif etmək üçün məsuliyyət daşıyır. Hər bir NDC əhəmiyyətlidir. Hər dollar qiymətlidir. Bu il iqlim böhranını həll etmək üçün çoxtərəfli prosesin gələcəyi ayrı-ayrı ölkələrin bu fəaliyyət çağırışına necə reaksiya verəcəyindən asılı olacaq”.
